Necâşî Rivâyetleri Bağlamında Gıyâbî Cenaze Namazı ile İlgili Tartışmalar

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 239 - 264, 23.12.2018

Mehmet Ayhan

https://doi.org/10.34082/islamiilimler.511592

Cited By: 1

Öz

İslam âlimleri gıyâbî cenaze namazının kılınması
hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bu ihtilaf kendilerine ulaşan hadis rivâyetlerinden
ve bunların farklı yorumlanmasından kaynaklanmıştır. Bazı fakihler konuyla ilgili
rivâyetlerden hareketle bu uygulamanın Hz. Peygamber'e özel (hasâisü'n-nebî)
olduğunu iddia ederken diğer ulemâ bunun umûmî olduğunu, dolayısıyla herkes
için gıyâbî cenaze namazı kılınabileceğini savunmuştur. Bu makalede farklı
görüşlere dayanak kabul edilen Necâşî'nin gıyâbî cenaze namazı ile ilgili rivâyetler
tahlil edilecektir

Anahtar Kelimeler

Hadis, Rivâyet, Necâşî, Gıyâbi Cenaze Namaz

Discussions on Funeral Prayer in Absentia in the Context of Narratives on Neçaşi

Öz

Islamic scholars disagree over funeral prayer in
absentia. This disagreement stems from obtaining different hadith narratives
and interpreting them differently. Based on these narratives, some scholars
argue that this practice is exclusive to the Holy Prophet (hasâisü'n-nebî),
while some other scholars assert that this practice is common, not exclusive,
so funeral prayer can be performed for every death. In this study, narratives
about Necâşî’s funeral prayer in absentia are evaluated

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç. "Hasâisu'n-Nebî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 277. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Ahmed b. Hanbel. Ebû Abdillah Şeybânî. el-Müsned. Haz. Ahmed Muhammed Şâkir. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1995.
• Akyüz, Ali, Hadîs Edebiyâtının Sened Atlası ve Muvatta’nın Sened Formları Çizelgesi. İstanbul: y.y. 1997.
• Akyüz, Vecdi. Mukayeseli İbadetler İlmihali. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
• Atar, Fahreddin. Fıkıh Usulü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (İFAV), 1988.
• Ayhan, Mehmet. Ebû İshâk es-Sebî‘î ve Hadis. İstanbul: Hâcegân Akademi Kitaplığı, 2012.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b.Musa el-Hanefi Aynî. Umdetü'l-kari şerhi Sahihi'l-Buhârî. Nşr. Muhammed Ali Beydûn. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1421/2001
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mesud Begavi. Tefsîrü'l-begavî Mealimü't-tenzil. Thk. Muhammed Abdullah Nemr. 2. bs. Riyad: Daru Taybe, 1993.
• Begavî. Tefsîrü'l-Beğavî/Meâlimü't-tenzîl. Ebû Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mesud Beğavî. Thk. Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 1420.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin el-Beyhakî. Delâilü'n-Nübüvve ve marifetü ahvali sahibi'ş-şerîa. Thk. Abdulmuti Kalacî. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1424/2002.
• Beyhakî. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata. Mekke: Mektebetü Dâri’l-Bâz, 1414/1994.
• Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (İFAV), 2016.
• Çiftçi, Muhammed Hüsnü. Hanefî Mezhebinde Buhârî Rivâyetlerine Ters Düşen Hükümlerin Tahlili (Namaz Örneği). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah ed-Dihlevî. Huccetullahü'l-baliğa. Trc. Mehmet Erdoğan. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Doğanay, Süleyman. Hadis Rivâyetinde Râvi Tasarrufları ve Doğurduğu Problemler. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İSAM yayınları, 2009.
• Ebû Yâ’lâ el-Mevsılî. Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ et-Temîmî. Müsnedü Ebû Ya’la el-Mevsılî. Thk. Hüseyin Selim Esed. Beyrut: Dârül- Me’mûn li’t-Turâs, 1404/1984.
• Erul, Bünyamin. "Rivâyet Metinlerinde Râvilerin Tasarrufları". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLII (2001): 173-212.
• Hazin, Alaeddin Ali b. Muhammed b. İbrâhim el-Bağdadi Hazin. Lübabü't-te'vil fî meani't-tenzil Tefsirü’l-Hazin. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1399/1979.
• http://www.hurriyet.com.tr/besnide-giyabi-cenaze-namazi-kilindi-40534136, https://www.ntv.com.tr/turkiye/baskentte-arakan-icin-giyabi- cenaze-namazi-kilindi,9OTJCpKoIU-cM7-jzVSP2w
• http://www.iha.com.tr/haber-idlibteki-saldirida-olenler-icin-giyabi-cenaze-namazi-kilindi-635243/
• https://islamansiklopedisi.org.tr/am (20.07.2018).
• https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/343/giyabi-cenaze-namazi-kilinabilir-mi-
• https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/sehit-filistinliler-icin-sela-okundu-giyabi-cenaze-namazi-kilindi/1146469
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâleddîn Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed Kurtubî en-Nemerî. el-İstizkâr. Thk. Abdülmu'ti Emîn Kal‘acî. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1414/1993.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adi el-Cürcani İbn Adî. el-Kâmil fî duafâi'r-ricâl. Thk. Yahyâ Muhtâr Ğazâvî. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1409/1988.
• İbn Arrâk, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Muhammed b. Ali Kinani İbn Arrâk. Tenzîhü'ş-şerîati'l-merfua ani'l-ahbâri'ş-şenîati'l-mevzua. Thk. Abdülvehhab Abdüllatif, Abdullah Muhammed es-Sıddik. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, t.s.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris İbn Ebû Hâtim. el-Cerh ve't-ta'dil. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.s. Haydarabad: 1371/1952’in ofseti.
• İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed İbn Hacer Askalânî. el-Ucâb fî beyâni’l-esbâb esbâbü’n-nüzûl. Thk. Abdülhakim Muhammed el-Enis. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzi, 1418/1997.
• İbn Hacer Askalânî. Fethü'l-bârî bi-şerhi Sahîhi'l-Buhârî. Thk. Abdülazîz b. Abdullâh b. Abdurrahmân b. Bâz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Muhibbüddîn el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Marife, t.s.
• İbn Hacer Askalânî. Takribü't-Tehzib. Thk. Muhammed Avvame. Haleb: Dârü'r-Reşid, 1408/1988.
• İbn Hacer Askalânî. Tehzibü't-Tehzib. Beyrut: Dâru Sadır, 1968.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî. el-Muhallâ. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kahire: Dâru’t-türâs, t.s.
• İbn Hibbân. Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed Büstî. Kitâbü's-sikât. Thk. es-Seyyid Şerefuddin Ahmed. B.y.: Dâru'l-fikr, 1395/1975.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik İbn Hişâm. es-Sîretü'n-nebeviyye. Haz. Muhammed Nebîl Tarîfî. Beyrut: Daru
• Sadr, 1424/2003.
• İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisanü'l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır, t.s.
• İbn Rüşd (el-Hafîd), Ebü'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. Kahire: Dâru’s-selâm, 2006.
• İbnü'l-Arabî, Ebû Bekr İbnü'l-Arabî, Muhammed b. Abdullah b. Muhammed. Arizatü'l-ahvezî bi-şerhi Sahîhi't-Tirmizî. Beyrut: Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, t.s.
• Karaman, Hayreddin. İslâm'ın Işığında Günün Meseleleri 1-2-3. İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd, el-Kâsânî. Bedâi‘ü’s-sanâ’i‘fî tertîbi'ş-şerâi'. Thk. Ali Muhammed Muavviz, Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dâru'l-küttâbi’l-Arabî, 1982.
• Kırış, Şemsettin. "Hz. Peygamber'in Cenaze ile İlgili Uygulamaları". Turkish Akademik Research Review 2/2 (Haziran/June 2017): 41-61.
• Koçak, Muhsin, Nihat Dalgın, Osman Şahin. Fıkıh Usulü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Leknevî, Ebü'l-Hasenât Muhammed Abdülhayy b. Muhammed el-Leknevî. et-Ta‘liku’l-mümecced alâ Muvatta’i İmâm Mâlik. Thk. Takıyyüddîn en-Nedvî. Beyrut: Dâru’l-kalem, 1991.
• Mizzî, Ebü'l-Haccac Cemaleddin Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf Mizzî. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Thk. Beşşar Avvad Ma'ruf. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1400/1980.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. el-Mecmû‘ şerhü'l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru'l-fikr, t.s.
• Öztürk, Levent. "Hz. Peygamber Döneminde Cenazeler ve Kabirler". İSTEM (İslâm, San'at, Tarih, Edebiyat ve Mûsıkîsi) Dergisi 2/4 (2004):131-146.
• Öztürk, Levent. "Necâşî, Ashame". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 76-77. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Öztürk, Levent. Etiyopya’da İslamiyet: Asr-ı Saadette Habeşistan’la Münasebetler. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2001.
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim Nisaburi Sa‘lebi. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsiri’l-Kur’an, Tefsirü’s-Sa’lebi. Thk. el- İmam Ebû Muhammed b. Âşûr. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 1422/2002.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl es-Serahsî. el-Mebsût. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982-1983.
• Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr Suyûtî. Lübabü'n-nükul fî esbâbi'n-nüzûl. Der. Ahmed Abdüşşafi. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, t.s.
• Süheylî, Ebü'l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed Süheylî. er-Ravdü'l-ünüf fî şerhi's-Sireti'n-nebeviyye li-İbn Hişâm. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, t.s.
• Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf Sâlihî Şâmî. Sübülü'l-hüda ve'r-reşad fî sireti hayri'l-ibad. Thk. Mustafa Abdülvahid. Kahire: Vizaretü'l-Evkaf el-Meclisü’l-A’la li’ş-Şuuni’l-İslamiyye, 1990.
• Şener, Mehmet. “Cenaze”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 354-357. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Havlani Şevkânî. Neylü'l-evtar şerhi münteka'l-ahbar. Kahire: Mustafa el- Babi el-Halebi, t.s. Şimşek, Murat. İslam Hukukunda Bağlayıcılık Bakımından Hz. Peygamber’in İctihad Ve Tasarrufları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Şirbîni, Şemseddin Hatib Muhammed b. Ahmed Kahiri Şâfiî Şirbini. Tefsirü’l-Kur’ani’l-Kerim es-Siracü’l-münir. Thk. Ahmed İzzu İnaye Dımaşki. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 1425/2004.
• Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid Taberi. Tarihü't-taberi Tarihü'l-ümem ve'l-müluk. Thk. Muhammed Ebü'l-Fazl İbrâhim. Beyrut: Dâru Süveydan, 1967.
• Taberî. Câmiü'l-beyân fî tefsiri'l-Kur'ân. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife. 1986.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme et-Tahâvî. Şerhu Müşkili'l-âsar Müşkilü’l-âsar. Thk. Şuayb el-Arnaut. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1415/1994.
• Tahir b. Âşûr, Muhammed Tahir b. Âşûr b. Muhammed et-Tunusi İbn Âşûr. Makâsıdü’ş-şeriati’l-İslamiyye. İskenderiye: Mektebetü’l- İskenderiyye, 2011.
• Vâhidî, Ebü'l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nisâbûrî Vâhidî. Esbâbu'n-Nüzûl. Thk. Isam b. Abdulmuhsin el-Humeydân. Demmâm: Dâru'l-Islâh, 1412/1992.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman Zehebî. el-Muğnî fi'd-du‘afâ. Thk. Nureddin Itr. Katar: t.s.
• Zehebî. el-Kâşif, fî ma‘rifeti men lehu rivaye fi'l-kütübi's-sitte. Thr. Ahmed Muhammed Nemr Hatîb, Muhammed Avvame. Cidde: Dârü’l- Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 1992.
• Zehebî. el-Mûkıza fî ilmi mustalahi'l-hadîs. Neşr Abdülfettah Ebû Gudde. Haleb: Mektebü'l-Matbuati'l-İslamiyye, 1405/1985.
• Zehebî. Mîzânu'l-i‘tidâl. Thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dâru'l-Ma'rife, t.s.
• Zehebî. Siyeru a‘lami’n-nübela. Thk. Şuayb el-Arnaut. Beyrut: 1982.
• Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed ez-Zemahşerî. el-Keşşaf an hakaiki gavamizi’t-tenzil ve uyuni’l- ekavil fî vucühi’t-te’vil. Beyrut: Dârü'l-Kitabi’l-Arabi, 1407.
• Zürkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdülbaki b. Yusuf Zürkânî. Şerhu Muvatta el-İmam Mâlik/Şerhu Muvatta’/Ebcetü’l-mesalik bi- şerhi Muvatta’i’l-İmam Mâlik. Thk. İbrahim Atve İvaz, Mustafa el-Babi el-Halebi. Kahire: 1382/1962.