İŞE BAŞLAMA BİLDİRİMİNİN YAPILMAMASININ KAYIT DIŞI EKONOMİYE ETKİSİ VE BUNU ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ= (THE EFFECT OF FAILURE TO MAKE A NOTICE OF STATEMENT OF EMPLOYMENT OVER UNRECORDED ECONOMY: PROPOSALS TO AVOID)

Yıl 2015, Cilt: 73 Sayı: 1, 181 - 206, 08.11.2016

Cengizhan Hatipoğlu

Öz

Özet

Hukukun üstünlüğünün referans alındığı her çağdaş ülkede devletin temel amaçlarından biri hukuku adaletle dağıtmak ve uygulamaktır. Vergi hu­kuku da bu temel amaçtan nasibini almıştır. Ancak vergi hukuku alanında cezaların caydırıcı olmaması ve denetim eksikliğinden kaynaklanan öyle bir fiili durum bulunmaktadır ki kayıt dışı ekonomiyi ortaya çıkaran ya da etkileyen uygulamaları adeta “norm” haline getirmektedir. Diğer bir deyişle bu fiili du­rum, vergi hukuku kurallarının hükmünün olmasa da hikmetinin kaybolma­sına ve ortaya maskeli bir tablonun çıkmasına yol açmaktadır. Bu anlamda kayıt dışı ekonomiye dokunan unsurlardan biri de işe başlama bildiriminde bulunulmamasıdır. Ayrıca mevcut fiili durum sadece kamu aleyhine sonuç doğurmamaktadır. Mükellefler işe başlama bildiriminde bulunmamak suretiyle caydırıcı olmayan cezalar ve denetim eksikliğinden kaynaklanan boşluktan yararlanarak kendi lehlerine haksız rekabet ortamı da devşirmiş olmaktadır. Dolayısıyla bunları önlemeye matuf yasal düzenlemelerin yapılmasına ve uy­gulama sahasındaki eksikliklerin giderilmesine yönelik bazı adımların atılması kaçınılmaz gözükmektedir. Bu bağlamda çalışmada işe başlama bildirimin ya­pılmamasının kayıt dışı ekonomiye etkisi ve bunu önlemeye yönelik çözüm öne­rilerine değinilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Vergi Usul Hukuku, Kayıt dışı ekonomi, Mükellefle­rin ödevleri, İşe Başlama Bildirimi

Abstract

We evaluate that one of the aims of the state in any contemporary country where rule of law forms the base is to apply the law in justice and dispense it. Branch of tax law has its own aims derived from this rule. Nonetheless we see such cases (i.e. actual states) in tax law that helps the unrecorded economy to grow that source from deficiencies with regard to control, or from penalties not being deterrent. In other words these actual states make way for not provisions but reasons to disappear producing some masked types of situation. One of the solid cases for these actual states is to fail to notice a statement of employment. This actual state produces negative results not only for public but also for the obliged for facing penalties that are not deterrent, or producing an unfair competition environment for themselves. Thus we evaluate that there are some steps to take for preventing these to happen aiming to eliminate the unfavorable results. In this study we aim to present the potential effects of a failure to make a notice of statement of employment over unrecorded economy, and proposals to avoid.

Keywords: Procedural Tax Law, Unrecorded Economy, Obligations of Obliged, Statement of Employment

Anahtar Kelimeler

Vergi Usul Hukuku, Kayıt dışı ekonomi, Mükelleflerin ödevleri, İşe Başlama Bildirimi

Kaynakça

• Aksu, Hayati /Yakup Akkuş, “Türkiye’de Mala Karşı İşlenen Suçların Sosyoekonomik Belirleyicileri Üzerine Bir Deneme: Sınır Testi Yaklaşımı(19702007)”, ss.191-214. http://asosindex.com/journal-article-fulltext?id=2265&part=1
• Aktaş Sururi, “Cezalandırmanın Amacı Üzerine”, EÜHFD, C.13, S.1-2, 2009, ss.1-25.
• Altuğ Osman, Kayıt Dışı Ekonomi, İstanbul, 1994.
• Bıçak Vahit, “Ceza Adaleti Yönetiminde Kalite ve Etkinlik”, Kamu Yönetiminde Kalite Sempozyumu, 1998, Ankara, http://www.kriminoloji.com/ Ceza_Adaletinde_Kalite_Yonetimi.Bicak.htm
• Bülbül, Duran / Hülya Karadeniz, “Vergi ve Sigorta Prim Aflarının Kayıt Dışı Ekonomi Üzerine Etkisi”, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya, 2004, ss. 801-812.
• Demirbaş Timur, Kriminoloji, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin, Ankara, 2010.
• Demirbaş Timur, Ceza Hukuku, Gözden Geçirilmiş 4. Bası, Seçkin, Ankara, 2006.
• Denetim İlke ve Esasları, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, C.1, HUD, s.95.
• Dolu, Osman /Hasan Büker/Şener Uludağ, “Türk Ceza Adalet Sisteminin Caydırıcılık Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, AÜHFD, C. 61,S.1, 2012, ss.69-106.
• Dönmez Recai, Teoride ve Uygulamada Vergi Afları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 1992.
• Dönmezer Sulhi, Kriminoloji, Yeniden Gözden Geçirilmiş 6. Bası, İstanbul, 1981. Dönmezer, Sulhi/Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C.II, Yeniden Gözden Geçirilmiş Altıncı Bası, İstanbul, 1978.
• Dumlu Selahattin, Vergi Usul Kanunu Şerh ve İzahları, C. I, İstanbul, 1957.
• Ekim, Hakan /Zakir Gül, “Suç ve Suçla Mücadelenin Ekonomik Analizi”, Polis Bilimleri Dergisi, C. 13, S.2, ss.123-146. http://www.pa.edu.tr/ APP_DOCUMENTS/D478B2AD-3813-4555-9629-6332F8CF8D33/cms_statik/ _dergi/2011/2/6%20-makale%20123-146.pdf
• Güvel Ender Alper, Suç ve Ceza Ekonomisi, Roma, Ankara, 2004.
• Işıktaç Yasemin, “Ceza Adaleti Açısından Hapis Cezası ve Rehabilitasyon İlişkisi”, İÜHFM, C. LXXI, 2013, S. 1, ss. 625-638.
• Karakoç Yusuf, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Yetkin, Ankara, 2011.
• Kıldiş Yusuf, “Kayıt Dışı Ekonominin Ulusal ve Uluslararası Boyutu ve Çözüm Önerileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C. 2, S.2, 2000, http://www.ekodialog.com/konular/kayitdisiekonomi.html
• Kırbaş Sadık, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 19. Baskı, Ankara, Siyasal, 2012.
• Kızmaz Zahir, “Ceza veya Kriminal Yaptırımın Suç Oranları Üzerindeki Caydırıcı Etkisi, AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, C.7 S.2, ss.210-231.
• Koca, Mahmut /İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 6. Baskı, Seçkin, Ankara, 2013.
• Mutluer M. Kamil, Vergi Genel Hukuku, Güncelleştirilmiş 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
• Ömeroğlu Ömer, “Suç Korkusu, Cezanın Caydırıcılığı ve Küçük Suçlar”, GÜHFD, C. XVI, S. 4, 2012, ss.370-329.
• Öncel, Mualla /Ahmet Kumrulu/Nami Çağan, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş, Değişiklikler İşlenmiş 20. Bası, Turhan, Ankara, 2011.
• Önder İzzettin, “Kayıt Dışı Ekonomi ve Vergileme”, İÜSBFD, S. 23-24, Ekim 2000-Mart 2001, ss.241-254.
• Özsoylu Ahmet Fazıl, Türkiyede Kayıt Dışı Ekonomi, Bağlam, Ankara, 1996.
• Özbalcı Yılmaz, Vergi Usul Kanunu, Oluş, Ankara, 2007.
• Özgenç İzzet, Türk Ceza Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 6. Bası, Seçkin, Ankara, 2011.
• Savaşan Fatih, “Türkiyede Kayıt Dışı Ekonomi ve Kayıt Dışılıkla Mücadelenin Serencamı”, SETA, S.35, ss. 8-38.
• Şengül Selami, Kayıt Dışı Ekonomi, İmaj, Ankara, 1997.
• Seydioğlu Halil, EkonomikTerimler, Ankara, 1992, s.261.
• Söyler İlhami, Türk Vergi Hukukunda Yoklama, Ankara, 1987.
• Tekin, Fazıl/Ali Çelikkaya, Vergi Denetimi, Gözden Geçirilmiş 2. Bası, Ankara, Seçkin, 2007.
• Toptaş Ülker, Türkiyede Kayıt Dışı EkonomininNedenleri, Tes-Ar, Ankara, 1998.
• Tuay, Elif /İnci Güvenç, Türkiye’de Mükelleflerin Vergiye Bakışı, GİB, 2007.
• Usamı Makoto, “Politika Olarak Hukuk:Adalet ve Yarar”, Çev. Şule Şahin Ceylan, AÜHFD, C.61, S.1, 2012, ss. 429-456.
• Uysal, Ali/Nurettin Eroğlu, Vergi Usul Kanunu, 3. Baskı, Ankara, 2005.
• Vergi Usul Kanunu ve İzahları, Maliye Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1949.
• Yenidünya Ahmet Caner, Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Şartla Salıverme, Legal, İstanbul, 2002.
• Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2012 Yılı Faaliyet Raporu
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2012 Faaliyet Raporu
• Gelir İdaresi Başkanlığı Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı, 2008-2010.
• http://www.dunya.com/vergi-cezasinda-rekor-215258h.htm
• http://www.mehmetsimsek.org/index.php/tr/etkinlikler/yurtici/63
• http://www.yoikk.gov.tr/upload/komiteler/vergitesvik/07_gelir_isi_dira kma_degisiklik.pdf
• http://www.mehmetsimsek.org/index.php/tr/etkinlikler/yurtici/44
• http://www.vergikonseyi.org.tr/calismalar.php?detay=6f907ac773042a8 71d7201a360d20d98
• http://www.bursavdb.gov.tr/bpi.asp?caid=666&cid=1516
• http://www.vergikonseyi.org.tr/calismalar.php?detay=6f907ac773042a8 71d7201a360d20d98 http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/connect/728af5a77f2c-4053-b80b-1f8801d54cf1/kayitdisi_faaliyetler.pdf?MOD=AJPERES& CACHEID=728af5a7-7f2c-4053-b80b-1f8801d54cf1