FARKLI AĞAÇ TÜRLERİ ÜZERİNDE MOTORLU TESTERELERDEN OPERATÖRE İLETİLEN EL KOL TİTREŞİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 3, 441 - 447, 25.12.2015

Metin Tunay Tuna Emir

Öz

Odun hammaddesi üretiminde ağacın kesilip devrilmesi işlemi, gelişmiş ülkelerde gelişmiş üretim araçları ile yapılmakta ve teknolojiden en iyi şekilde faydalanılmaktadır. Türkiye’de ise ormanların genel itibariyle dağlık alanlarda bulunması üretimin gelişmiş mekanizasyon teknikleriyle yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bu kapsamda ülkemizde ormancılık üretim faaliyetleri sırasında, çeşitli tip ve büyüklükte farklı üretim araçları kullanılmaktadır. Bu üretim araçları içerisinde motorlu testereler yaygın kullanım özelliğine sahip olup motorlu testere operatörleri sürekli olarak motorlu testereden kaynaklanan el-kol titreşiminin zararlı etkilerine maruz kalmaktadırlar.
Farklı ağaç türleri (kayın, meşe, göknar, çam) üzerinde motorlu testere operatörlerinin maruz kaldığı titreşim büyüklüklerinin ortaya çıkarılması amacıyla yapılan bu çalışmada, her bir ağaç türünde uluslararası standartlarda (ISO 2631-1) belirtilen sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem/sınır değerleri ile ilişkilendirilerek maksimum çalışma süreleri hesaplanmış, operatör nabız değerleri değişimi karşılaştırılmıştır. Titreşim sönümleyici eldiven kullanılarak titreşim büyüklükleri tehlike sınırının altına çekilmeye çalışılmış, ölçümler hem mevcut (kullanılan) hem de fabrika çıkışlı yeni motorlu testereler üzerinde yapılarak karşılaştırma imkânı yapılması sağlanmıştır. Buna göre; sağlık ve konfor şartları birlikte değerlendirildiğinde, her bir ağaç türü için mevcut motorlu testere ile yapılan ölçümlerin tehlike sınırı üzerinde (>5 ms-2) olduğu, yeni motorlu testere ve titreşim sönümleyici eldiven kullanımı ile değerlerin tehlike sınırının altına (<5 ms-2) çekilebildiği görülmüştür. Ayrıca; farklı ağaç türleri içerisinde en yüksek titreşim değeri meşe ağacı üzerinde tespit edilmiş ve çalışanın el-kol titreşimine maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınması için gerekli önlemler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Acar, H.H., Şentürk N., 1999. Artvin Yöresindeki Orman İşçilerinde İşçi Sağlığı Üzerine Bir Araştırma, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, A49-1: 25- 39.
• Babalık, F., 2005. Mühendisler İçin Ergonomi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 486 s.
• Buğdaycı, R., Kurt, A.Ö., Öner, S., Şaşmaz, T. ve Güler, Ç., 2004. Titreşim, Sağlık Boyutuyla Ergonomi, Palme Yayıncılık, Ankara, s. 395-412.
• Çarman, K., 2000. Ergonomi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, No. 136, Ziraat Fakültesi Yayınları No. 32, Konya, 145 s.
• ÇSGB, 2013. Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, 22 Ağustos 2013 Perşembe, Sayı: 28743.
• Erdaş, O. ve Acar, H.H., 1995. Doğu Karadeniz Bölgesi Orman İşçilerinde İşçi Sağlığı, Beşinci Ergonomi Kongresi, MPM Yayın No. 570, İstanbul, s. 312-332.
• HSE, 2005. Whole-Body Vibration, the Control of Vibration at Work Regulations 2005, Health and Safety Executive, Norwich, UK, 28 pp. ISO,
• ISO 2631-1:1997 Mechanical Shock And
• Vibration: Evaluation of Human Exposure to
• Whole-Body Vibration, Part I., Geneva.
• Karaman, A., 1995. Doğu Karadeniz Bölgesinde Odun Hammaddesi Üretimi İşçiliğinde Problemler ve Ergonomik Kongresi, MPM Yayın No. 570, İstanbul, s. 293-304. Beşinci Ergonomi
• Kut, T., 1984. Traktörlerde Sürücü Kabinlerinin Konstrüksiyon Esasları, Türkiye Zirai Donatım Kurumu Mesleki Yayınları Yayın No. 31, İstanbul, 113 s.
• Melemez, K., Tunay, M. ve Emir, T., 2011. Bartın - Kumluca Yöresi Ormancılık Üretim İşlerinde Fizyolojik İşyükünün İncelenmesi, 17. Ulusal Ergonomi Kongresi, Eskişehir, s. 732-740.
• Melemez, K., Tunay, M. ve Emir, T., 2014. Motorlu Testere Ergonomik Açıdan İncelenmesi, 20. Ergonomi Kongresi, Ankara, 1-8. İletilen Titreşimin
• Mırbod, S.M., Inaba, R. ve Iwata, H., 1992. Study on the Vibration-Dose Limit for Japanese Workers Exposed to Hand-Arm Vibration, Industrial Health, 30, 1-22.
• Rottensteiner, C., Tsioras, P. ve Stampfer, K., 2012. Wood Density Impact on Hand-Arm Vibration, Croat. J. For. Eng. 33(2), 303-312.
• Sabancı, A., 1999. Ergonomi, Baki Kitabevi, Yayın No. 13, Adana, 592 s.
• Sabancı, A., 1984. Tarım Traktörlerinde Titreşim Sorunları ve Sürücü Oturaklarının Yalıtım Özellikleri Üzerine Bir Araştırma, Türkiye Zirai Donatım Kurumu Mesleki Yayınları, No. 35, Ankara, 187 s.
• Sabancı, A., 1981. Tarım Traktörlerinin Ergonomik Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma, Türkiye Zirai Donatım Kurumu, Tarım Makineleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, No. 1, Ankara, 196 s.
• Tunay, M. ve Melemez, K., 2003. Ormancılık Üretim İşlerinde Motorlu Testere ile Çalışmada Gürültü Riski, 9. Ulusal Ergonomi Kongresi, Denizli, s. 422- 430.
• Yıldırım, M., 1989. Ormancılık İş Bilgisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü Yayın No, 3555, O.F. Yayın No, 404, İstanbul, 287 s.
• URL-1. http://www.allianzrisk.com/wp-content/uplo ads/2009/09/titreayim2.pdf (29.08.2015).
• URL-2. http://www.sadal.com.tr/index.asp (29.08. 2015).
• URL-3. http://doa.ogm.gov.tr/Documents/dergiler/d oa8/d84.pdf (29.08.2015).