AREL-EZGİ-UZDİLEK NAZARİYĀTINDA ŞED MAKĀM ANLAYIŞI, ÇARGÂH ACEM-AŞÎRĀN VE MĀHŪR MAKĀMLARI

Yıl 2014, Sayı: 24, 63 - 84, 01.12.2014

Emrah Hatipoğlu

Öz

İcrādaki mūsikiyi tam olarak ifāde edebilen bir nazariyat yoktur. Mūsikînin icrā kısmının nazariyatla iyi anlatılabilmesi için asırlarca çalışılmış ve bunun sonucu olarak farklı nazarî görüşler ortaya çıkmıştır. Bu görüşlerden bir tanesi de bugün ülkemizde mūsikî eğitimi verilen yerlerde okutulan; “Arel-Ezgi-Uzdilek” nazariyatıdır. Her nazariyatta olduğu gibi bu nazariyat anlayışında da eleştirilecek ve takdir edilecek noktalar vardır. Bu makālede Arel nazariyātında yer alan Şed makām anlayışı ortaya konulmuş, örnek olarak Çargâh makāmı ve şedleri incelenmiştir. Acem-Aşîrān ve Māhūr makāmları tahlil edilerek bu iki makāmın Çargâh makāmının veya birbirlerinin başka bir perdede sūreti olup olmadığı ortaya koyulacaktır

Anahtar Kelimeler

Şed Makām, Arel-Ezgi-Uzdilek Nazariyatı, Çargâh Makāmı

Perception of Shad Maqam and Chargah Acem-Ashiran and Mahur Maqams in the Theory of Arel-Ezgi-Uzdlek

Öz

There is no theory of music in performance can fully express. The execution of the theory of music worked well for centuries to be described and has emerged as a consequence of different theoretical views. This opinion also one of the areas taught music education in our country today; "Arel-Ezgi-Uzdilek" theory. As in every music theory it will be criticized in the understanding of the theory and there are points to be appreciated. This article has introduced the concept of Arel-Ezgi authorities located the dam theory, for example Çargah authorities and dam were examined

Anahtar Kelimeler

Shad Maqam, Arel-Ezgi-Uzdilek Theory, Chargah Maqam, Acem

Kaynakça

• Arel, Hüseyin Sâdeddin, Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Dersleri, Haz: Onur Akdoğu, Kültür Ba- kanlığı Yayınları, Ankara 1993.
• Cevher, M. Hakan, Rehber-i Mûsıkî, Tanbûrî Cemil Bey, Eüdtmk Yayınları, No:9, İzmir Çakır, Ahmet, Alişâh B. Hacı Büke (?-1500)’Nin Mukaddimetü’l-Usul Adlı Eseri, Basılma- mış Doktora Tezi, MÜSBE, İstanbul 1999.
• Daloğlu, Yavuz, Yazarı Bilinmeyen Bir Mûsıkî Risâlesinden Alınan Perdeler ve Makâmlar, Basılmamış Doktora Tezi, DEÜSBE, İzmir 1993.
• Ezgi, Suphi, Nazari Ve Ameli Türk Musikisi, İstanbul 1933, 1938.
• Uz, Kâzım, Mûsıki Istılâhatı, Yeni Basım, Gültekin Oransay, Küğ Yayını, Ankara 1964.
• Öztürk, Okan Murat, Makam, Âvâze, Şûbe ve Terkib: Osmanlı Musiki Nazariyatında Pisa- gorcu “Kürelerin Uyumu/Musikisi” Anlayışının Temsili, Rast Müzikoloji Dergisi, Clt2, Sa- yı:1, 2014.
• Popescu-Judetz, Eugenia, Tanbûrî Küçük Artin, Pan Yayıncılık, İstanbul 2002.
• Sezikli, Ubeydullah, Abdülkâdir Merâgî ve Câmiü’l-Elhanı, Basılmamış Doktora Tezi, MÜSBE, İstanbul 2007.
• Tekin, Abdülkâdir, Hızır Ağa’nın Musiki Risalesi İsimli Yazma Eserinin Transkripsiyonu Ve Dönemin Edvarları İle Mukayesesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, DEÜSBE, İzmir 2003.
• Tekin, Hakkı, Lâdikli Mehmet Çelebi ve Er-Risâletü’l- Fethiyye’si, Basılmamış Doktora Tezi, NÜSBE, Niğde 1999.
• Tırışkan, Ahmet Gürsel, Haşim Bey’in Edvârı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İTÜSBE, İs- tanbul 2000.
• Tura, Yalçın, Kantemiroğlu Kitâbu ‘İlmi’l-Mûsıkî ‘Alâ Vechi’l-Hurûfat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001. ————
• Uygun, Mehmet Nuri, Safiyüddîn Abdülmü’min Urmevî Ve Kitâbü’l-Edvârı, Kubbealtı Neş- riyâtı, İstanbul 1999.
• Wrıght, Owen, Demetrius Cantemir The Collection Of Notations, School Of Oriental And African Studies University, London 1992.
• » Yektâ, Rauf, Türk Mûsıkîsi, Fr. Çev. Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayıncılık, İstanbul 1986.