An Investigation into the Relationship between Thinking and Decision-Making Styles in High School Students

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 2, 33 - 57, 20.12.2017

Muhammet Ü. Öztabak İrfan Erdoğan

Öz

The goal of this study is to analyze the relationship between thinking and decision-making styles of high school students. The research employs a relational scanning model. The participants of this study include students educated in different MEB schools, such as State, Vocational, and Anatolian schools in Bakırköy-Istanbul. This study’s sample was conducted using a simple random cluster sampling model in the schools in the Bakırköy district. A total of 800 students (500 females and 300 males) participated in the research. This study used the “Student Information Form” to collect student demographic data; the “Thinking Styles of Inventory” was used to document students’ thinking styles, and the “Melbourne Decision Making Questionnaire” was used to demonstrate students’ decision styles. The most frequently used student thinking styles were found to be Legislative (34,12), Hierarchic (32,20), Executive (31,30), Liberal (31,22), Judicial (30,23), Internal (30,21), External (29,60), Anarchic (28,90), Monarchic (28,65), Global (28,55), Local (28,46), Oligarchic (26,78), and Conservative (26,07). The most frequently used student decision-making styles were found to be Vigilance (9.18), Hypervigilance (4,73), Buckpassing (4,59), and Procrastination (4,17). It has been stated that the scales of students’ vigilance in their decision-making and thinking styles have positive relationships with these sub-dimensions: Legislative, Executive, Judicial, Hierarchic, Anarchic, Local, Internal, External, and Liberal, while they have negative relationships with the sub-dimension of Conservatism. 

Anahtar Kelimeler

Thinking styles, Decision-making styles, High school students

Lise Öğrencilerinin Düşünme Stilleri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin düşünme stilleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, İstanbul ili Bakırköy ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün eğitim yapan Genel Lise, Meslek Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencileridir. Araştırmanın örneklemi, Bakırköy ilçesindeki okullar arasından Oransız Tesadüfi Küme Örnekleme modeliyle oluşturulmuştur. Araştırmaya 500’ü kız, 300’ü erkek olmak üzere toplam 800 öğrenci katılmıştır. Araştırmada öğrencilerle ilgili çeşitli demografik bilgileri toplamak amacıyla Öğrenci Bilgi Formu, öğrencilerin düşünme stillerini belirlemek için “Düşünme Stilleri Envanteri”, karar verme stilleri puanlarını belirlemek için “Melbourne Karar Verme Ölçeği” kullanılmıştır. Öğrencilerin düşünme stili olarak en çok sırasıyla Yasayapıcı (34,12), Aşamacı (32,20), Yürütmeci (31,30), Yenilikçi (31,22), Yargılayıcı (30,23), İçedönük (30,21), Dışadönük (29,60), Anarşik (28,90), Tekerkçi (28,65), Bütüncü (28,55), Ayrıntıcı (28,46), Çokerkçi (26,78) ve Tutucu (26,07) stillerini kullanmaktadırlar. Öğrencilerin karar verme stili olarak en çok sırasıyla Dikkatli (9.18), Panik (4,73), Kaçıngan (4,59) ve Erteleyici (4,17) stillerini kullanmaktadırlar. Öğrencilerin Dikkatli Karar Verme Stili ile Düşünme Stilleri Ölçeği’nin Yasayapıcı, Yürütmeci, Yargılayıcı, Aşamacı, Anarşik, Ayrıntıcı, İçedönük, Dışadönük, Yenilikçi alt boyutlarıyla pozitif, Tutucu alt boyutuyla negatif ilişki içinde olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Düşünme stilleri, Karar verme stilleri, Lise öğrencileri

Kaynakça

• Akbulut, E. (2006, Nisan). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerinin düşünme stil profilleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Denizli.
• Alver, B., Ada, Ş. ve Çakıcı, D. (2006). Okul yöneticilerinin karar verme stratejilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 55–70.
• Arkonaç, S. A. (1998). Psikoloji zihin süreçleri bilimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bacanlı, F. (2000). Kararsızlık Ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14), 7–16.
• Balgamış, E. ve Baloğlu, M. (2005). Lise öğrencilerinin matematik başarıları ile düşünme stilleri arasındaki ilişki. XI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Kitabı içinde (s. 28–30). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Balkıs, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin düşünme stilleri ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 9–17.
• Balkıs, M. (2006). Öğretmen adaylarının davranışlarındaki erteleme eğiliminin, düşünme ve karar verme tarzlarıyla ilişkisi (Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Balkıs, M. (2007). Öğretmen adaylarının davranışlarındaki erteleme eğiliminin, karar verme stilleri ile ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 67–83. Buluş, M. (2005). İlköğretim bölümü öğrencilerinin düşünme stilleri profili açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6, 1–24.
• Candangil, S. (2005). Denetim odakları farklı lise öğrencilerinin bazı kişisel, sosyal ve ailesel özelliklerine göre karar vermede öz-saygı ve kaygı düzeylerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Çoban, A. ve Hamamcı, Z. (2006). Kontrol odakları farklı ergenlerin karar stratejileri açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 393–402. HAYEF: Journal of Education 56 Çolakkadıoğlu, O. (2003). Ergenlerde Karar Verme Ölçeğinin uyarlama çalışması (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D, Adana). https:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir. Çömlekçi, N. (2001). Bilimsel araştırma yöntemi ve istatistiksel anlamlılık sınamaları. Ankara: Bilim Teknik Yayınevi.
• Çubukçu, Z. (2004). Öğretmen adaylarının düşünme stillerinin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 87–106.
• Deniz, E. M. (2002). Üniversite öğrencilerinin karar verme stratejileri ve sosyal beceri düzeylerinin TA-baskın ben durumları ve bazı özlük niteliklerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Deniz, E. M. (2006). The relationships among coping with stress, life satisfaction, decision-making styles and decision self-esteem: An investigation with Turkish university students. Social Behavior and Personality, 34(9), 1161–1170.
• Deniz, M., Arı, A., Akdeniz, S., & Özteke, H. (2004). Investigation of the relation between decision self-esteem, decision making style and problem solving skill of the university students. Eurasian Journal of Educational Research, 15(4), 23–35.
• Duru, E. (2004). Düşünme stilleri: Kavramsal ve kuramsal çerçeve. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14, 171–186.
• Eldeleklioğlu, J. (1996). Karar stratejileri ile ana-baba tutumları arasındaki ilişki (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Ersever, Ö. H. (1996). Karar verme becerilerini kazandırma programının ve etkileşim grubu deneyiminin üniversite öğrencileri karar verme stilleri üzerindeki etkisi (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Fer, S. (2005). Validity and reliability study of the Thinking Styles Inventory. Educational Sciences Theory & Practise, 5(2), 433–461.
• Fer, S. ve Cırık, İ. (2007). Yapılandırmacı öğrenme: Kuramdan uygulamaya. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Güçray, S. S. (1998). Bazı kişisel değişkenler algılanan sosyal destek ve atılganlığın karar verme stilleri ile ilişkisi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(2), 7–16.
• Güner Yıldız, A. (2006). Lise son sınıf öğrencilerinin karar stratejilerini yordayan bazı değişkenler (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov. tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü Strateji Geliştirme Bölümü. (2011). 2010-2011 istatistik verileri. İstanbul: Yazar.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Köse, A. (2002). Psikolojik danışma ve rehberlik birinci sınıf öğrencilerinin algılanan sosyoekonomik düzey açısından psikolojik ihtiyaçları ve karar verme stratejilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Kuzgun, Y. (2005). Karar Stratejileri Ölçeği. Y. Kuzgun ve F. Bacanlı (Ed.), PDR’de kullanılan ölçekler (s. 7–28). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Öztabak, Erdoğan / An Investigation into the Relationship between Thinking and Decision-Making Styles in High School Students 57 Mann, L., Radford, M., Burnett, P., Ford, S., Bond, M., Leung, K., Nakamura, H., … Yang, K. S. (1998). Cross-cultural differences in self reported decision making style and confidence. International Journal of Psychology, 33(5), 325–335.
• Milgram, N., Mey-Tal, G. & Levison, Y. (1998). Procrastination, generalized or specific, in college students and their parents. Personality & Individual Differences, 25(2), 297–316. Özden, Y. (1997). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Yayınları.
• Palut, B. (2003). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin kişisel ve öğretmen rolündeki düşünme stillerinin incelenmesi (Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Schmeck, R. R. (1988). Strategies and styles of learning. In R. R. Schmeck (Ed.), Learning strategies and learning styles (pp. 317–347). New York, NY: Plenum Press.
• Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). Decision-making style: the development and assessment of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818–831.
• Sternberg, R. J. (1994). Allowing for thinking styles. Educational Leadership, 52(3), 36–40. Sternberg, R. J. (1997). Thinking styles. New York, NY: Cambridge University Press.
• Sünbül, M. A. (2004). Düşünme Stilleri Ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 132, 25–42.
• Yıldız, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik başarıları, bilişüstü stratejileri, düşünme stilleri ve matematik öz kavramları arasındaki ilişkiler (Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Yılmaz, E. ve Altınok, V. (2010). Öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeylerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stillerini yordama gücü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 685–705.