Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Fobi ile Başa Çıkmalarında Çözüm Odaklı Grupla Psikolojik Danışmanın Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 1, 188 - 203, 16.04.2017

Bünyamin Ateş Başaran Gençdoğan

https://doi.org/10.17679/inuefd.306513

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı; üniversite öğrencilerinin
sosyal fobi ile başa çıkmalarında çözüm odaklı grupla psikolojik danışmanın
etkisini incelemektir. Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2013-2014 öğretim
yılında Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenimlerine devam eden 184
birinci sınıf öğrencisi arasından seçkisiz olarak belirlenen 32 (16 kız %50,
16 erkek %50) öğrenci oluşturmuştur. Çalışma grubunun yaş ortalaması
19.81’dir. Bu araştırma, gerçek deneysel modelin esas alındığı solomon dört
grup modelli deneysel bir çalışmadır. Bu çalışmada veri toplama araçları
olarak Sosyal Kaygı/Anksiyete Ölçeği, Görüşme Formu ve Kişisel Bilgi Formu
kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise ilişkili ölçümler için
Wilcoxon İşaretli Sıralar testi, ilişkisiz ölçümler için Mann Whitney U-testi
kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, üniversite öğrencilerinin sosyal fobi ile
başa çıkmalarında çözüm odaklı grupla psikolojik danışmanın etkili olduğu
tespit edilmiştir.  Ayrıca bu etkinin
olgunlaşma ile zaman etkileşiminden ve ön-test etkisinden bağımsız olarak
gerçekleştiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çözüm odaklı psikolojik danışma, sosyal fobi, üniversite, öğrenci

Analyzing the Effects of Solution Focused Group Psychological Counseling upon University Students’ Coping with Social Phobia

Öz

The purpose of
this research was to analyze the effect of solution focused group
psychological counseling upon university students’ coping with social phobia.
The study group of the research included 32 students (16 female-50%, and 16
male-50%) determined randomly among 184 first grade students studying at
Erzincan University, Faculty of Education in 2013-2014 academic year. Age
average of the study group was 19.81. This research was an experimental study
on Solomon four group design based upon real experimental model. In this
study, Social Anxiety Scale, Interview Form and Personal Information Form were
used as data collection tools. For the analysis of the obtained data, Wilcoxon
Signed Rank test was used for related measurements, and Mann Whitney U-test
was used for unrelated measurements. At the end of the research, it was determined
that solution focused group counseling was efficient upon university students’
coping with social phobia. Moreover, this effect was specified to be
actualized independently from maturity and time interaction and pre-test
effect.

Anahtar Kelimeler

Solution-focused psychological counseling, social phobia, university, student

Kaynakça

• American Psychiatric Association. (1987). Diagnosic and statistical manual of mental disorders (DSM- III-R). Washington, DC.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2001). Psikiyatride hastalıkların tanımlanması ve sınıflandırılması elkitabı.(4. Baskı).(DSM-IV-TR). Washington DC, (Çev. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Aydın, A., Sütcü -Tekinsav, S. & Sorias, O. (2010). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilisel-davranışçı bir grup terapisi programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1),25-36.
• Baltacı, Ö. & Hamarta, E. (2013). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38 (167), 226-240.
• Barker, P. (1998). Solution-focused therapies. Nurs Times, 94(19), 6-53.
• Bayramkaya, E., Toros, F. & Özge, C. (2005). Ergenlerde sosyal fobi ile depresyon, öz kavram, sigara alışkanlıkları arasındaki ilişki. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 15, 165-173.
• Beidel, D. C., Turner, S. M. & Morris, T. L. (2000). Behavioral treatment of childhood social phobia. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(6), 1072-1080
• Biggs, B. K., Vernberg, E. M. & Wu, Y. P. (2012). Social anxiety and adolescents’ friendships the role of social withdrawal. Journal of Early Adolescence, 32(6), 802-823.
• Binbay, Z. & Koyuncu, A. (2012). Sosyal anksiyete bozukluğu ve duygudurum bozuklukları birlikteliği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 1-13.
• Bulut, S. S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sınav kaygıları, saldırganlık eğilimleri ve problem çözme becerilerindeki yetersizliklerin sağaltımında grupla çözüm odaklı kısa terapinin etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Butcher, N. J., Mineka S. & Hooley, J. M. (2013). Anormal psikoloji. (1.Basım). (Çev. O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F.(2013). Bilimsel araştırma yöntemleri.(14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Caballo, V. E., Salazar, I. C., Irurtia, M. J. Arias, B. & Hofmann, S. G. (2008). Social anxiety in 18 nations: Sex and age differences. Behavioral Psychology, 16 (2), 163-187.
• Cederlund, R. & Öst, L. G. (2011). Perception of threat in children with social phobia: Comparison to nonsocially anxious children before and after treatment. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 40(6), 855–863.
• Corcoran, J. (2006). A comparison group study of solution- focused therapy versus treatment as usual for behavior problems in children. Journal of Social Service Research, 33(1),69-81.
• Çakır, S. (2010). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı olarak hazırlanan sosyal kaygıyla başa çıkma programının lise öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Daki, J. & Savage, R. S. (2010). Solution-focused brief therapy: Impacts on academic and emotional difficulties. Journal of Educational Research, 103(5), 309-326.
• De Jong, P. & Berg, I.K. (1998). Interviewing for solutions. Pacific Grove CA: Brooks/ Cole.
• De Shazer S. & Isebaert, L. (2004). The bruges model: A solution-focused approach to problem drinking. Journal of Family Psychotherapy, 14(4), 43-52.
• De Shazer, S. & Berg I.K. (1997). ‘What works?’ Remarks on research aspects of solution-focused brief therapy. Journal of Family Therapy,19, 121-124.
• De Shazer, S. (1985). Keys to solution in brief therapy. New York: W.W. Norton& Company Inc.
• De Shazer, S. (1997). Some thoughts on language use in therapy. Contemporary Family Therapy, 19(1), 133-141.
• Dilbaz, N. (1997). Sosyal fobi. Psikiyatri Dünyası, 1, 18-24.
• Eren-Gümüş, A. (2006). Sosyal kaygı ile başa çıkma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Franklin, C., Moore, K. & Hopson, L. (2008). Effectiveness of solution-focused brief therapy in a school setting. Children & Schools, 30(1), 15-26.
• George, M. C. (2008). Solution-focused therapy: Strength-based counseling for children with social phobia. Journal of Humanıstıc Counselıng, Educatıonand Development, 47,144-156.
• Gingerich, W. J. & Peterson, L.T. (2013). Effectiveness of solution-focused brief therapy a systematic qualitative review of controlled outcome studies. Research on Social Work Practice, 23(3), 266-283.
• Gladding, S. T. (2013). Psikolojik danışma. (6. Baskı). (Çev. Ed. N. Voltan Acar; Çev. T. Sarı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Grant, A. M. & O’Connor, S. A. (2010). The differential effects of solution-focused and problem-focused coaching questions: A pilot study with implications for practice. Industrial and Commercial Training, 42(2),102-111.
• Gültekin, B. K. & Dereboy, İ. F. (2011). Üniversite öğrencilerinde sosyal fobinin yaygınlığı ve sosyal fobinin yaşam kalitesi, akademik başarı ve kimlik oluşumu üzerine etkileri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (3),150-158.
• Hazen, A. L. & Stein, M. B. (1995). Social phobia. Washington: American Psychiatric Press.
• Heppner, P. P., Wampold, B. E. & Kivlighan, D. M. (2013). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri. (Çev. Ed. D. M. Siyez; Çev. T. Totan ). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Iancu, L. & Ram, E. (2011). Shyness and social phobia in Israeli Jewish versus Arab students. European Psychiatry, 26(1), 459-466.
• İslamoğlu, A. H. ( 2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• İşlek, M. (2006). Çözüm odaklı yaklaşıma göre düzenlenmiş sınav kaygısıyla başa çıkma eğitim programının üniversiteye hazırlanan öğrencilerin sınav kaygısı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İzgiç, F., Akyüz, G., Doğan, O. & Kuğu, N. (2000). Üniversite öğrencilerinde sosyal fobi yaygınlığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(4),207–214.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. (24. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kearney, C. A. (2005). Social anxiety and social phobia in youth. USA: Springer Science and Business Media İnc.
• Köktuna, Z. S. (2007). Çözüm odaklı kısa terapi tekniğinin alt sosyo-ekonomik seviyedeki kadınların geleceğe umut ile bakabilme ve boyun eğici davranışlarına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuzucu, Y. (2013). Küçükler için büyüklere çocuk ve ergen ruh sağlığı. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Lethem, J. (2002). Brief solution focused therapy. Child and Adolescent Mental Health, 7(4), 189-192.
• MacLeod, R. and Elliott, R. (2012). Emotion-focused therapy for social anxiety: A hermeneutic single case efficacy design study of a low-outcome case. Counselling Psychology Review,27(2),7-22.
• Mercan, Ç. S. (2007). Bilişsel-davranışçı yaklaşımla bütünleştirilmiş sosyal beceri eğitiminin ergenlerin sosyal kaygı düzeyine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Moehn, H. (2001). Social anxiety. New York: The Rosen Publishing Group.
• Mörtberg, E., Clark, D. M. & Bejerot, S. (2011). Intensive group cognitive therapy and individual cognitive therapy for social phobia: Sustained improvement at 5-year follow-up. Journal of Anxiety Disorders, 25(8), 994-1000.
• Mörtberg, E., Clark, D. M., Sundin, Ö., & Wistedt, A. A. (2007). Intensive group cognitive treatment and individual cognitive therapy vs. treatment as usual in social phobia: A randomized controlled trial. Acta Psychiatrica Scandinavica, 115(2), 142-154.
• Murdock, N. L. (2012). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları. (Çev. F. Akkoyun). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Murphy, J. J. (1997). Solution-focused counseling in middle and high schools. Alexandria, VA: American Counseling Association.
• Noyan, H. & Sertel Berk, H. Ö. (2007,Temmuz). Ergenlerde sosyal fobi, içe ve dışa dönük kişilik özellikleri ve okul başarı durumu. XII. Ulusal Psikoloji Öğrencileri Kongresinde sunulan bildiri, Yakın Doğu Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
• O’Connell, B. (2001). Solution-focused stress counselling. London: Continuum.
• Özbay, Y. & Palancı. M. (2001, Eylül). Sosyal kaygı ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması, VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde sunulan bildiri, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Palancı. M. (2004). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı problemlerini açıklama ve gidermeye yönelik gerçeklik terapisi oryantasyonlu bir yardım modelinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Palancı. M. (2004,Temmuz). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı sorunlarını açıklamaya yönelik bir model çalışması. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Peleg, O. (2012). Social anxiety and social adaptation among adolescents at three age levels. Social Psychology of Education,15, 207-218.
• Proudlock, S. & Wellman, N. ( 2011). Solution-focused groups. Counselling Psychology Review, 26(3), 45-54.
• Rapee, R. M. (1995) Social phobia. New York: Guilford Press.
• Reimer, W. L. & Chatwin, A. (2006). Effectiveness of solution focused therapy for affective and relationship problems in a private practice context. Journal of Systemic Therapies, 25, 52-67.
• Richard, G. H., Liebowitz, M. R., Hope, D. A., Schneier, F. R., Holt, C. S., Welkowitz, L. A. vd. (1998). Cognitive behavioral group therapy vs phenelzine therapy for social phobia. Archives of General Psychiatry, 55(12),1133-1141.
• Sayar, K., Solmaz, M., Öztürk, M., Özer, Ö. A. & Arıkan, M. (2000). Yaygın sosyal fobi hastalarında çekingen kişilik bozukluğu ve psikopatolojiye etkileri. Klinik Psikiyatri, 3,163-169.
• Schutters, S. I. J., Dominguez, M. G., Knappe, S., Lieb, R., Os, J, Schruers, K. R. J. & Wittchen, H. U. (2012). The association between social phobia, social anxiety cognitions and paranoid symptoms. Acta Psychiatrica Scandinavica, 125, 213–227.
• Seidel, A. & Hedley, D. (2008). The use of solution-focused brief therapy with older adults in Mexico: A preliminary study. The American Journal of Family Therapy, 36, 242-252.
• Sklare, G. B. (2013). Okul danışmanları için çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danışma. (4. Baskı). ( Çev. D. M. Siyez ). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Solmaz, M., Sayar, K., Özer, Ö. A., Öztürk M. & Acar B. (2000). Sosyal fobi hastalarında aleksitimi, umutsuzluk ve depresyon: Kontrollü bir çalışma. Klinik Psikiyatri, 3, 235-241.
• Spilsbury, G. (2012). Solution-focused brief therapy for depression and alcohol dependence: A case study. Clinical Case Studies, 11(4), 263-275.
• Stangier, U., Heidenreich, T., Peitz, M., Lauterbach, W. & Clark, D. M. (2003). Cognitive therapy for social phobia: İndividual versus group treatment. Behaviour Research and Therapy, 41, 991-1007. Sungur, Z. M. (1997). Fobik bozukluklar. Psikiyatri Dünyası, 1, 5-11.
• Sübaşı, G. (2007). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygıyı yordayıcı bazı değişkenler. Eğitim ve Bilim, 32(144), 3-15.
• Talepasand, S. & Nokani, N. (2010). Social phobia symptoms: Prevalence and sociodemographic correlates. Archives of Iranian Medicine, 13(6), 522-527.
• Thorslund, K. W. (2007). Solution-focused group therapy for patients on long-term sick leave: A comparative outcome study. Journal of Family Psychotherapy, 18(3),11-24.
• Tillfors, M. & Furmark, T. (2007). Social phobia in Swedish University students: Prevalence, subgroups and avoidant behavior. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 42, 79-86.
• Tillfors, M., Andersson, G., Ekselius, L., Furmark, T., Lewenhaupt, S., Karlsson, A. vd. (2011). A randomized trial of internet-delivered treatment for social anxiety disorder in high school students. Cognitive Behaviour Therapy, 40(2), 147-157.
• Tuna, D. (2012). Çözüm odaklı kısa süreli yaklaşıma dayalı öfke kontrolü eğitim programının lise öğrencilerinin öfke kontrolü ve iletişim becerileri düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Vriends, N., Becker, E. S., Meyer, A. H. & Margraf J. (2011). Incidence of DSM-IV social phobia in a community sample of young German women. German Journal of Psychiatry, 14, 80-90.
• Yıldırım, T. (2006). Sosyal fobik üniversite öğrencilerine uygulanan kısa-yoğun-acil psikoterapinin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.