TEKERLEKLİ SANDALYE KULLANICILARININ YATAK ODASI VE MOBİLYALARI İLE İLGİLİ SORUNLARININ TESPİTİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 3, 309 - 318, 25.12.2015

Hamza Çınar Ali Arslan Hayrettin Meriç

Öz

Türkiye nüfusun yaklaşık %12’ si engellilerden oluşmakta ve bunların ise %2’si fiziksel engelliler grubunu oluşturmaktadır. Bu oranlara göre ülke genelinde 8 milyon engelli birey, aile bireyleriyle birlikte ülke nüfusunun yarısını ilgilendiren önemli bir konu haline gelmiştir. Bu bağlamda; fiziksel engelli bireylerin çevre ve konut alanlarındaki yanlış tasarımlardan dolayı hareket özgürlüğünün 2000’li yıllarda dahi sınırlı olduğu söylenebilir. Gelişmiş ülkelerde insan haklarına verilen önemin etkisi ile fiziksel engelli bireylerin hakları ve yaşamları herkes gibi eşit faaliyetleri içerecek şekilde düşünülür. Bu insanlar için hizmetler, ulaşılabilir çevre, toplu taşıma araçları, mobilya tasarımları gibi konular geliştirilmektedir.

Türkiye’de diğer taraftan son 10 yılda ülke inşaat ve mobilya endüstrisi sektörü hızla büyümekte olup iki ilgili sektör hızla büyürken büyümenin engelli bireylerin yaşamlarına ne tür etkiler kattığı ilginç durmaktadır. Buradan hareketle, bu bildiri tekerlekli sandalye kullanıcılarının yaşam hakkı çerçevesinde konut yatak odalarında mekân-mobilya ilişkilendirmesinde karşılaştıkları sorunları, kullanım kolaylık/zorlukları ve memnuniyet durumlarını tespit etmeyi amaç edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda 2 bölümden oluşan bir anket tasarlanmıştır. Ayrıca, gözlem metodu kullanılarak tekerlekli sandalye kullanıcılarının sorunları analiz edilmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre, yatak odalarında mobilya ve donatı kullanımında tekerlekli sandalye kullanıcılarının ciddi sorunlar yaşadığı, memnuniyet durumlarının ise son derece düşük olduğu, ilgili sektörlerde yaşanan büyümenin tekerlekli sandalye kullanıcılarının yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik etkilerinin son derece sınırlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tekerlekli sandalye kullanıcıları Yatak odası Mobilya Memnuniyet durumu İnşaat ve mobilya sektörleri

Kaynakça

• Akçay, T., 1996. Tekerlekli Sandalye Kullanan Paraplejik Hastalarda Ev Rehabilitasyonu”, Yüksek Lisan Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 15-18.
• Aköz, E., 2001. Özürlü kişilere uyarlanmış yapı, Association Suisse des Invadides, OFD Omurilik Felçliler Derneği, 1.Basım, Cem Ofset, İstanbul , 32- 40.
• Anonim, 2015-a. Unicef, Universal Declration of Human Beyannamesi”. http://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html. 27.08.2015. Hakları Evrensel
• Anonim, 2015-b T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları, Türkiye özürlüler araştırması temel göstergeleri,
• Anonim, 2015-c. Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, 2010, Türkiye İstatistik Kurumu. 27.08.2015.
• Aydeniz, A., Şendur, F., 2003. Ortopedik Engelliler İçin Mimari Rehabilitasyon Dergisi, 49(6): 35-45. Fiziksel Tıp ve
• Çınar, H., 1997. An Investigation into Kitchen Units for wheelchair Users, Master Dissertation, Design Research for Disability, London Guildhall University, London, England.
• Çınar, H., Erdem, H. E., 2007. Ankara’da İç ve Dış Mekan Tasarımlarında Tekerlekli Sandalye Kullanıcılarının Yaşam Analizi’’ Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Ankara, 711.3.023 shf. 38- 43.
• Çınar, H., Erdem, H. E., 2008. Yaşam Hakkı, Tekerlekli Sandalye Kullanıcılarının Konut İç Mekan donatı elemanları ve Mobilya Kullanımı, Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Politeknik Dergisi, (11):2.169-174.
• Çınar, H., Gürleyen, L., 2003. Fiziksel Engelliler için Mutfak Mobilyalarında Ergonomik Yaklaşımlar. 9. Ulusal Üniversitesi, Denizli Meslek Yüksek Okulu. Denizli, shf:351 – 356, 16-18 Ekim 2003. Pamukkale
• Çınar, H., Gürleyen, L., 2005. Fiziksel Engelliler için Yatak Odası Mobilyalarına Ergonomik Yaklaşımlar, 10. Ulusal Ergonomi Kongresi. Uludağ Üniversitesi, Bursa, shf:798 – 808, 7-9 Ekim 2004.
• İnternet : 2015-a. Türkiye Sakatlar Derneği, “Birleşmiş Milletler, http://www.tsd.org.tr/index.php?option=com_co ntent&task=view&id=1885&Itemid=1255.
• İnternet: 2015-b. Engelliler için yatak odası, http://mimarimarkalar.com/haberalt/haberalt29 .html? 27.08.2015.
• İnternet: 2015-c. Engellilere özel yatak içi sandalye, http://www.hafelegateway.com/2010/01/18/en gellilere-ozel-yatak-ici-sandalye/ ? 27.08.2015.
• İnternet: 2015-d. Amacımız Yaşam Alanlarını ‘Engelsiz’ Hale Getirmek, Uzaktan Kumandalı Gardolap Asansörü, http://www.yapi.com.tr/haberler/amacimiz- yasam-alanlarini-engelsiz-hale- getirmek_55928.html 27.08.2015.
• İnternet: 2015-f. Engelliler için engelsiz tasarımlar, http://www.genctasarimcilar.com/engelliler-icin- engelsiz-mobilya-tasarimlari/ 27.08.2015
• Kaleli, E.E., 2002. Türkiye’de Tekerlekli Sandalye Engellileri İçin Konut İç Mekanları Ve Donatı Elemanları’nın Tasarımına Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ,Ankara 32- 40, 71-79, 150-160, 180- 186.
• Kars, M.M., 2008. Tekerlekli Sandalye Kullanan Engellilere Yönelik Islak Mekân Düzenlemelerinde Uyarılar, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Ocak 2008, Kütahya.
• Koca, C., 2012. Engelsiz Tasarım Kılavuzu, http://www.devturkiye.org/Bilgi- Bankasi/Sunumlar 19.09.2012.
• Mutluer, S.Y., 1997. Tekerlekli sandalye kullanan bedensel özürlüler için uygun konut tasarımı ve çevre düzenlemesi”,Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Özkeskin, M., 2000. Bedensel Özürlülerin Ev ortamının Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 5-15.
• Sürmen, Ş, 1988. Tekerlekli Koltuktaki İnsanların Hayatından Tablolar Ve Bir Mimarlık Klavuzu.”, İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Ofset Atölyesi, İstanbul,90-98, 120-125.
• Ufuk, H., 2002. Engellilerin İhtiyaç ve Sorunlarının Tüketim Ergonomisi Açısından İncelenmesi, Verimlilik Dergisi, 4: 100-113.
• Wijk, M, 1995. Ulaşılabilirlik İçin Avrupa Birliği El Kitabı, 4, Bollani, M., /Gökçe. F., T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı-Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, TBMM Basımevi, Ankara, 12-20, 70-80.
• Yıldız, B., 2003. “Engelliler İçin Dış Mekan Tasarım Özellikleri”, Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,1- 6,15-25,37-50,55-68. Lisans Tezi, Ankara
• Rawlings, B., 1991. Observation as a Method of Collecting Data, Research Seminar Series, The Institute of Advanced Studies, Manchester Polytechnic, Manchester, 21-25.