Tarih ve Hafıza Kavramları Üzerinden Türk Resmine Bir Bakış

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 14, 1 - 12, 27.09.2016

Duygu Sabancılar Serkan Çalışkan

Öz

Bu çalışma, tarih ve hafıza kavramlarının rolünü Türk resim sanatındaki örnekler üzerinden tartışmayı hedeflemektedir. Toplumsal hafızanın, görsel imgeler aracılığı ile nesiller arası aktarım yaparak tarih mefhumunu oluşturduğunu var sayarsak, resim sanatı ile oluşan görsel bir tarihten de bahsedebiliriz. Türk resim sanatında gerçek olaylara referans veren resimler incelendiğinde, dönemin hâkim ideolojisiyle hem eş hem de zıt hareket eden konuların işlendiğine tanık oluruz. Örneğin Cumhuriyet dönemi resimleri, hâkim ideoloji ile işbirliği içinde, modern Cumhuriyet projesinin söylemleriyle biçimlenmiş olarak karşımıza çıkarken, 1960 sonrası resimlerde ise hâkim ideolojilerle yaşanan sorunların çalışmaların içeriğine yansıdığı görülmektedir. Bu noktada ise bizi tarih ve hafıza kavramları karşılamakta, gerçek olaylar, sanatın estetik, işlevsel ve eleştirel boyutuyla iç içe geçerek hem resmi tarihe hem de toplumsal hafızaya eklemlenmektedir. Böylece bu çalışmada resmi tarihe ve toplumsal hafızaya referans veren örnekler incelenerek, tarih ve hafıza kavramaları üzerinden Türk resim sanatına bir bakış gerçekleştirilecektir.

This study aims to discuss the role of history and memory concepts through the examples in Turkish painting art. We can also talk about a visual history formed by the painting art by assuming that the social memory formed the concept of history by transferring between generations through visual images. When we examine the paintings giving reference to actual events in Turkish painting art, we see that subject that acting concurrently and oppositely with the dominant ideology of the period were discussed. For instance, while Republican period paintings appear as being formed by the discourses of the modern Republican project in cooperation with the dominant ideology, it is seen that problems experienced with the dominant ideologies in paintings after 1960 were reflected in the content of studies. At this point, we are faced with the history and memory concepts, and actual events are articulated to official history and official history by engaging with the aesthetic, functional and critical dimensions of the art. Thus, in this study, Turkish painting art will be overviewed through history and memory concepts by analysing the examples giving reference to official history and social memory.

Anahtar Kelimeler

Memory, History, Turkish Painting Art, Hafıza, Tarih, Türk Resim Sanatı

Kaynakça

• Ahmad, F. (2010). Modern Türkiye’nin Oluşumu. (Çeviri: Yavuz Alagon). İstanbul: Kaynak Yayınları, İsatanbul, s. 214.
• Assman, J. (2001). Kültürel Bellek. (Çeviri: Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çalışkan, S. (2016). Türk Resim Sanatında Türk Bayrağı İmgesi. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul, s. 32.
• Çalışkan, S. (2016). Cihat Burak’ın Resimlerinde Türk Bayrağı İmgesi. Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 17, s. 75-88.
• Kıymet, G. (2000). Türkiye İş Bankası Resim Koleksiyonu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, s. 110
• Kreft, L. (2009). Sanatın Siyaseti ve Siyasetin Sanatı. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 31.
• Lenoir, B. (2005). Sanat Yapıtı. (Çeviri:Aykut Derman). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 106.
• Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. (Çeviri: Mehmet Emin Özcan). Ankara: Dost Kitabevi, s.19. , Sabancılar, D. (2016). Bireysel ve Toplumsal Hafıza Bağlamında Otobiyografik Sanat Yapıtı. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, s. 39.
• Sancar, M. (2010). Geçmişle Hesaplaşma. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 17.
• Tekiner, A. (2010). Atatürk Heykelleri. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 16.
• Wilson, C. (2014). “Anıtkabir’de Ulusal Kimlik ve Belleğin Temsili”, Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye’de Bellek Çalışmaları, (Yayına Hazırlayan Leyla Neyzi), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, s. 151- 179.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.585c00f3eb3614.05748095 (Erişim tarihi: 21.12.2016)
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.585c0103660f98.57605506 (Erişim tarihi: 21.12.2016)