Kent Mobilyalarının Yaşlı ve Engellilere Uygun Tasarımı: Elazığ Kenti Meydanları Üzerine Uygunluk Analizi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 17, 101 - 115, 30.06.2018

F. Demet Aykal Meltem Erbaş Meltem Kocaman

https://doi.org/10.16950/iujad.413541

Öz

Günümüzde kent
mobilyaları, sadece sağlıklı kullanıcıların gereksinimleri dikkate alınarak
tasarlanmaktadır. Çoğu zaman bu tasarımlar, engelli ve yaşlı insanların
evlerinin dışında özgürce dolaşabilmelerine engel olmakta ve normal bir yaşantı
sürdürmelerini zorlaşmaktadır. Bu nedenle tüm kullanıcıları da kapsayan, daha
güvenli, okunaklı, eşitlikçi ve ekonomik anlamda da fazla masraflı olmayan
öneriler geliştirilmesi gerekmektedir.

Çalışma
kapsamında halkın toplanma yeri olan meydanlar, Elâzığ ili ölçeğinde ele
alınmıştır. Bu amaçla üç büyük meydan olan İzzet Paşa, Öğretmenler Evi ve Ahmet
Aytar Meydanları çalışma alanı olarak seçilmiştir. Özel tasarımlara gereksinim
duyan kullanıcılar; görme, işitme, bedensel engelli ve yaşlılar olarak
gruplandırılmıştır. Seçilen alanlarda, engelli ve yaşlıların karşılaştıkları
zorluklar, tespit edilmeye çalışılmıştır.

Bu amaçla
tasarım yaklaşımları alt yapıya bağlı olan ve olmayan donatılar olarak iki
grupta ele alınmıştır. Gruplar tablolarla ifade edilmiş, meydanlara ait
fotoğraflarla desteklenmiştir. Mevcut durumları, gözlem ve kullanıcılarla
görüşme yöntemiyle değerlendirilmiştir. Görüşmelerde kullanıcıların bu
donatıları pozitif veya negatif olarak değerlendirmeleri istenmiştir. Elde
edilen veriler, kullanıcıların niteliklerine göre tablolarda tanımlamıştır.

Sonuçta Elazığ ilinde seçilmiş olan
meydanlarda alt yapıya bağlı olan ve olmayan kent mobilyaları için tasarım
önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Engelli, Kent Meydanları, Alt Yapıya Bağlı Donatı Elemanları, Alt Yapıya Bağlı Olmayan Donatı Elemanları

Kaynakça

• KAYNAKLAR1. Akyol, E. 2006. Kent Mobilyaları Tasarım ve Kullanım Süreci, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s: 37
• 2. Anonim 1. 2016. Engelli kavramı, Türkiye, www.tdk.gov.tr., (Erişim Tarihi: 21.03.2016)
• 3. Anonim 2 2016. Herkes için tasarım prensipleri, http://www.udeducation.org., (Erişim Tarihi: 15.02.2016)
• 4. Anonim 3. 2016. Engelli ve Yaşlıların Kentsel Alandaki Erişim Zorlukları ve KentMobilyalarında Engelsiz Tasarımlar, http://www.devturkiye.org., (Erişim Tarihi: 12.05.2016)
• 5. Anonim 4. 2016. Yaya yolu ve kaldırımlarda rampa kullanımı, http://www.un.org/, (Erişim Tarihi: 11.04.2016)
• 6. Anonim 5. 2004. City of Toronto accessibility design guidelines, Torontohttps://www1.toronto.ca/static_files/equity_diversity_and_human_rights_office/pdf/accessibility_design_guidelines.pdf, s.58, Giriş (10.04.2014).
• 7. BM 2004. Accessibility for the Disabled A Design Manual for a Barrier Free Environment, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Division for Social Policy and Development.
• 8. Çenet, S. 2013. Tarihi Kent Merkezinin Herkes İçin Tasarım İlkeleri Açısından, İncelenmesİ; Edirne Örneği İstanbul, Beykent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, s:18.
• 9. Dünya Engelliler Vakfı, Engelliler İçin Evrensel Standartlar Kılavuzu, 2010. İstanbul, s.22, 56, 179, 44, 23, 25
• 10. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2011. Dünya Engellilik Raporu, Anıl Matbaa, Ankara, s.37
• 11. Elazığ Belediyesi, 2016. http://www.elazig.bel.tr/sanal360/ (Giriş: 10.04.2016)
• 12. Ghorab, P., 2015. Kent Mobilyalarının Temel Tasarım İlkelerine Göre Değerlendirilmesi, İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,s.32-38, 48-61, 55, 56.
• 13. Hacıhasanoğlu, I.1991. Kent mobilyaları, İstanbul, Teknografik Matbaacılık, İstanbul.
• 14. Koca, C., 2010. Dünya Engelliler Vakfı, World Handicap Foundation, Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, İstanbul,s.4,5,6-7,15, 17 .
• 15. ÖZİDA (Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı), 2008. Herkes İçin Ulaşılabilirliğin İyileştirilmesi: Örnek Uygulama Rehberi, aslından çeviri, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, yayın no: 48, Ankara
• 16. Spahiu, M. 2014. Engelliler İçin Kent Fiziki Mekanının Değerlendirilmesi-Kosova Örneği, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne,s.14.
• 17. Story, M. F., Mueller, J. L., & Mace, R. L. 1998. The universal design file: Designing for people of all ages and abilities. Raleigh, North Carolina State University. http://design.ncsu.edu/cud/pubs_p/pudfiletoc.htm.
• 18. Tasarım Rehberi, 2016. Kent Mobilyaları, http://engelsizkent.org/tasarim-rehberi/kent-mobilyalari/ (Giriş:09.04.2016)
• 19. TS 12576, 2016. Şehir İçi Yollar - Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları.
• 20. World Handicap Foundation (WHF), 2008. Barrier-Free Design Guide, Kanada, s.85,86.
• 21. Yücel, F. G. 2008. Açık Alanlar, Rekreasyon Alanları ve Yaya Yollarında Engelliler İçin Tasarım, Yapı Dergisi, Sayı 322: 124-129.