Vincent Van Gogh’un Sanatında Özdeşleyim ile Varılan Aşkınlık ve Günümüz Doğa Sanatı

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 604 - 622, 29.12.2018

Ceren Yıldırım

Öz

On dokuzuncu yüzyıl sonunda Alman estetikçiler özne ile nesne arasında kurulan özdeşliği tanımlamak için “einfühlung” terimini kullandılar. İnsanın doğada erimesi ya da nesneye girebilmesi anlamına gelen einfühlung’a göre bizim bir iç edimi önce yaşadığımız sonra nesneye yansıttığımız doğru değildir. Nesne ve düşünen özne, ayrılmaz bir bütünde kaynaşırlar. Günümüz sanatında doğaya karşı ortaya çıkan duyarlılıklar einfühlung’un önemini yeniden gündeme getirmektedir. Bugün “Batı kimlikli” kültür dünyasının doğaya araçsal yaklaşımı ile öznenin nesne ile kurduğu empatik türden yaklaşım olan einfühlung arasındaki ayrım daha fazla zıtlaşmaktadır. Ekolojik problemleri ve sanatı var eden kültürün düşün yapısı ortak olduğuna göre sanatın tarihini de düşün yapılarındaki fark olarak iki kategoriye ayırabiliriz: bir yanda doğanın (nesnenin) araçsallaştırılması, diğer yanda onda, onunla var olma etiği yer alır. Einfühlung kavramının içini dolduran önemli bir sanatçı olarak Vincent van Gogh’un (1853- 1890) çalışması Batılı tahakkümcü bakış açısının bir reddidir. Onun doğa manzaralarına indirgenemeyecek yoğunluktaki ortaklığı nesne-özne ayrımının silindiği deneyimlerdir.1960 sonrası Çevresel Sanat üretimlerinde nesne-merkezci bakış açısı tekrar gündeme gelmiştir. Doğada ilerleyerek süreç içerisinde ve doğaya en az müdahale ile gerçekleştirilen çalışmalar sezgisel bilgi alanına girerek dünyanın bugün ihtiyacı olan özgeci, empatik, saygılı, özen ahlakını yeniden kurar.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Özdeşleyim, Aşkınlık, Manzara Resmi, Vincent Van Gogh, Doğa Sanatı

Contemporary Natural Art Through Transcendental Wiew of Vincent Van Gogh’s Understanding-Einfühlung

Öz

German aestheticians identified the term "einfühlung" to describe the identity established between the subject and the object at the end of the Nineteenth Century. Einfühlung implies people can be a part of nature or an object without reflecting their experiences towards them. This makes the object and the subject (imaginer/thinker) merge inextricably. Art only takes place with the conditioning of the artist therefore there is no correct formula to interpret art. For example, the distinction between an empathic object-subject approach such as “einfühlung” and the self-centered approach are in apparent contradiction. This observational differences are as vivid as the lives we are living in an industrial society versus a dream life in countryside. Since identifying ecological problems and creating art are the products of a parallel mind-set we can divide the history of art in a categories: First one being instrumentalization of nature, and second one being a part of it. Vincent van Gogh (1853-1890) fulfills the concept of Einfühlung as he reflects a viewpoint of rejection of the Western domination. His partnership with nature and associated landscapes cannot be reduced to a simple object-subject relationship. After 1960, object-centric point of view, in the production of environmental arts, has become a trend. The importance has shifted from interventional art through nature towards intuitive art using nature.

Anahtar Kelimeler

Vincent van Gogh, Aesthetic, einfühlung, trancendentalism, landscapes, Vincent van Gogh, ecology, Natural Art

Kaynakça

• Blotkamp, C. (2009). Ruisdael in Provence. (Yay. Haz.: HATZE CANTZ). Vincent van Gogh: Between Earth and Heaven: The Landscapes içinde (s.58-77). Basel: Vincent van Gogh Museum Publishing.
• Bobaroğlu, M. (2002). Bâtınî Gelenek. İstanbul: Ayna Yayınevi.
• Bürgi,M.B., Zimmer, N. & Feilchenfeldt, W. (2009). Introduction. (Yay. Haz.: HATZE CANTZ). Vincent van Gogh: Between Earth and Heaven: The Landscapes içinde (s.14-29). Basel: Vincent van Gogh Museum Publishing.
• Dolores, M. (2004). Gauguin and the Origins of Symbolism. Madrid: Philip Wilson Pub.
• Donovan, J. (1997). Feminist Teori -Amerikan Feminizminin Entelektüel Gelenekleri. (Çeviren: A.Bora, M.A.Gevrek, F.Sayılan), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Edwards, C. (1989). Van Gogh and God: A Creative Spritual Quest. U.S: Loyola Univ. Press.
• Erdem, S. (1963). Modern Sanat. İstanbul: Türkiye Basımevi.
• Eren, I. (2005). Sanat Bilgi İlişkisi. Bursa: Asa Yayınları.
• Erickson, K. P. (1998). At Eternity’s Gate: The Spiritual Vision of Vincent van Gogh. US: William B. Eerdmans Pub. Co.
• Gökberk, M. (1990). Felsefe Tarihi. (6.baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Koç, T. (2008). İslam Estetiği. İstanbul: İsam Yayınları.
• Maslow, A. (2011). İnsan Olmanın Psikolojisi. (Çev. O. Gündüz). İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Plumwood, V. (1995). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. (Çeviren: B.Ertür), İstanbul: Metis Yayınları.
• Tanrıbağı, M. İ. (2010). Hermetik Bilge Pitagoras. İstanbul: Hermes Yayınevi.
• Tillich, P. (1957). Dynamics of Faith. New York: Harper and Row.
• Van Gogh, V. (2003). The Letters of Vincent van Gogh. (Editör: Roland De Leeuw). U.K.: Penguin Publishing.
• Van Gogh, V. (2011). The Letters of Vincent van Gogh. U.K.: Hachette Publications
• Van Gogh, V. (1996). Théo’ya Mektuplar. (Çeviren: P. Kür), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Van, J. (2001). Spirit and Art: Pictures of the Transformation of Consciousness Anthroposophic. Virginia Herndon: Steiner Books Pres.
• Worringer, W. (1985). Soyutlama ve Özdeşleyim. (Çeviren: İ. Tunalı), İstanbul: Remzi Kitabevi
• Yasa, M. (2014). Estetik-Etik İlişkisi. Ankara: Elis Yayınları.