İlkokul 3. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabında: Dilbilgisel Eğretileme Olarak Adlaştırma

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 13, 35 - 61, 30.04.2019

Merve Kaya Zeki Apaydın

https://doi.org/10.18009/jcer.481884

Öz

Kuramsal çerçevesini Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi
modelinin oluşturduğu bu çalışmanın temel amacı, 2017 yılında hazırlanan Fen
bilimleri Dersi Öğretim Programıyla birlikte yenilenen 3. sınıf fen bilimleri
ders kitabında dilbilgisel eğretileme perspektifinden adlaştırma kullanım
sayısını, tiplerini ve yoğunluğunu incelemektir. Araştırmada doküman incelemesi
yöntemi kullanılmıştır. Adlaştırılmış kelime tipleri belirlenerek adlaştırma
tiplerinin sıklıkları bulunmuştur. Ders kitabının her bir ünitesinde,
adlaştırılmış kelimelerin toplam kelimelere oranı hesaplanarak, adlaştırma yoğunluğu
bulunmuştur. Buna göre –mAK eki 175, -mA eki 522, -DIK eki 346, -(y)AcAK eki
56, -(y)Iş eki 31 kez kullanılmıştır. Adlaştırma yoğunluğu ise % 7,37’dir. Bu
çalışmanın, ilkokul ders kitaplarındaki adlaştırma düzeyinin daha iyi
anlaşılmasına katkıda bulunabileceği ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul 3. sınıf fen bilimleri ders kitabı, dilbilgisel eğretileme, adlaştırma

In Primary School 3th Grade Science Textbook: Nominalization as Grammatical Metaphor

Öz

The main purpose of this study, which is
composed of the theoretical framework, Functional Grammar model, is to examine
the number, intensity and types of nominalization usage from the grammatical
metaphorical perspective in the 3rd grade science textbook which was renewed in
2017 with the Science Teaching Program. Document
review method was used in the research. Nominalization word types were
determined and frequency of nominalization types were determined. In each unit
of the textbook, the ratio of nominalization words to total words was
calculated and the density of nominalization was found. According to this, -mAK
attachment 175, -mA attachment 522, -DIK attachment 346, - (y) AcAK attachment
56, - ​​(y)Iş attachment was used 31 times.
Nominalization density is 7,37%. It can be argued that this study may contribute
to a better understanding of the level of nominalization in primary school
textbooks. 

Anahtar Kelimeler

primary school 3th grade science textbook, grammatical metaphor, nominalization

Kaynakça

• Banks, D. (2008). The development of scientific writing: Linguistic features and historical context. London: Equinox. Baratta, M. A. (2010). Nominalization development across an undergraduate academic degree program. Journal of Pragmatics, 42(4), 1017–1036.
• Cengiz, Ö., & Çakır, H. (2012). Okul öncesi çocukların dilbilgisel eğretileme kullanımının ortaya çıkış sürecinde annelerin etkisi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 2, 21-36.
• Çakır, H. (2011). Türkçe ve İngilizce bilimsel makale özetlerinde bilgiyi kurgulama ve yazar kimliğini kodlama biçimleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çakır, H., & Cengiz, Ö. (2017). Dilbilim çeviribilim yazıları, Kansu-Yetiner, N., & Şahin, M. (Ed). Anneler ve çocuklarının adlaştırma kullanımı (ss. 55-66). Ankara: Anı Yayıncılık
• Derewianka, B. (2003). Grammatical metaphor: Views from systemic-functional linguistics, Simon-Vandenbergen, A.M., Taverniers, M. & Ravelli, L. (Ed.). Grammatical metaphor in the transition to adelescence (pp. 185-219). Amsterdam: John Benjamins.
• Göksel, A., & Kerslake, C. (2005). Turkish: a comprehensive grammar. London ve New York: Routledge.
• Halliday, M. A. K. (1985). An introduction to functional grammar (1st ed.). London: Edward Arnold.
• Halliday, M. A. K. (1994). An introduction to functional grammar (2nd ed.). London: Edward Arnold.
• Halliday, M. A. K. (2003). The language of early childhood. London: Continuum.
• Halliday, M. A. K., & Matthiessen, C. M. I. M. (2004). An introduction to functional grammar (3rd ed.). London: Edward Arnold.
• Jalilifar, A., Alipour, M. & Parsa, S. (2014). A comparative study of nominalization in applied linguistics and biology books. Journal of Research in Applied Linguistics, 5(1), 24-43.
• Jalilifar, A., Memari, M. (2017). Exploring Nominalization in Physics and Applied Linguistics Textbooks with Different Levels of Difficulty: Implications for English for Specific Purposes. Teaching English Language, 11(2), 131-159.
• Jalilifar, A., White, P., & Malekizadeh, N. (2017). Exploring nominalization in scientific textbooks: A cross-disciplinary study of hard and soft sciences, International Journal of English Studies, 17(2), 1-20.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (20. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kazemian, B., Behnam, B., & Ghafoori, N. (2013). Ideational grammatical metaphor in scientific texts: A Hallidayan perspective. International Journal of Linguistics, 5(4), 146-168.
• Mahbudi, A., Mahbudi, L., & Amalsaleh, E. (2014). A comparison between the use of nominalization in medical papers by English and Iranian writers. International Journal of Applied Linguistics and English Literature, 3(6), 1-6.
• Mẫu, V. T. (2012). Grammatical metaphor in English pharmaceutical discourse. (Unpublished MA thesis). University of Languages and International Studies, Vietnam.
• MEB (2017a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2017b). İlkokul fen bilimleri 3.sınıf ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
• Mueller, B. M. (2015). Analysis of nominalization in elementary and middle school science textbooks. ( Unpublished MA thesis). Hamline University, Minnesota, America.
• Schleppegrell, M. J. (2004). The language of schooling: A functional linguistics approach, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates
• Sušinskienė, S. (2009). Textual functions of nominalizations in English scientific discourse. Žmogus ir žodis, 11(3), 58–64.
• Painter, C. (2003). Views from systemic-functional linguistics, Simon-Vandenbergen, A.M., Taverniers, M., & Ravelli, L. (Ed.). Grammatical metaphor: The use of metaphorical mode of meaning in early language development (pp. 151-167). Amsterdam: John Benjamins.
• Tabrizi, F.,& Nabifar, N. (2013). A comparative study of ideational grammatical metaphor in health and political texts of English newspaper. Journal of Academic and Applied Studies, 3(1), 32-51.
• Taverniers, M. (2004). Grammatical metaphors in English. Moderna Sprak, 98 (1), 17–26.
• Torr, J., & Simpson , A. (2003). Grammatical metaphor: Views from systemic-functional linguistics, Simon-Vandenbergen, A.M., Taverniers, M., & Ravelli, L (Ed.). The emergence of grammatical metaphor: Literacy oriented expressions in the everyday speech of young children (pp. 169-183). Amsterdam: John Benjamins.
• TDK (2018). Eğretileme. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts&kategori1=veritbn&kelimesec=107736 adresinden 1Ekim 2018 tarihinde alınmıştır.
• Türkkan, B. (2008). Türkçe tarih söyleminde adlaştırmanın işlevleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Wenyan, G. (2012). Nominalization in medical papers: A comparative study. Studies in Literature and Language, 4(1), 86-93.
• Yıldırım, A. & Simsek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. ( Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yongjie, C. (2007). A contrastive study of English nominalization in abstracts of science and technology research papers. (Unpublished MA thesis). Shangai Jiao Tong University, China.