Rize İli Arazi Kullanım Durumu, Bazı Ormancılık Çalışmaları ve Yağışların Zamansal Dağılımının Genel Bir Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 59 - 66, 31.12.2017

Turan Yüksek

https://doi.org/10.35229/jaes.359157

Cited By: 7

Öz

Rize
ilindeki en önemli çevre sorunlarından biri arazinin plansız ve yanlış
kullanılmasıdır. Arazinin hatalı kullanımı sonucu bir yandan arazi tahrip
olmakta, diğer yandan araziden elde edilen ekonomik kazanç azalmaktadır. Arazi
bozulmasının bir diğer önemli sonucu ilde meydana gelen ve ölümle sonuçlanan sel-heyelan
olaylarının artmasıdır. Bu çalışmanın
amacı: Rize ili arazi varlığı, orman kaynakları ve genel iklim
özellikleri dikkate alınarak Rize ili arazi kullanım sorunlarının çözümüne
katkı sağlayabilecek önerilerin ekolojik yaklaşımla irdelenmesidir. Bu amaçla
Rize ilinin arazi kullanımı, ormancılık faaliyetler, yağış ve sıcaklığın uzun
süreli değişimleri incelenmiş, elde edilen veriler çalışmanın amacına uygun
olacak şekilde irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bazı
sonuçlar şunlardır: Rize il
genelinde arazinin kentsel amaçlı arazi kullanımının en yoğun olduğu alan 570
hektar ile Rize kent merkezi, en düşük olduğu alan ise 3 hektar alan ile
Çamlıhemşin ilçe merkezidir. Doğu karadeniz bölge illeri arasında  genel arazi varlığı ve tarıma uygun arazi
varlığı en az il Rize’dir. Rize ilindeki yıllık normal
yüzeysel akış değeri toplamı 1120 mm’dir. Bu değer Türkiye’nin yıllık toplam
yağışından %70 daha fazladır. 1964-2014 yılları arasındaki gözlem değerlerine göre Rize il merkezindeki
ortalama sıcaklığı 14.26 °C, Pazar ilçesindeki ortalama sıcaklık 13.57 °C’tır.
Thornthwaite yöntemine göre Pazar ve Rizenin iklim tipi A B'1 r a'  : çok nemli, orta
sıcaklıkta  (mezotermal), su noksanı
olmayan veya pek az olan, okyanus (deniz) iklimi tipindedir. Rize ilinde 170 adet orman köyünde
37271 kişi ikamet etmektedir. Rize ilinde orman köyünde yaşayan insanların
toplan nüfusa oranı %11.26 seviyesindedir. Doğu karadeniz illerinde toplam 1656
orman köyünde 483 382 kişi yaşamakta olup, bölge illerinde en az orman köyü ve
orman nüfusu Rize ilinde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arazi Kullanımı, ormancılık, arazi tahribatı, şiddetli yağış, ortama sıcaklık

Land Use, Some Forestry Studies and a General Evaluation of the Temporal Distribution of Precipitation in Rize

Öz

Rize
ilindeki en önemli çevre sorunlarından biri arazinin plansız ve yanlış
kullanılmasıdır. Arazinin hatalı kullanımı sonucu bir yandan arazi tahrip
olmakta, diğer yandan araziden elde edilen ekonomik kazanç azalmaktadır. Arazi
bozulmasının bir diğer önemli sonucu ilde meydana gelen ve ölümle sonuçlanan sel-heyelan
olaylarının artmasıdır. Bu çalışmanın
amacı: Rize ili arazi varlığı, orman kaynakları ve genel iklim
özellikleri dikkate alınarak Rize ili arazi kullanım sorunlarının çözümüne
katkı sağlayabilecek önerilerin ekolojik yaklaşımla irdelenmesidir. Bu amaçla
Rize ilinin arazi kullanımı, ormancılık faaliyetler, yağış ve sıcaklığın uzun
süreli değişimleri incelenmiş, elde edilen veriler çalışmanın amacına uygun
olacak şekilde irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bazı
sonuçlar şunlardır: Rize il
genelinde arazinin kentsel amaçlı arazi kullanımının en yoğun olduğu alan 570
hektar ile Rize kent merkezi, en düşük olduğu alan ise 3 hektar alan ile
Çamlıhemşin ilçe merkezidir. Doğu karadeniz bölge illeri arasında  genel arazi varlığı ve tarıma uygun arazi
varlığı en az il Rize’dir. Rize ilindeki yıllık normal
yüzeysel akış değeri toplamı 1120 mm’dir. Bu değer Türkiye’nin yıllık toplam
yağışından %70 daha fazladır. 1964-2014 yılları arasındaki gözlem değerlerine göre Rize il merkezindeki
ortalama sıcaklığı 14.26 °C, Pazar ilçesindeki ortalama sıcaklık 13.57 °C’tır.
Thornthwaite yöntemine göre Pazar ve Rizenin iklim tipi A B'1 r a'  : çok nemli, orta
sıcaklıkta  (mezotermal), su noksanı
olmayan veya pek az olan, okyanus (deniz) iklimi tipindedir. Rize ilinde 170 adet orman köyünde
37271 kişi ikamet etmektedir. Rize ilinde orman köyünde yaşayan insanların
toplan nüfusa oranı %11.26 seviyesindedir. Doğu karadeniz illerinde toplam 1656
orman köyünde 483 382 kişi yaşamakta olup, bölge illerinde en az orman köyü ve
orman nüfusu Rize ilinde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Land use, forestry, land degradation, mean temperature, heavy rain

Kaynakça

• Anonim, 1993. Rize İli Arazi Varlığı, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, İl Rapor No: 53. Dillinger, J., 2017. Largest Food Exports By Country. http://www.worldatlas.com/articles/the-american-food-giant-the-largest-exporter-of-food-in-the-world.html Dokap, 2000. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı JICA, Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı (DOKAP), Nihai Rapor, Cilt II, Ana Planı, NIPPON KOEI CO LTD., RECS INTERNATIONAL INC., SSF-JR00-124. Güner, A., Vural, M., Sorkun, K., 1987. Rize florası, vejetasyonu ve yöre ballarının polen analizi. TUBİTAK (Matematik, Fiziki ve Biyolojik Bilimler Araştırma Gurubu) Proje No: T.B.A.G-650, Ankara. Mclendon, R., 2014. 21 reasons why forests are important. https://www.mnn.com/earth-matters/wilderness-resources/blogs/21-reasons-why-forests-are-important (Erişim:11 Kasım, 2017). Özhan, S., 1977. Belgrad ormanı ortadere yağış havzası ölü örtünün hidrolojik bakımdan önemli özelliklerinin bazı yöresel etmenlere göre değişimi. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayın No: 235. TÜİK nüfus tahminleri, 2000-2006, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS), 2007-2016. Yüksek, T., 2001. Rize-Pazar Deresi Yağış Havzasında Farklı Arazi Kullanım Şekilleri Altındaki Toprakların Bazı Özellikleri İle Aşınım Eğilimi Değerlerinin Araştırılması, KTU Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 201s, Trabzon.
• Yüksek, T., Kalay, H.Z., Kızılağaç Baltalık Büklerinin Çay Tarımına Dönüştürülmesi Sonucu Toprakların Bazı Özelliklerinde Meydana Gelen Değişimlerin Karşılaştırılması, II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 15-18 Mayıs, 2002, Artvin. Bildiriler Kitabı, Cilt II, s: 780-789. Yüksek, T., 2009. Effects of Land Use Management on Surface Soil Properties, Erosion Indices and Green Tea Yield in Humid Blacksea Region. Fresenius Environmental Bulletin (FEB), Vol. 18, No. 5b, 848-857. Yüksek, T., Göl, C., Yüksek, F., and Yüksel, E.E.,2009. The Effects of Land-Use Changes on Soil Properties: The Conversion of Alder Coppice to Tea Plantations in the Humid Northern Blacksea Region. African Journal of Agricultural Research, 4, (7), 665-674. Yüksek, T.,2011. Rize Yöresinde Yanlış Arazi Kullanımı ve Neden Olduğu Çevresel Sorunlar. Doğu Karadeniz Bölgesi Heyelan ve Taşkın Sempozyumu, 10-11 Şubat, 2011, Trabzon. http://www.dsi.gov.tr/docs/sempozyumlar/1-4-rize-y%C3%B6resinde-yanl%C4%B1%C5%9F-arazi-kullan%C4%B1m%C4%B1-ve-neden-oldu%C4%9Fu-%C3%A7evresel-sorunlar---yrd-do%C3%A7-dr-turan-y%C3%BCksek.pdf?sfvrsn=2. Yüksek, T., Yüksek, F., 2014. Rize yöresinde arazi kullanımı ve bazı iklim elemanlarında meydana gelen zamansal değişimler ile sel-heyelan olayları arasındaki ilişkiler. I. Ulusal Havza Yönetimi Sempozyumu 10-12 Eylül, 2014, Çankırı. Bildiriler Kitabı, s: 564-572. Yüksek, T., Yüksek, F., 2016. Rize İli Sel ve Taşkınları, Nedenleri, Zararları ve Alınması Gereken Tedbirler. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu 21-24 Kasım, Rize 2016, Bildiriler Kitabı, s: 547-561. Yüksek, T., 2015 Dünya Bitkiden Ne Kadar Para Kazanıyor? http://www.plantdergisi.com/haber-dunya-bitkiden-ne-kadar-para-kazaniyor-2086.html (Erişim:11 Kasım, 2017). URL-1: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Bilgi Portalı. https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Sayfalar/Istatistikler.aspx (Erişim:11 Kasım, 2017). URL-2: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Bilgi Portalı. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=RIZE (Erişim:11 Kasım, 2017). WWF, 2017. http://wwf.panda.org/about_our_earth/deforestation/importance_forests/ (Erişim:11 Kasım, 2017).