ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 74 - PROF. DR. FEVZİ ŞAHLANAN'A ARMAĞAN SAYISI, 139 - 169, 30.06.2016

YASEMİN Başmanav

Öz

Küreselleşme ve rekabetin tesiriyle ortaya çıkan iş hukukunda esnek- leşme ihtiyacı1, yeni istihdam modellerinin doğmasına sebep olmuştur. Bu is- tihdam modellerinden biri olan ödünç iş ilişkisi hakkında, esnekleşme ile bir- likte daha sık söz edilse de esasında kurumun geçmişi eski tarihlere dayan- maktadır. Ülkemizde 1960’lı yılların başından itibaren uygulanmaya başlan- masına ve şirketlerin holdingleşmelerine paralel olarak biraz daha yaygınlaş- masına rağmen ödünç iş ilişkisi, 4857 sayılı İş Kanunu2 (İK) ile 2003 yılında çalışma mevzuatımıza dahil edilmiş olup Kanunun 7. maddesinde “geçici iş ilişkisi” başlığı altında düzenlenmiştir3.1475 sayılı İş Kanununda ödünç iş ilişkisine ilişkin bir düzenleme bu- lunmamakla birlikte konu, 818 sayılı Borçlar Kanunun4 320. maddesinden5 yola çıkılarak öğretide ele alınmış ve Yargıtay kararlarında yer almıştır6. Ödünç iş ilişkisi iki şekilde ortaya çıkmaktadır. İlki gerçek anlamdaki ödünç iş ilişkisi olup İK m. 7’de kural altına alınmıştır ve kısaca bir işverenin işçisini, işçinin de rızasını alarak, başka bir işveren yanına belirli ve geçici bir süre çalışmak üzere göndermesi olarak tanımlanabilir. Ödünç iş ilişkisinin
ikinci türü olan ve
Türk
hukukunda düzenlenmeyen mesleki anlamda ödünç
iş ilişkisi başka işverenlere işçi ödünç temin etmeyi meslek edinmiş bir işveren
tarafından işçinin sadece ödünç verilmek üzere işe alınmasıdır7. Kanunda geçici iş ilişkisi terimi kullanılmasının sebebi, Kanun Tasarısı- nın Meclisteki görüşmeleri
sırasında “ödünç” kelimesinin işçinin kişiliğini zede- leyici vasıfta olduğuna
yönelik eleştirilerdir8. Ancak
doktrindeki geçici iş ilişkisi teriminin isabetli olmadığına ilişkin görüşe9 katılmakta ve bu sebeple de çalış- mamızda ödünç iş ilişkisi terimini tercih etmekteyiz. Ayrıca çalışmamızda geçici olarak bir başka işveren yanında çalışmaya gönderilen kişi için “işçi”, işçisini bir başka işveren
yanına gönderen işveren için “ödünç veren işveren” ve bu
işçiyi geçici bir süre için alan işveren için “ödünç alan işveren” terimleri kullanılmıştır10.

Anahtar Kelimeler

-, --

Kaynakça

• Aktay, Nizamettin, Kadir Arıcı ve E. Tuncay Senyen-Kaplan. İş Hukuku. Yenilenmiş 4. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi, 2011. Akyiğit, Ercan. İçtihatlı ve Açıklamalı 4857 Sayılı İş Kanunu Şerhi C. I. 2. Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, Ocak 2006. (Şerh) Akyiğit, Ercan. “İş Hukuku Açısından Ödünç İş İlişkisi”. 1. Basım, Anka- ra: Kamu-İş Yayınları, 1995. (Ödünç İş İlişkisi) Akyiğit, Ercan. İş Hukuku. 9.Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2013. (İş Hukuku) Alpagut, Gülsevil. “Mesleki Anlamda Geçici İş İlişkisi: Sınırlamadan Teş- vike”. A. Can Tuncay’a Armağan. İstanbul: Legal Yayıncılık, Mayıs 2005, ss. 261-277. (Sınırlamadan Teşvike) Alpagut, Gülsevil. “Geçici İş İlişkisini Düzenleyen Avrupa Birliği Yönerge- si’nin Değerlendirilmesi”. Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2011, s. 353, ss. 353-369. (Yönerge) Arslanoğlu, Mehmet Anıl. İş Kanununda Esneklik Temelli Üçlü Sözleş- mesel İlişkiler. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2005. Benli, Abdurrahman ve Yusuf Yiğit. “4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Ge- çici İş İlişkisi ve Bu İlişkinin Hukuki Sonuçları”. Kamu-İş. C. 8, S. 4, 2006, ss. 1-40. Bozkurt, Tamer. “Özel İstihdam Büroları (İş ve İşçi Tellallığı)”. Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan. C. II. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2011, ss. 1519-1537. Caniklioğlu, Nurşen. “Geçici (Ödünç) İş İlişkisinin Tarafları Açısından Hukuki Sonuçları”. Legal Vefa Toplantıları II Prof. Dr. Nuri Çelik’e Saygı Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler. İstanbul: Legal Yayıncılık, Mart 2008, ss. 121-155. Çelik, Nuri, Nurşen Caniklioğlu ve Talat Canbolat. İş Hukuku Dersleri. Yenilenmiş 27. Bası. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2014. Çankaya, Osman Güven ve Şahin Çil. İş Hukukunda Üçlü İlişkiler. Ge- nişletilmiş 2. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2009. Dereli, Toker. “Geçici İş İlişkisinin Özel İstihdam Büroları Aracılığı ile Kurulmasına İlişkin Yeni Düzenleme Önerileri”. Sicil İş Hukuku Dergisi. S. 25, Y. 7, Mart 2012, ss. 10-14. Ekmekçi, Ömer. “Geçici (Ödünç) İş İlişkisinin Kurulması ve Sona Erme- si”. Legal Vefa Toplantıları II Prof. Dr. Nuri Çelik’e Saygı Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler. İstanbul: Legal Yayıncılık, Mart 2008, ss. 100-119. (Kurulma ve Sona Erme) Ekmekçi, Ömer. “4857 Sayılı İş Kanunu’nda Geçici (Ödünç) İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve Sona Ermesi”. Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi. S. 2, 2004, ss. 367-382. (Geçici İş) Ekonomi, Münir. “Mesleki Faaliyet Olarak Ödünç (Geçici) İş İlişkisi”. Prof. Dr. Devrim Ulucan’a Armağan. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2008. Eyrenci, Öner, Savaş Taşkent ve Devrim Ulucan. Bireysel İş Hukuku. Yenilenmiş 5. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2014. Günay, Mehmet. “İş Hukuku’nda Ödünç İş İlişkisi”. Ankara: Adalet Yayı- nevi, 2007. Hekimler, Alpay. “Federal Almanya’da Profesyonel Ödünç İş İlişkisinin Yasal Çerçevesi”. TİSK-İşveren Dergisi. 2004, http://www.tisk.org.tr/isveren (23.10.2012), ss. 1-8. (Profesyonel Ödünç İş İlişkisi) Hekimler, Alpay. “Avrupa Birliği’nin Kabul Ettiği Ödünç Çalışmaya İliş- kin Direktif İle Getirdiği Yeni Düzenlemeler”. TİSK- İşveren Dergisi. 2009, http://www.tisk.org.tr/isveren (31.10.2012), ss. 1-5. (Ödünç Çalışmaya İlişkin Direktif) Alpay Hekimler, “Avrupa Birliği’nde Mesleki Anlamda Ödünç Çalışma İlişkisi ve Türkiye İçin Değerlendirmeler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 29, Y. 8, Mart 2013, ss. 253-265. (Değerlendirmeler) İren, Ertan. “Geçici İş İlişkisinde İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Ön- lemleri Alma Yükümlülüğü”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. C. 60, S. 2, 2011, ss. 281-307. Kabakçı, Mahmut. “5920 Sayılı Kanunun Ödünç İş İlişkisi Hakkındaki Veto Edilen Hükmün AB Yönergesi Işığında Değerlendirilmesi”. Çalışma ve Top- lum Dergisi. C:4, S. 31, 2011, ss. 73-112. Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittin Astarlı ve Ulaş Baysal. İş Hukuku. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Bası. Ankara: Turhan Kitabevi, 2014. Narmanlıoğlu, Ünal. “İşverenin Emir ve Talimat Verme Yetkisinin Geçici Süre ile Sınırlı Olarak Başkasına Devredilmesi. Sicil İş Hukuku Dergisi. S. 23, Y. 6, Eylül 2011, ss. 15-21. Odaman, Serkan. “Türk ve Fransız İş Hukukunda Ödünç İş İlişkisi”. 1. Basım. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2007. (Ödünç İş İlişkisi) Odaman, Serkan. “Ödünç İş İlişkisinde Değişiklik Bu Defa Gerçekleşiyor Mu?”. Sicil İş Hukuku Dergisi. S. 25, Y. 7, Mart 2012, ss. 44-53. (Değişiklik) Odaman, Serkan. “Türk İş Hukukunda Ödünç İş İlişkisinin Sona Erme- si”. Sicil İş Hukuku Dergisi. S. 10, Y. 3, Haziran 2008, ss. 25-51. (Sona Erme) Özdemir, Erdem. “Mesleki Faaliyet Olarak Geçici İş İlişkisi: Düzenlenmeli Ama Nasıl?”. Sicil İş Hukuku Dergisi. C. 18, S: 81, 2009, ss. 20-33. Serin, İlhan. “4857 Sayılı İş Kanunu’nda Geçici (Ödünç) İş İlişkisi. Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi. S. 7, 2005, ss. 1055-1090. Süzek, Sarper. “İş Hukuku”. Yenilenmiş 8. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncı- lık, 2012. (8. Baskı) Süzek, Sarper. “İş Hukuku”. Yenilenmiş 10. Baskı. İstanbul: Beta Yayın- cılık, 2014. (İş Hukuku) Süzek, Sarper. “İş Akdinin Türleri”. Mercek Dergisi. Nisan 2001, ss. 17- 35. (İş Akdi) Taşkent, Savaş ve Dilek Kurt. “Mesleki Anlamda Ödünç İş İlişkisi”. Ka- mu-İş. C. 13, S. 1, 2013, ss. 1-8. Uşen, Şelale. “Avrupa Birliği’nde Ödünç İş İlişkisi: İtalya Uygulaması ve Türkiye”. İstanbul: Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası Yayınları, 2006. (Ödünç İş İlişkisi) Uşen, Şelale. “2008/104/Ec Sayılı Ödünç İş İlişkisine İlişkin Avrupa Bir- liği Yönergesinin Getirdiği Yeni Düzenlemelerin Türkiye Açısından Değerlendi- rilmesi”. Çalışma ve Toplum. 2010/3, ss. 169-189. (Yönerge) Kazancı Mevzuat ve İçtihat Bilgi Bankası. www.kazanci.com (çevrimiçi). www.tccb.gov.tr (30.10.2012)