MATRAKÇI NASUH’UN GALATA VE İSTANBUL MİNYATÜRLERİNİN HARİTA TEKNİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 29, 25 - 39, 29.12.2017

Hüseyin Zahit Selvi Gaye Bekiroğlu Keskin

Öz

Harita tüm insanlık tarihi incelendiğinde
insanlar için çok önemli olmuştur. Osmanlı tarihi incelendiğinde de harita
niteliği taşıyan birçok eserle karşılaşmak mümkündür. Özellikle Piri Reis’in
çizmiş olduğu dünya haritası günümüzde dahi niteliği açısından çok değerli
görülmektedir. Ancak aynı dönemde yaşamasına rağmen Matrakçı Nasuh’un
minyatürlerinin harita niteliği Piri Reis’in eserleri kadar ön plana
çıkmamıştır. Halbuki Piri Reis’in eserleri deniz haritacılığı açısından ne
kadar önemliyse, Matrakçı’nın minyatürleri de kara haritacılığı açısından
oldukça değerlidir. Bu çalışmada kendine has bir uslupla çizdiği minyatürlerle
tarihten günümüze ışık tutan Matrakçı Nasuh’un minyatürleri haritacılık tekniği
açısından incelenmiştir. Bu kapsamda minyatürlerdeki kale, cami, kilise, köprü,
han, hamam, akarsu, dağlar vb. önemli yerler günümüz teknolojisiyle elde edilen
Google Earth görüntüleriyle karşılaştırılarak, minyatürler geometrik ve
topolojik doğruluk açısından incelenmiştir. XVI. Yüzyıl dönemindeki şartlar
dikkate alındığında Matrakçı Nasuh’un minyatürlerinin topolojik doğruluk anlamında
oldukça iyi olduğu gözlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Matrakçı Nasuh, Osmanlı’da haritacılık, Minyatürler, Google Earth, Tarihi haritalar

Kaynakça

• Ak, Mahmut, Osmanlı’nın Gezginleri, İstanbul, 2004 Atasoy, Nurhan, Matrakçı Nasuh ve Menzilnamesi, İstanbul, 2015
• Binark, İsmet, Türklerde Resim ve Minyatür Sanatı, İstanbul, 1978
• Brassel, K.1990, "Der Generalisierungsbegriff in der Kartographie und anderen Disziplinen", in Kartographisches Generalisieren, Schweizerische Gesellschaft für Kartographie, Zürich, 3-5.
• Duchêne C, Ruas A, Cambier C (2012) The cartACom model: transforming cartographic features into communicating agents for cartographic generalisation. Int J Geogr Inf Sci 26(9):1533–1562. doi:10.1080/13658816.2011.639302
• Erkan, Davut, Osmanlı eserleri, Sayı37,İstanbul,2011
• Erkan, Davut, Habertürk Tarih Dergisi, Sayı43,İstanbul, 2011
• Jenny, B., 2006, MapAnalyst – A Digital Tool for the Analysis of the Planimetric Accuracy of Historical Maps, e-Perimetron, 1(3), 239-245.
• Jenny, B., Weber, A., Hurni, L., 2007, Visualizing the Planimetric Accuracy of Historical Maps with MapAnalyst, Cartographica, 42(1), 89-94.
• Jenny, B., 2010, New Features in MapAnalyst, e-Perimetron, 5(3), 176-180.
• Jenny, B., Hurni, L., 2011, Studying Cartographic Heritage: Analysis and Visualization of Geometric Distortions, Computers & Graphics, 35(2), 402-411.
• Gökgöz T., Karahan B., Kuzucu B. 2016. 1878 Tarihli Davutpaşa Haritasının Planimetrik Doğruluk Analizi, 6. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2016), 5-7 Ekim 2016, Adana
• Mackaness W., Burghardt D. ve Duchêne C. (2014) Map Generalisation: Fundamental to the Modelling and Understanding of Geographic Space, Chapter 1, Abstracting Geographic Information in a Data Rich World (edt. Dirk Burghardt Cécile Duchêne William Mackaness)
• Önder, Mustafa, Geçmişten Günümüze Resimlerle Türk Haritacılık Tarihi, Ankara, 2002
• Uçar D. ve Uluğtekin N. (2006) Kartografyaya Giriş ders notu
• Yurdaydın, Hüseyin Gazi, Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn, İstanbul, 2014