Kur'ani Sorumluluklarda Birey ve Toplum Dikotomisi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 162 - 180, 15.02.2018

Sema Çınar

https://doi.org/10.46595/jad.375146

Öz

Batıda
yaşanan Reform Hareketi ve Aydınlanma Dönemi toplumsal değişimi meydana
getirmiş ve birçok ilmin de gelişmesine sebep olmuştur. Yaşanan bu bilimsel ve
toplumsal değişimlerin etkisiyle ortaya çıkan sosyoloji ilminin temel
konularından biri birey ve toplum olmuştur. Bireylerden oluşan
toplum bireylerden
ayrı olarak düşünülebilir mi? Toplumu bireyden apayrı bir güç olarak ele almak
mümkün müdür? gibi sorulara cevap bulunmaya çalışılmıştır. Kimi
düşünürler bireyin, toplum üzerindeki etkisinin ve işlevinin daha önemli
olduğunu düşünürken kimi düşünürler de toplumun, birey üzerindeki etkisi ve
işlevinin daha değerli olduğunu iddia etmişlerdir. Bu yaklaşımlar sosyolojide
genel olarak iki kutbu oluşturmuştur. Sosyolojide bu iki kutup makro ve mikro
teoriler olarak isimlendirilmiştir. Mikro teoriler bireyi ve bireyin
davranışlarını ele alarak toplumu değerlendirirken makro teoriler toplumu ve
toplumun fonksiyonunu esas kabul etmiştir. İslam dünyasında da bu iki temel
kavramın birbiriyle ilişkisi ve Kur’an’ın birey ve toplum dikatomisini nasıl
ele aldığı önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmamızın problemi; Kur’ ani
sorumluluklarda birey ve toplum dikatomisini ele almaktır. Amacımız ise;
problemimiz temelinde Kur’ an’ın toplumu mu yahut bireyi mi öncelediğini ayetler
ve ayetlerdeki kavramlar üzerinden değerlendirmektir. Bunu yaparken sosyolojik
literatür içerisinde ele alınan makro ve mikro teorileriler göz önüne
alınacaktır.  Tarihsel dökümantasyon
tekniği ile de konuyu daha anlaşılır kılmaya gayret edeceğiz.

Anahtar Kelimeler: birey, toplum, Kur’an, sosyoloji, İslam
sosyolojisi, makro teori, mikro teori.

INDIVIDUAL AND COMMUNITY DICATOMY IN QUR'AN
RESPONSIBILITIES

ABSTRACT

                    The Reform Movement in
the West and the Enlightenment Period brought about social change and caused
many illusions to develop. One of the main subjects of the sociology knowledge
that emerged under the influence of these scientific and social changes is the
individual and society. Can a society of individuals be considered separately
from individuals? Is it possible to treat society as an individual force? have
been tried to find answers. Some think that the individual thinks that the
influence and function on society is more important, while others think that
the influence and function of the society on the individual is more valuable.
These approaches have created two poles in sociology. In sociology these two
poles are called macro and micro theories. Macro theories have assumed the
function of society and society as the basis while micro-theories evaluate the
society by taking individual and individual behavior. In the Islamic world, it
is also important that these two basic concepts relate to each other and how
the Qur'an deals with the dichotomy of the individual and society. The problem
of our work in this context;  Kur 'is to
deal with the dictatorship of the individual and the society in a sudden
responsibility. Our aim is; on the basis of our problem is to evaluate the fact
that Kur'an is a society or an individual, based on the concepts in verses and
verses. In doing so, the macro and micro theories discussed in the sociological
literature will be considered. We will also try to make it clearer with the
historical documentation technique.

Anahtar Kelimeler

İslam sosyolojisi, makro teori, Mikro teori, İslam Sosyoloji, Kur'an

Individual and Community Dichoatomy In The Qur'anic Context

Öz

The Reform Movement in the West and the Enlightenment Period
brought about social change and caused many sciences to develop. One of the main subjects of the sociology knowledge
that emerged under the influence of these scientific and social changes is the
individual and society. ‘Can a society of individuals be considered separately
from individuals? Is it possible to treat society as an individual force?’ have
been tried to find answers. Some think that the individual thinks that the
influence and function on society is more important, while others think that
the influence and function of the society on the individual is more valuable.
These approaches have created two poles in sociology. In sociology, these two
poles are called macro and micro theories. Macro theories have assumed the
function of society and society as the basis while micro-theories evaluate the
society by taking individual and individual behavior. In the Islamic world, it
is also important that these two basic concepts relate to each other and how
the Qur'an deals with the dichotomy of the individual and society. The problem of
our work in this context is to study the; Kur’anic responsibility in terms of individual and social dichotomy. Based on the Qur’anic verses, our specific aim; is to evaluate the fact that whether Kur'an is preferring individual over the society or vice versa. In doing so, the macro and micro theories discussed in the
sociological literature will be analyzed. We will also try
to make the subject clearer with the
historical documentation technique.

Anahtar Kelimeler

Qur'an, sociology, Islamic sociology, macro theory, micro theory.

Kaynakça

• ABUZAR, Celil (2011). ‘Dinin Toplumsal Yaşam Üzerindeki Etkisi’, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s: 26, ss:144-153.
• ARMAĞAN, Emine Merve (2013). Max Weber’in Din Sosyolojisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Isparta.
• ARON, Raymond (1994). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Çvr: Alemdar Korkmaz, Ankara: Bilgi Yayınları.
• BODUR, Hüsnü Ezber - Çapçıoğlu İhsan (2015). ‘Sosyolojik Teori ve Din’ , Din Sosyolojisi, Editör: Çapçıoğlu İhsan - Akyüz, Niyazi, Ankara: Grafiker Yayınları.
• DEMİR, Ömer - Acar Mustafa (2005). Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ankara: Adres Yayınları.
• DERELİ, Mustafa Derviş (2012). Din Fenomenine Sosyolojik Yaklaşımlar, Peter L. Berger Örneği, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Konya.
• DUTLU, Demet (2010). Din Bilim İlişkisinde İndirgemecilik ve Yarattığı Sorunlar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Ankara.
• DÜZGÜN, Şaban Ali (1997). Din, Birey, Toplum, Ankara: Akçağ Yayınları.
• EDİNSEL, Kerim (2014). Sosyolojik Düşünme ve Çözümleme, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• ER, İzzet (2008). Din Sosyolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERTUĞRUL, Resul (2004). Kur’an’a Göre İnsanın Psiko-Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Ankara.
• FAZLURRAHMAN (1993). Ana Konularıyla Kuran, Çeviri: Alpaslan Açıkgenç, Ankara: Fecr Yayınları.
• FICHTER Joseph (2001). Sosyoloji Nedir, Çeviri: Çelebi, Nilgün, Ankara: Atilla Kitabevi.
• GEDİKLİ, Burcu (2016). Sosyal Teoride İndirgemecilikten Sentezciliğe: Berger ve Luckmann, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi): Ankara.
• GİDDENS, Anthony (2006). What İs Socıology, Malden: Polity Press.
• GÜLEN, Ömer (2017). Geleneksel ve Modern Toplumlarda Cemaat Algısı, Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi, s:34, ss:7-24.
• GÜNAY, Ünver (1982.) ‘Din ve Toplumsal Farklılaşma’, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. s:5, ss:71-85.
• GÜNAY, Ünver (1999). ‘Dinin Bireysel Ve Toplumsal Boyutu’ Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, ss:91-117.
• GÜNGÖR Özcan- Sarıkaya Mehmet Emin (2017), ‘Sosyoloji ve İlahiyat(çı) Açısından Anlamı’, Journal of Analytic Divinity, 1: 1, ss: 1-21.
• GÜNGÖR, Özcan (2007). ‘Kur'an' da Sosyal Bütünleşme’ , Diyanet İlmi Dergisi, c: 43, s: 2, ss:73-190.
• KARAMAN, Hayrettin-Çağrıcı Mustafa -Dönmez İbrahim- Gümüş Sadrettin (2012). Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri 5, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• KARAMAN, Hayrettin-Çağrıcı Mustafa -Dönmez İbrahim- Gümüş Sadrettin (2012). Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri 1, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• KAYA, Süleyman (2014). ‘Modern Dönem Kur’ân Algısı’, AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, c:2, s:3, ss: 18-36.
• KESKİN, Mustafa (2004). ‘Din ve Toplum İlişkileri Üzerine Bir Genelleme’ Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi IV, s: 2, ss:7-21.
• KURT, Abdurrahman (2008). ‘Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu’ Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c: 17, ss: 73-93.
• KUTUB, Seyyid (1972). Fızılal-il Kur’an, Çvr: Saraç, M. Emin, Şengüler İ.Hakkı, Karlığa, Bekir, İstanbul: Hikmet Yayınevi.
• MARSHALL, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çvr: Akmhay, Osman- Kömürcü, Derya, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MEVDUDİ, Ebu’l A’lal (1996). Tefhimu’l Kur’an, Çvr: Kayani Muhammed Han, Karaca Yusuf ve dğrleri. İstanbul: İnsan Yayınları.
• OKUMUŞ, Ejder (1995). Kuran’da Toplumsal Çöküşün Nedenleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi): Konya.
• ÖZKALP, Enver (2013). Sosyolojiye Giriş, Bursa: Ekin Yayınevi.
• SOYSAL, Mahmut Enes (2012). ‘Tarih Biliminin Sosyal Bilimlerle İlişkisi Ve Önemi Üzerine Genel Bir Bakış’ , Atatürk Dergisi, 1 (1), ss: 343-404.
• ŞAHİN, Hasan (1983). ‘İnsan Din İlişkisi’ Erciyes İlahiyat Fakültesi Dergisi, s:1, ss:111-119.
• ŞİMŞEK, Lütfü (2007). Felsefe Açısından Sosyal Bilimlerde Nitelik ve Anlam Sorunu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , ( Yayınlanmış Doktora Tezi): İstanbul.
• TDK,(2017). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5a0dcea3a20738.15874878 (Erişim T. 2.11.2017).
• TOKER, İhsan (2011). ‘İslam Sosyolojisi Bibliyografik Bir Başlangıç’, Eskiyeni Dergi, s: 22, ss:76-79.
• TOKUR, Behlül (2014). ‘Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil’, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s: 41, ss:258-279.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya (1969). Sosyoloji Sözlüğü, İstanbul: Talim ve Terbiye Dairesi Yayınları.
• WACH, Joachim (1995). Din Sosyolojisi, Çev. Ünver Günay, İstanbul: MÜİFVY.
• YAMAN, Ahmet (2004). ‘Tarihi ve Hukuki Yönüyle Medine Sözleşmesi/Vesikasi’ Modem Türkiye'de Siyasi Düşünce, İstanbul: İletişim Yayınları.
• YAZIR, Elmalılı Hamdi (1979). Hak Dini Kur’an Dili 3, Ankara: Eser Neşriyat ve Dağıtım.
• YENEN, İbrahim (2015). ‘Sosyal Kuram ve Din Bağlamında İslam’a Göre İnsanın Temel Özellikler’ Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, c: 8, s: 37, ss: 650-658.