Kamu Görevlilerinin Dernekler ve Vakıflar Bağlamında Örgütlenme Özgürlüğü: Anayasa Hukuku Perspektifinden Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 76 Sayı: 1, 65 - 108, 26.10.2018

Ulaş Karan

Öz

Örgütlenme özgürlüğü, medeni, ekonomik ve siyasi amaçlarla ve farklı biçimlerde kullanılabilmektedir. Hakkın

Türkiye’de en yaygın kullanıldığı biçimler ise dernekler ve vakıflardır. Örgütlenme özgürlüğünün öznesi herkes olsa da

gerek uluslararası hukuk gerekse Türkiye Cumhuriyeti Anayasası özgürlüğün kullanılması bakımından kamu görevlileri

için önemli kısıtlamaların yolunu açmıştır. Bu çalışmada karşılaştırmalı bir perspektifle uluslararası standartlar ışığında,

özellikle Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı

mensupları ile yargı mensupları dışında kalan diğer kamu görevlilerinin örgütlenme özgürlüğü üzerinde durulmuştur.

Bir makalede örgütlenme özgürlüğünün tüm boyutları üzerinde durulmasının mümkün olmaması dikkate alınarak konu

yalnızca dernek ve vakıf kurucusu olma ve bunlara üyelikle sınırlı olarak incelenmiştir. Çalışma ile kamu görevlilerinin

dernekler ve vakıflarda örgütlenmelerinin önündeki yasal engellerin tespit edilmesi ve bu engellerin ortadan kaldırılması

için öneriler sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Örgütlenme özgürlüğü, Dernek, Vakıf, Kamu görevlileri

Civil Servants’ Freedom of Association within the Context of Associations and Foundations: An Assessment from a Constitutional Law Perspective

Öz

Freedom of association is a right that can be used for civil, economic, and political purposes as well as in different in

different forms. In Turkey, associations and foundations are the most commonly used forms. Although everyone has the

right to freedom of association, international law as well as the Constitution of the Republic of Turkey include significant

restrictions on public officials. This study focuses particularly on freedom of association for members of the Turkish Armed

Forces, General Directorate of Police, General Command of Gendarmerie, the Turkish Coast Guard Command, and other

public officials. Exceptions are members of the judiciary, based on international standards from a comparative perspective.

Considering the impossibility of focusing on all dimensions of freedom of association in a short study, the issue has been

examined only in the context of being a founders and members of associations and foundations. The aim of this study, then,

is to identify the legal barriers to public officials’ organizations and to provide recommendations for improvement.

Anahtar Kelimeler

Constitution, Freedom of association, Association, Foundation, Civil servants

Kaynakça

• Akbulut, Olgun; “Toplantı ve Örgütlenme Özgürlükleri”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Sibel İnceoğlu (ed.), Beta Yay., İstanbul, 2013.
• Akın, İlhan; “Dernek Kurma Özgürlüğü”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 32, Sayı 2-4, İstanbul, 1966. Akipek, Jale G.; Akıntürk, Turgut; Ateş, Derya, Türk Medeni Hukuku, Birinci Cilt, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Beta, İstanbul, 2015.
• Aldabak, Ersel; “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Örgütlenme Özgürlüğü”, Bülent Tanör’e Armağan, Yayıma Hazırlayan: Öget Öktem Tanör, Legal Yay., İstanbul, 2004.
• Aslan, Metin; “Dernek Kurma Hürriyeti”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 2010/1, İstanbul, 2011.
• Dural, Mustafa; Öğüz, Tufan; Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013.
• Esen, Selin; “Role of the European Court of Human Rights in the Turkish Constitutional Court’s Rulings Regarding the Freedom of Association”, Rule of Law, Human Rights and Judicial Control of Power, Ius Gentium: Comparative Perspectives on Law and Justice, R. Arnold and J.I. Martínez-Estay (eds.), Springer, 2017.
• Gülmez, Mesut; “Dernek Özgürlüğü ve Cinsel Yönelime Dayalı Ayrımcılık Sorunu: Lambdaistanbul Davası Kararları (Karar İncelemesi)”, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, Sayı 22, 2009.
• Harris, David; O’Boyle, Michael; Bates, Ed; Buckley, Carla; Harris, O’Boyle & Warbrick, Law of the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, Oxford, 2014.
• Jayawickrama, Nihal; The Judicial Application of Human Rights Law: National, Regional and International Jurisprudence, Cambridge University Press, Cambridge, 2002.
• Kılıçoğlu, Ahmet; Medeni Hukuk: Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016
• Kiai, Maina; Report of the Special Rapporteur on the rights to freedom of peaceful assembly and of association, A/HRC/20/27, 21.05.2012.
• Oğuzman, M. Kemal; Seliçi, Özer; Oktay Özdemir, Saibe; Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013.
• Rainey, Bernadete; Wicks, Elizabeth; Ovey, Clare; Jacobs, White, Ovey, The European Conventon on Human Rights, Oxford University Press, Oxford, 2014.
• Serozan, Rona; Medeni Hukuk: Genel Bölüm, Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• Serozan, Rona; “Türkiye’de Dernek ve Vakıf Kurmanın ve Yürütmenin Zorlukları”, Bülent Tanör’e Armağan, Yayıma hazırlayan: Öget Öktem Tanör, Legal Yay., İstanbul, 2004.
• Serozan, Rona; Tüzel Kişiler: Özellikle Dernekler ve Vakıflar, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1994.
• Tomuschat, Christian; “Freedom of Association”, The European System for the Protection of Human Rights, R. St. J. Macdonald; F. Matscher; H. Petzold (eds), Martinus Nijhoff Publishers, the Netherlands, 1993.
• Ubillos, Juan Maria Bilbao; “Freedom of Assembly and Association (Art. 11 ECHR): Some Hesitations on a Path of Firm Protection”, Europe of Rights: A Compendium of the European Convention of Human Rights, Pablo Santolaya Machetti; Javier Garcia Roca (Eds), Martinus Nijhoff, 2012.
• Uygun, Oktay; “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğünün Sınırları”, Kamu Hukuku İncelemeleri, XII Levha Yay., İstanbul, 2011.
• Van Dijk, P.; Van Hoof, G.J.H.; Van Rijn, Arjen; Zwaak, Leo; Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Intersentia, Antwerpen, Oxford, 2006.
• Yokuş, Sevtap; “Dernek Özgürlüğü Çerçevesinde Türkiye’de Değişen Hukuksal Düzenlemeler”, Erdoğan Teziç’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2006.
• Yücer, İpek; “Gerçek Kişilerin Vakıf Kurma Ehliyeti”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, Cilt III, Beta Yay., İstanbul, 2011.