Yakaören Village (Isparta) Gas Blow Out Risk Analysis and Modellings

Yıl 2017, Sayı: 34, 39 - 61, 17.08.2017

Ergin Canpolat Hakan Hoşgörmez

Öz

In 2008, a thermal drilling well was opened in the Büyükkükürt Dere valley 1.5 km from the village of Yakaören and 5 km from the
city center of Isparta. An explosion then occurred due to a gas jam during the drilling studies. After this explosion, CO2 and H2S gas began
to be discharged from the wastewater, and this gas discharge was fatal to human, animal, and plant life in the vicinity.
Chemical analysis results support theories that these gases are related to volcanism. If gas blows out continuously, how will this
affect biological life and human activities? In this study, our goal was to answer this question. We performed a surface analysis using GIS
technology and used daily and yearly statistical wind data collected by an automatic weather station located nearby the gas well. We then
analyzed this wind data with respect to the surface. We classified and mapped the hazardous regions based on climatic and
geomorphological data. The results show that if the discharge rates of gases such as CO2 and H2S increase, they will disperse to crowded
urban areas, farming areas, and areas with natural vegetation, and will cause extensive fatalities to human and the other forms of biological
life.

Anahtar Kelimeler

Golcuk Volcanism, Volcanic Gas, Geomorphology, Gas Origin, Atmospheric Dispersion

Yakaören Köyü (Isparta) Gaz Çıkışına Ait Risk Analizi ve Modellemeleri

Öz

Isparta Şehri merkezine 5 km uzaklıktaki Yakaören Köyü güney batısında ve köye 1,5 km uzaklıktaki Büyükkükürt Dere vadisine 2008
yılında termal amaçlı bir sondaj kuyusu açma çalışması yapılmıştır. Çalışmaları sırasında gaz sıkışmasından kaynaklanan patlama meydana
gelmiştir. Bu patlama sonrasında kuyudan CO2 ve H2S gaz çıkışı başlamış olup gaz çıkışı çevredeki insan, hayvan ve bitki yaşamı üzerinde
ölümcül etkiler oluşturmuştur.
Yapılan kimyasal analizlerin sonuçları; bu gaz çıkışlarının Gölcük Volkanizması ile alakalı olduğu yaklaşımını geliştirilmiştir. Bu
çalışmada; volkanik gaz çıkışlarının devam etmesi hatta artması halinde çevredeki canlı yaşamın ve insan faaliyetlerinin bu durumdan nasıl
etkileneceği sorusunun cevabı aranmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojileri kullanılarak yüzey analizleri yapılmıştır. Yıllık ve günlük
rüzgar istatistikleri alınarak; bu veriler, yüzey analizleri ile ilişkilendirilmiştir. Böylece; jeomorfolojik ve klimatik verilere dayandırılan gaz
tehlikesi altındaki bölgeler sınıflandırılarak, haritalandırılmıştır. Sonuçlar: CO2 ve H2S gibi volkanik sahalarda da yüzeylenen gazlarının
etkinliğinin artması halinde bu gazların kalabalık nüfuslu yerleşim yerleri, tarım alanları ve doğal bitki örtüsü sahalarına yayılacağını, hem
insan, hem de hayvan ve bitki yaşamı üzerinde toplu ölümlere neden olabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Gölcük volkanizması, volkanik gaz, jeomorfoloji, gaz kökeni, atmosferik dispersiyon

Kaynakça

• Coğrafi Bilgi Sistemlerinin önemi. CBS Sempozyumu, Bildiri Kitabı, (s. 71‐75). İstanbul.
• Atalay, İ. (2010). Uygulamalı Klimatoloji. İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
• Avcı, M. (1996). Göller Yöresi Batı Kesiminde İklim ve Bitki Örtüsü Arasındaki İlişkiler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi 4, 143‐215.
• Blong, R. (1996). Volcanic Hazards Risk Assessment. Monitoring and Mitigation Volcano Hazards Scarpa/Tiling (eds) (s. 675). içinde Berlin Heidelberg: Springer‐ Verlag.
• Brunn, J. (1976). L‟arc concave zagro‐taurique et les arcs convexes taurique et egeen: collision et induits ,. Bulletin Society Geol. France, (7) XVIII, No 2, 553‐ 567.
• Canpolat, E. (2014). Gölcük (Isparta) Volkanizması ve Volkanik Gaz Risk Analizi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Carapezza, M., Badalamenti, B., Cavarra, L., & Scalzo, A. (2003). Gas hazard assessment in a densely inhabited area of Colli Albani Volcano (Cava dei Selci, Roma). Journal of Volcanology and Geothermal Research 123, 81‐94.
• Çoban, H. (15‐18 June 2005). New geochronologic and isotopic constraints on the evolution of Plio‐ Quaternary alcaline volcanism from Isparta District SW Turkey. International Symposium on The Geodynamics of Eastern Mediterranean: Active Tectonics Of the Agean Region. Kadir Has University Istanbul,Turkey,253.
• MGM, (2011). Meteoroloji Genel Müdürlüğü Klimatoloji Kayıtlan. Ankara.
• Elitok, Ö., Özgür, N., & Yılmaz, K. (2008). Gölcük Volkanizmasının (Isparta) Jeolojik Evrimi, GB Türkiye. Isparta: TÜBİTAK.
• Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve Metodları. İstanbul: Alfa Basın Yayım Dağıtım.
• Erol, O. (2004). Genel Klimatoloji. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Good Practise Guide for Atmosphere Dispersion Modelling. (2004). Wellington, New Zealand: Prepared by the National Institute of Water and Atmospheric Research, Aurora Pacific Limited and Earth Tech Incorporated for the Ministry for the Environment.
• Jones., G., & Rymer, H. (2000). Hazards of Volcanic gases. San Diego: Ansiclopedia of Volcanoes.
• Kazancı, N., & Karaman, M. E. (1988). Gölcük (Isparta) Pliyosen Volkaniklastik İstifinin Sedimantolojik Özellikleri. Akdeniz Üniv. Isparta Müh. Fakültesi 5. Müh. Haftası, Bildiri Özleri Kitabı, (s. 32).
• Isparta. Lefevre, C., Bellon, M., & Poisson, A. (1983). Leucitites Dans le Volcanisme Pliocene de La Region d'Isparta, Taurides Occidentales, Turquie. C.R. Acad. Sc, 95‐149.
• Mileti, D. (1999). Disasters by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States. Washington DC.: Joseph Henry Press.
• Özgüner, A. M. (1980). Keçiborlu ve Burdur Gölü Civarı Yeni Kükürt Zuhurları Prospeksiyon ve Etütleri Ön Raporu No:1979 II/03.2.03.01.01. Ankara: Maden Tetkik Arama Enstitüsü.
• Özgür, N., Yağmurluoğlu, F., Ertunç, A., Karagüzel, R., Görmüş, M., Elitok, Ö., . . . Çoban, H. (2008).
• Assesments Of Tectonics And Volcanic Hazards In The Area Of Isparta Around Gölcük Volcano.
• Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Proje No: 104y213.
• Platevoet, B., Scaillet, S., Guillou, H., Blamart, D., Nomade, S., Massault, M., . . . Yılmaz, K. (2008). Pleistocene Eruptive Chronology Of The Gölcük Volcano, Isparta Angle, Turkey. Quaternaire, 19, 2, 147‐ 156.
• Platevoet, B., Scaillet, S., Guillou, H., Nomade, S., D., B., Poisson, A., . . . Yagmurlu, F. (2007). Pleistocene explosive activity of the Gölcük volcano, Isparta Angle, Turkey. Geophysical Research Abstracts, Vol. 9, 02806.
• Platoveot, B., Scaillet, S., Guillou, H., Nomade, S., Blamart, D., Poisson, A., . . . Yılmaz, K. (November, 2006).
• Recent plinian and phreato‐plinian activity of Gölcük volcano, Isparta Angle, Turkey.
• Communication to the French Geological Society: Tephras and Quaternary Sequences Symposium.
• Siebert, L., & Simkin, T. (1994). Volcanoes Of The World. Tucson, Arizona: Geoscience Press.
• Şen, P., Temel, A., Şen, E., Gourgaud, A., & Kieffer, G. (2008). Gölcük Volkanizmasının (Isparta‐GB Türkiye) Kökeni: Manto Ksenolitlerinden Kanıtlar. 61. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Ankara.
• Şenel, M. (1997). Türkiye Jeoloji Haritaları Iparta j10‐J11 Paftaları No:13‐14. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi.
• Şengör, A. (1980). Türkiye'nin neotektoniğinin esasları. Türkiye Jeoloji Kurultayı Konferanslar Dizisi S. 2, (s. 40).
• Turoğlu, H. (2011 a). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları. İstanbul: Çantay Kitapevi.
• Turoğlu, H. (2011 b). Buzullar ve Buzul Jeomorfolojisi. İstanbul: Çantay Kitapevi.
• Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• UNDRO. (1979). Natural Disasters and Vulnerability Analysis, in Report of Expert Group Meeting (9– 12 July 1979). Geneva: UNDRO (United Nations Disaster Relief Coordinator).
• USGS. (2009, 02 02). www.usgs.gov. Ocak 10, 2014 tarihinde http://volcanoes.usgs.gov/about/hazard/gas/in dex.php. adresinden alındı
• Vehaert, G., Thon, D., Vandycke, S. S., & Muchez, P. (2006). Different stress states in the Burdur‐Isparta region (SW Turkey) since Late Miocene times; a reflection of transient stress regime. Journal of Structural Geology 28, 1067‐1083.
• Yalçınkaya, S. (1986, Şubat). Batı Toroların Jeoloji Raporu. Ankara: M.T.A. Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri Daire Başkanlığı .
• Yalçınkaya, S. (1989, Haziran). Isparta‐Ağlasun (Burdur) Dolaylarının Jeolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktoa Tezi (Yayınlanmamış).
• Web 1., (1999). EPA (Envinronmental Protect Acency) http://www.epa.gov. Kasım 20, 2013 tarihinde http://www.epa.gov/ttn/scram/dispersion_pref rec.htm#aermod. adresinden alınmıştır.
• Web 2., (2014) Sandiego State University, http://sci.sdsu.edu/geology/.02,24,2014 tarihinde http://www.geology.sdsu.edu/how_volcanoes_ work/Volcanic_gases.html adresinden alınmıştır.
• Web 3., (2009). USGS (United States Geologic Survey) www.usgs.gov. Ocak 10, 2014 tarihinde http://volcanoes.usgs.gov/about/hazard/gas/in dex.php. adresinden alınmıştır.
• Web 4., (2013). Oregonstate University http://volcano.oregonstate.edu/book/export/ht ml/151. 30 Aralık 2013 tarihinde http://volcano.oregonstate.edu/book/export/ht ml/151 adresinden alınmıştır.
• Web 5., (2017) Kandilli Rasathanesi Deprem Sorgulama Sistemi, http://udim.koeri.boun.edu.tr/zeqdb/ adresinden 01.06.2017 tarihinde alınmıştır.