Orta Gelir Tuzağından Çıkışta Teşvik Politikalarının Etkililiği: Türkiye Örneği

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 54 - 71, 31.01.2017

Gizem Akbulut Barış Yıldız

https://doi.org/10.23834/isrjournal.284295

Cited By: 1

Öz

Orta gelir tuzağı kavramı, iktisat yazınına
ilk kez Barry Eichengreen ile girmiş olmasına rağmen en kabul gören tanım Dünya
Bankası tarafından yapılmıştır. Buna göre ülkeler, kişi başına gelir
düzeylerine göre sınıflandırılarak orta gelir tuzağında bulunup bulunmadığı
ortaya koyulmuştur. Bu bağlamda Türkiye’nin uzun yıllardır üst orta gelirli
ekonomiler arasında yer alması orta gelir tuzağında olduğunu göstermektedir.
Çalışmanın amacı orta gelir tuzağından çıkış noktasında Türkiye’de 2004, 2006,
2009, 2012 yılında uygulanan teşvik politikalarının etkili olup olmadığının
değerlendirilmesine yöneliktir. Yapılan değerlendirmeye göre 2004 ve 2006
yılında yürürlüğe giren teşvik siteminin hedeflenen faydayı sağlayamadığı
görülmüştür.  Bu nedenle 2009 yılında
teşvik politikası geliştirilerek yürürlüğe girmiştir. Ancak bölgesel gelişme
farklılıklarını azaltmada istenilen sonuçlar alınamadığı için 2012 yılında yeni
teşvik sistemi yürürlüğe girmiştir. Kapsamı genişletilen bu teşvik politikası
bölgesel ve sektörel düzeyde önemli iyileştirmeleri sağlamasına rağmen yeterli
olmamıştır. Dolayısıyla Türkiye orta gelir tuzağından çıkmak için bölgesel ve
sektörel düzeyde uyguladığı politikaları geliştirmekle birlikte inovasyona,
katma değeri yüksek ürünlerin üretimine, nitelikli işgücüne yani ulusal düzeyde
politikalara da ağırlık vermesi gerekmektedir. Bölgesel ve sektörel düzeydeki
politikalar ulusal düzeydeki politikalara entegre olacak şekilde uygulandığı
sürece Türkiye daha yüksek bir kişi başına gelir düzeyine sahip olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Teşvik Politikaları, Orta gelir Tuzağı, Bölgesel Kalkınma

Effectiveness of Incentive Policies in Exit from Middle Income Trap: The Case of Turkey

Öz

Despite
being introduced to economics literature by Barry Eichengreen, a widely
accepted definition of the concept of middle-income trap is made by the World
Bank. According to that definition, whether countries are in trap or not is
revealed based on the classification of their per capita income levels. In this
context, having been among the upper middle income economies for many years
shows that Turkey is in the middle-income trap. The aim of this study is to
assess the effectiveness of the incentive policies put into practice in Turkey
in order to escape the middle-income trap in they ears of 2004, 2006, 2009 and
2012. The evaluations show that the 2004 and 2006 incentive policies had not
provided the etargeted benefits. Therefore, the incentive policy was developed
and entered into force in 2009. However, since the desired results could not be
obtained in reducing regional development differences, a new incentive system
was put into effect in 2012. Although providing significant improvements on
regional and sectoral levels, this expanded incentive policy was not
sufficient. Thus, to be able to exit from the middle-income trap Turkey needs, along
with the improvement of present regional and sectoral level policies, to focus
on policies at national level such as; innovation, production of high
value-added products, and qualified labor. Turkey will have a higher per capita
income depending on the implementation of regional and sectoral level policies
integrated with national level policies.

Anahtar Kelimeler

Incentive Policies, Middle-Income Trap, Regional Development

Kaynakça

• Eser, Emre (2011), “Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvik Sistemleri ve Mevcut Sistemin Yapısına Yönelik Öneriler”, DPT Müsteşarlığı Yayın No:2822.
• Felipe, Jesus, Abdon, Arnelyn ve Kumar, Utsav (2012), “Tracking the Middle-Income Trap: What Is It, Who Is In It, and Why”, Levy Economics Institute of Bard College, Working Paper No. 715.
• Gülmez, Mustafa ve Noyan Yalman, İlkay (2010), “Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Sivas İli Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 235-257.
• Gürsel, Seyfettin ve Soybilgen, Barış (2013), “Türkiye Orta Gelir Tuzağının Eşiğinde”, Araştırma Notu 13/154, BETAM.
• İstanbul Sanayi Odası (2012), Yeni Teşvik SistemiBilgi Notu, http://www.iso.org.tr/file/Yeni_Tesvik_Sistemi_Ozet_Dokumani-29.pdf (Erişim Tarihi: 20.11.2012).
• Mayer, Jörg (2001), "Technology diffusion, human capital and economic growth in developing countries." United Nations Conference on Trade and Development.
• Sevinç, Haktan (2011), “Bölgesel Kalkınma Sorunsalı: Türkiye’de Uygulanan Bölgesel Kalkınma Politikaları”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(2), 35-54.
• T. C. Ekonomi Bakanlığı (2012), “Yeni Teşvik Sistemi Yatırımlarda Devlet Yardımları”, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Müdürlüğü, İstanbul.
• T.C. Ekonomi Bakanlığı (2013), Ekonomik Görünüm Sunumu, Kasım 2013, 26/11/2013.
• T. C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2010), “Yeni Yatırım Teşvik Sistemi. Yıl Uygulama Sonuçları”, Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Eylül.
• The World Bank (2013), “China 2030: Building a Modern, Harmonious and Creative High-Income Society”,http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/China-2030-complete.pdf
• TÜİK (2013), http://www.tuik.gov.tr/Start.do, (Erişim Tarihi: 22.11.2013).
• TÜSİAD (2012), “Yeni Teşvik Sistemine İlişkin TÜSİAD Görüş ve Önerileri”, TS/SHT/2012-025.
• Vergi Sirküleri (2012), Yeni Teşvik Sistemi “Yatırımlarda Devlet Yardımları”, NO:2012/49
• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (2009), Resmî Gazete, Sayı: 27290, 16 Temmuz 2009 Perşembe.
• Yeldan ve Diğerleri (2012), “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?”, Cilt 1: Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz, TURKONFED.
• Yeldan ve Diğerleri (2013), “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?”, Cilt 2: Bölgesel Kalkınma ve İkili Tuzaktan Çıkış Stratejileri, TURKONFED.