Öz
is paper tackles a critical edition of Tafsīr Sūra al-Tīn written by Aģmad b. Idris
(d. 1253/1837). Aģmad b. Idris lived in the Ottoman period and studied religious
sciences from the scholars of the era. He joined different sūfi tariqas - including
Shādhiliyya, Khiēiriyya, Khalwatiyya - and studied with the sheikhs Abū al-Qāsim
al-Wazīr, ‘Abd al-Wahhāb al-Šāzī and Ģasan al-Qinā‘ī. He le behind many books
and students. One of his works that has reached us is Tafsīr Sūra al-Tīn.
ere are two copies of this epistle in Turkey's libraries. e first is in the National
Library in Ankara and the second is in the collection of Osman Huldi Ozturkler
in the Suleymaniya Library. e critical edition performed in this study is carried
out by utilizing these two copies, which do not differ from each other significantly.
In terms of content, it is possible to split the writing into two parts: e
beginning which includes an interpretation of verses 1 to 3, is based on a literal
understanding of Qur’an. e second part, which begins with verse 4, focuses on
ish’ārī (esoteric) interpretation. In the first three verses, Aģmad b. Idrīs appears to
have expressed only the opinions of former commentators, whereas he embraces
the Sufi methodology in other verses. In this epistle, Aģmad b. Idrīs deals with a
number of important issues in Sufi thought, including the differences between
reason and feeling (dhawq) as a source of knowledge, the essence and the form of
entities, the manifestation of God in the form of entities, the relationship between
the manifestation of God and recognition of the truth of things, the creation of
mankind in the best form and the reasons for reducing him to the lowest of low.
Anahtar Kelimeler
Ahmad b. Idrîs Tafsîr Sûra al-Tîn Ishârî ta'wîl ahsan al-taqwîm asfal al-sâfilîn
Kaynakça
- Azamat, Nihat, “Ahmed b. İdrîs”, DİA, Ankara, 1989, II, 92-94.
- Demirpolat, Enver, Türk İslam Düşünce Tarihinde Harputlu Müellifler I, Ankara: Sage Yayıncılık, 2013.
- Martin, B.G., Sömürgeciliğe Karşı Afrikada Sufi Direniş, çev. Fatih Tatlılıoğlu, İstanbul: İnsan Yayınları, 1988.
- O’Fahey, R. S., Enigmatic Saint, London: Northwestern University Press, 1990.
- Özköse, Kadir, “Başlangıçtan Günümüze Kadar Afrika’da İslâm ve Tasavvuf ”, Tasavvuf, 3/8 (2001): 157-184.
- The Letters of Ahmad Ibn Idrīs, ed. E. Thomassen – B. Radtke, London: Hurst&Company, 1993.
Öz
Bu çalışma, Ahmed b. İdrîs’in (ö. 1253/1837) Tefsîru sûreti’t-Tîn adlı risâlesinin
tahkikini ele almaktadır. Ahmed b. İdrîs Osmanlı döneminde yaşadı ve dinî ilimleri
çağının âlimlerinden öğrendi. Şâzeliyye, Hıdıriyye ve Halvetiyye tarikatlarına
şeyhleri Ebü’l-Kāsım el-Vezîr, Abdülvehhâb et-Tâzî ve Hasan el-Kınâî vasıtasıyla
intisap etti. Arkasında birçok eser ve öğrenci bıraktı. Onun günümüze ulaşan eserleri
arasında Tîn sûresi için yaptığı tefsir de bulunmaktadır.
Türkiye kütüphanelerinde bu risâlenin iki nüshası mevcuttur. Bunlardan ilki Ankara’daki
Millî Kütüphane’de, ikincisi İstanbul’da Süleymaniye Kütüphanesi, Osman
Huldi Öztürkler koleksiyonunda bulunmaktadır. Çalışmada gerçekleştirilen
tahkik de bu iki nüshaya bağlı kalınarak gerçekleştirilmektedir. Tahkikli metinde
müşahede edildiği üzere iki nüsha arasında çok fazla farklılık bulunmamaktadır.
İçeriği bakımından risâleyi iki kısma ayırmak mümkündür. Sûrenin 1-3. âyetlerinin
tefsirinin yapıldığı ilk kısımda zâhirî tefsire önem verilirken; 4. âyetle başlayan
ikinci kısımda ise işârî tevillere yoğunlaşılmaktadır. Risâledeki fikirlerin arka
planına dikkat edildiğinde, Ahmed b. İdrîs’in, zâhirî açıklamalarında sadece önceki
müfessirlerin görüşlerini dile getirdiği, işârî tevillerinde de sûfî bakış açısını
takip ettiği görülmektedir.
Ahmed b. İdrîs, bu risâlede sûfî düşünceyle ilgili önemli birçok konuya temas etmektedir.
Bu konular arasında; Allah’ı ve eşyanın hakikatini bilmede bilgi kaynağı
olması bakımından “nazar” ve “zevk” arasındaki farklılıklar, âlemdeki varlıkların
özü ve sureti, Hakk’ın varlıkların suretlerinde tecelli etmesi, Hakk’ın tecellisiyle
eşyanın hakikatini idrak etmek arasındaki ilişki, insanın ahsen-i takvîm üzere
yaratılmasıyla amaçlanan hedef ve insanın esfel-i sâfilîne indirilmesindeki hikmet
bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Ahmed b. İdrîs Tefsîru sûreti’t-Tîn işârî tevil ahsen-i takvîm esfel-i sâfilîn
Kaynakça
- Azamat, Nihat, “Ahmed b. İdrîs”, DİA, Ankara, 1989, II, 92-94.
- Demirpolat, Enver, Türk İslam Düşünce Tarihinde Harputlu Müellifler I, Ankara: Sage Yayıncılık, 2013.
- Martin, B.G., Sömürgeciliğe Karşı Afrikada Sufi Direniş, çev. Fatih Tatlılıoğlu, İstanbul: İnsan Yayınları, 1988.
- O’Fahey, R. S., Enigmatic Saint, London: Northwestern University Press, 1990.
- Özköse, Kadir, “Başlangıçtan Günümüze Kadar Afrika’da İslâm ve Tasavvuf ”, Tasavvuf, 3/8 (2001): 157-184.
- The Letters of Ahmad Ibn Idrīs, ed. E. Thomassen – B. Radtke, London: Hurst&Company, 1993.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Sayı: 36 |