Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Cilt: 74 - PROF. DR. FEVZİ ŞAHLANAN'A ARMAĞAN SAYISI, 251 - 268, 30.06.2016

Öz



Yargının tarafsız, bağımsız, etkin, verimli ve hızlı çalışma büyük öne- mem sahiptir. Türkiyede yargılamadan kaynaklanan sorunlara çözüm bulun- masına yönelik çaşmalarda, uzun zamandan beri devam eden Avrupa Birliği- ne üyelik süreci
önemli rol oynamışr. Bksel’de 17 Arak 2004 tarihinde gerçekltirilen Avrupa Birliği Zirvesinde Türkiye ile katılım mütarekelerine başlanma kara
anmıştır. Bu kapsamda başlatılan katılım müzakerelerinde Yargı ve Temel Haklar başklı 23 ünFasıl özel bir
öneme
sahip bulunmakta- dır. Buna uygun
olarak 2009 yılında Yargı Reformu Stratejisi hazırlanmış 2011 ve 2015 yıllarında güncellenmiştir
1.



Yargıya tahsis edilen bütçede önemli artılar yapılmış, fiziki ortamların iyiltirilmesine yönelik apartmandan bozma binalar yerine yeni adliye binalayapılmış, hâkim, savcı ve adliye çaşanı sayısında önemli arşlar yapılmış ol- masına rağmen dava sayısındaki hızlı artış ve diğer nedenlerle beklenen yarar tam olarak slanamamışr. Bu süreçte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu2, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu3, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu4, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu5, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu6 gibi birçok temel kanun değiştirilmiştir. Anayasada önemli değişiklikler yapılmış, usulüne göre yürürlüğe konulm temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlera- ra
andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı
hükümler içermesi
nedeniyle çıkabilecek uymazklarda milletlerara andlaşma hükümlerinin esas ana- cı kabul edilmiştir
7. Ayrıca Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu geti- rilmiştir8. 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakla Mahkemesine Yapılmış Ba Başvu- ruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanunukabul edilmiş, İnsan Hakla Tazminat Komisyonu kurulmtur. Adalete hızlı ve etkili ulaşım için Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi Projesi (UYAP) hizmete girmiştir10.



Bütün bu olumlu gelişmelere rağmen, bugün, yargının etkin, verimli ve hızlı çaşğını söylemek mümkün değildir. Bunun birçok nedeni olmakla bir- likte eğitim, iş yükü ve bilirkişilikten kaynaklanan sorunların giderilememiş olma temel neden olarak kaımıza çıkmaktadır. Diğer yandan bu sorunların
kısa vadede çözümü de mümkün gözükmemektedir. Bu nedenle, yeni hukuk fakülteleri açmak yerine mevcut hukuk fakültelerindeki eğitimin iyileştirilmesi, avukat, hâkim ve savcıların mesleğe kabul koşullarının gözden girilmesi, bunların staj eğitimleri ve meslek içi eğitimleri öncelikli sorun olarak kaımıza çıkmaktadır.



Yargının iş yükünün azaltılma için alternatif uymazk çözüm yolları etkin şekilde uygulanmadır. 6325 sayılı Hukuki Uymazklarda Arabulucu- luk Kanunu11 çıkarılmış olmasına rağmen halen etkin şekilde işlememektedir. Gelişmiş ülkelerle kıyaslanamayacak şeklide, her geçen yıl bir önceki la göre açılan dava sayı giderek artmaktadır. Bunun nedenleri araşrılmalı ve iş yü- künü azaltacak çözümler geliştirilmelidir. Zira adli istatistiklerdeki mevcut da- va arş oranlarının bu şekilde devam etmesi halinde, yeni adliye binala yap- mak ve personel sayısını arrmak çözüm olmayacakr. İstatistikler göstermek- tedir ki, bir önceki yıla göre hukuk davalarındaki arş oranı 2013 yılında %6,4 iken 2014 yılında %9,7 olmtur12. Diğer yandan son on yılda hukuk davala- rında çıkan davanın gelen davayı kaılama oranı ortalama %62,63 tür. Ceza mahkemelerinde
ise bu
oran
59,31dir. Bu
da yıl içinde
açılan hukuk davaların ortalama % 37,37’sinin, ceza davalarının ise ortalama %40,69unun bir sonraki yıla devrettiği anlamına gelmektedir. Yargıtay’ın iş yükü de benzerlik göster- mektedir. Gerek iş mahkemelerinde gerekse Yargıtayın iş davalarına bakan dairelerdeki dosya sayıla diğerlerinden belirgin bir arş göstermektedir. Yargı- tay’ın hukuk dairelerinin 2014 yılındaki devreden ve l içerisinde gelen toplam dosya sayı 725.665 iken, iş ve sosyal güvenlik dairelerinin dosya sayı221.970 olmtur. Buna göre Yargıtayın iş yükünün %30,58i iş ve sosyal gü- venlik davalarından olmaktadır.



Dava sayılarının artma ve yargılamanın uzun rmesinin nedenleri arasında mevcut bilirkişilik uygulama önemli bir yer tutmaktadır. Anayasa- nın 141 inci maddesine göre Davaların en az giderle ve mümkün olan ratle sonuçlandırılması, yargının görevidir”. Hukuki-teknik konu ayırımı yapılmaksı- zın davaların % 90’ından fazla bilirkişiye gönderilmektedir. Bir dosyada tek bir bilirkişi raporu ile yetinilmemekte, birden fazla rapor anmaktadır. Bilirkişi raporlarına sık itiraz edilmektedir. Bunun temel nedeni hâkimin takdir yetkisi- ne giren hukuki konularda bilirkişi raporu anmasıdır. Mevcut bilirkişilik uy- gulaması, çözümü hukuk dışında özel veya teknik uzmanğı gerektiren konu- lardan daha çok hukuki konulara ilişkin olduğundan fiilen hâkim yardımcılığı



fonksiyonu görmektedir. Hâkim yardımcılığı önemli bir kurum olup bunun bilirkişilere yaprılma yerine ay bir düzenleme ile getirilmesi gerekir. Özel- likle adalet akademisinden sonra doğrudan hâkim olarak atanmak yerine, be- lirli bir süre hâkim yardımcılığı görevi yapılarak tecrübe kazandıktan sonra hâkim olarak atanmanın düşünülmesi gerekir.



Hâkim, savcı ve avukatlar dâhil olmak üzere yargının tüm aktörleri ve taraflar bilirkişilik uygulamasından şikâyet etmektedir. Mevcut bilirkişi uygu- lamasının yargılamaya alternatif ay bir adli sistem görüntüsü verdiği, yargının
hızlı ve verimli çaşmasını engellediği, yargılamayı uzattığı, pahalı hale getirdi- ği, hukuka aykı ve adaletsiz kararların verilmesine neden olduğu gibi eltiri- ler giderek artmaktadır.



Bilirkişilikten kaynaklanan sorunların tespiti ve çözüm önerileri amacıy- la Avrupa Birliği ile Adalet Bakanğı tarafından Geliştirilmiş Bilirkişilik Sistemi Eşltirme Projesi yürütülmüştür. Projede bilirkişilerin eğitimi, bilirkişilerin hazırlayacakla raporların kalitesinin yükseltilmesi, raporlara ilişkin standart kıstas olturulması, bilirkişilerin uyacakla davranış ilkelerinin belirlenmesi, hâkim ve Cumhuriyet savcılarının konu hakkındaki farkındaklarının arrıl- ma hedeflenmiştir. B pilot bölge seçilmiş, uygulamada en çok bilirkişi rapo- ru anan konular olarak, trafik kazalarından doğan davalar, iş davaları, bbi hatalardan kaynaklanan davalar ve imar davalarında bilirkişilik uygulamadiğer ülke uygulamalarıyla kaılaşrmalı olarak geniş katılımla tarşılmış ve toplantılardan sonra son bildirisi yayınlanmışr13. Ülkemizde bilirkişilik ku- rumsal bir yapıya kavuşturulmadığından bilirkişilerin simi, atanması, eğitimi ve denetimi, bu niteliklerin kaybedilip kaybedilmediği konularında etkin bir kurumsal değişikliğe ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Bu ihtiya kaılamak üzere Bilirkişilik Kanun Tasa Taslı hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılmış, Adalet Bakanğının internet sitesinden görüşe açılmışr14. Bu çaşmamızda taslın iş yargısına muhtemel etkileri üzerinde durmaya çaşacağız.

Kaynakça

  • - --
Yıl 2016, Cilt: 74 - PROF. DR. FEVZİ ŞAHLANAN'A ARMAĞAN SAYISI, 251 - 268, 30.06.2016

Öz

Kaynakça

  • - --
Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

TALAT Canbolat Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2016
Yayımlandığı Sayı Yıl 2016 Cilt: 74 - PROF. DR. FEVZİ ŞAHLANAN'A ARMAĞAN SAYISI

Kaynak Göster

APA Canbolat, T. (2016). BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Journal of Istanbul University Law Faculty, 74, 251-268.
AMA Canbolat T. BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Journal of Istanbul University Law Faculty. Haziran 2016;74:251-268.
Chicago Canbolat, TALAT. “BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ”. Journal of Istanbul University Law Faculty 74, Haziran (Haziran 2016): 251-68.
EndNote Canbolat T (01 Haziran 2016) BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Journal of Istanbul University Law Faculty 74 251–268.
IEEE T. Canbolat, “BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ”, Journal of Istanbul University Law Faculty, c. 74, ss. 251–268, 2016.
ISNAD Canbolat, TALAT. “BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ”. Journal of Istanbul University Law Faculty 74 (Haziran 2016), 251-268.
JAMA Canbolat T. BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Journal of Istanbul University Law Faculty. 2016;74:251–268.
MLA Canbolat, TALAT. “BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ”. Journal of Istanbul University Law Faculty, c. 74, 2016, ss. 251-68.
Vancouver Canbolat T. BİLİRKİŞİLİK KANUN TASARI TASLAĞININ İŞ YARGISI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Journal of Istanbul University Law Faculty. 2016;74:251-68.