Opportunities of forest roads usage as emergency access road for natural disaster

Yıl 2016, Cilt: 66 Sayı: 2, 369 - 378, 01.07.2016

Can Vatandaşlar Murat Demir

https://doi.org/10.17099/jffiu.63832

Öz

Opportunities of forest roads usage as emergency access road for natural disaster

Abstract: This study was carried out to examine the applicability of forest roads as emergency access and evacuation corridor for an alternative to motorways following a prospective earthquake in İstanbul. For this purpose, various disaster scenarios were created in the district of Beykoz and the shortest routes between critical points were determined through network analysis in Geographic Information System (GIS). Results indicated that access was possible between Beykoz city center and shelter, hospital, fire station, disaster management center, and military area via forest roads even if motorways became unusable. However, distance generally got longer and time of arrival increased on the routes of forest road. The increase in time of arrival was attributed to decrease in average cruising speed in addition to the increase in distance. This limitation can be overcome by enhancing the geometric standards of forest roads and completing superstructure operations. Results are important for revealing that forest roads can be used in other fields besides forestry activities, they can strengthen decision support system of managers, and enable first aid crew to reach the scene in the minimal time.

Keywords: Geographic information system (GIS), network analysis, decision support systems, disaster management, İstanbul-Beykoz

Orman yollarının doğal afetlerde acil ulaşım yolu olarak kullanım olanakları

Özet: Bu çalışmada İstanbul’da yaşanması muhtemel bir deprem sonrasında ulaşımda aksamalar yaşanacağının öngörüldüğü karayollarına alternatif olarak orman yollarının acil ulaşım yolu ve tahliye koridoru görevi üstlenebilme kabiliyeti araştırılmıştır. Bu amaçla Beykoz bölgesinde çeşitli felaket senaryoları oluşturulmuş ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında kritik noktalar arası ağ (network) analizi gerçekleştirilerek en kısa güzergahlar tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda Beykoz ilçe merkezi ile çadırkent, hastane, itfaiye istasyonu, afet yönetim merkezi ve askeriye arasında ulaşımın karayolları kullanılamaz hale gelse bile orman yolları ile mümkün olduğu görülmüştür. Ancak orman yol ağı ile oluşturulan güzergahlarda mesafenin genellikle uzadığı ve ulaşım süresinin arttığı hesaplanmıştır. Ulaşım süresindeki artış mesafedeki uzamanın ötesinde orman yollarındaki ortalama seyir hızının düşük olmasıyla ilişkilendirilmiştir. Bu dezavantajlı durum orman yollarının geometrik standartlarının yükseltilmesi ve üstyapı çalışmalarının tamamlanmasıyla aşılabilir. Ortaya çıkan sonuçların orman yollarının ormancılık faaliyetleri dışında afet yönetimi gibi alanlarda da kullanılabileceği, bu yönüyle yöneticilerin karar destek sistemini güçlendirebileceği ve acil müdahale ekiplerinin olay yerine en kısa zamanda ulaşımını sağlayabileceğini göstermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Coğrafi bilgi sistemi (CBS), ağ analizi, karar destek sistemleri, afet yönetimi, İstanbul-Beykoz

Received (Geliş): 20.05.2015 - Revised (Düzeltme): 19.08.2015 -   Accepted (Kabul): 20.08.2015

Cite (Atıf): Vatandaşlar, C., Demir, M., 2016. Opportunities of forest roads usage as emergency access road for natural disaster. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(2): 369-378. DOI: 10.17099/jffiu.63832

Anahtar Kelimeler

-

Orman yollarının doğal afetlerde acil ulaşım yolu olarak kullanım olanakları

Öz

Bu çalışmada İstanbul’da yaşanması muhtemel bir deprem sonrasında ulaşımda aksamalar yaşanacağının öngörüldüğü karayollarına alternatif olarak orman yollarının acil ulaşım yolu ve tahliye koridoru görevi üstlenebilme kabiliyeti araştırılmıştır. Bu amaçla Beykoz bölgesinde çeşitli felaket senaryoları oluşturulmuş ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında kritik noktalar arası ağ (network) analizi gerçekleştirilerek en kısa güzergahlar tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda Beykoz ilçe merkezi ile çadırkent, hastane, itfaiye istasyonu, afet yönetim merkezi ve askeriye arasında ulaşımın karayolları kullanılamaz hale gelse bile orman yolları ile mümkün olduğu görülmüştür. Ancak orman yol ağı ile oluşturulan güzergahlarda mesafenin genellikle uzadığı ve ulaşım süresinin arttığı hesaplanmıştır. Ulaşım süresindeki artış mesafedeki uzamanın ötesinde orman yollarındaki ortalama seyir hızının düşük olmasıyla ilişkilendirilmiştir. Bu dezavantajlı durum orman yollarının geometrik standartlarının yükseltilmesi ve üstyapı çalışmalarının tamamlanmasıyla aşılabilir. Ortaya çıkan sonuçların orman yollarının ormancılık faaliyetleri dışında afet yönetimi gibi alanlarda da kullanılabileceği, bu yönüyle yöneticilerin karar destek sistemini güçlendirebileceği ve acil müdahale ekiplerinin olay yerine en kısa zamanda ulaşımını sağlayabileceğini göstermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Coğrafi bilgi sistemi (CBS), ağ analizi, karar destek sistemleri, afet yönetimi, İstanbul-Beykoz

Kaynakça

• Acar, H. H., 2005. Orman Yolları Ders Kitabı. KTÜ Orman Fakültesi Yayın No: 82, Trabzon.
• Akay, A. E., Şakar, D., 2009. Yangın sahasına en kısa sürede ulaşımı sağlayan optimum güzergahın belirlenmesinde CBS tabanlı karar destek sisteminin kullanılması. In: TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 2-6 Kasım 2009, İzmir.
• APEY, 1988. 2515 Sayılı Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik. Onaylandığı Tarih: 1 Nisan 1988, Resmi Gazetede Yayınlandığı Tarih: 8 Mayıs 1988.
• Bilici, E., Hasdemir, M., Küçükosmanoğlu, A., Demir, M., İnan, M., 2009. Yangın emniyet yol ve şeritlerinde yangına erken müdahale amacıyla network analizinin kullanımı. In: I. Orman Yangınları ile Mücadele Sempozyumu, 07-10 Ocak 2009, Kervansaray Hotel, Antalya (Tebliğler Kitabı s. 324-331).
• Bono, F., Gutierrez, E., 2011. A network-based analysis of the impact of structural damage on urban accessibility following a disaster: the case of the seismically damaged Port Au Prince and Carrefour urban road networks. Journal of the Transport Geography 19(6): 1443-1455, DOI: 10.1016/j.jtrangeo.2011.08.002.
• Curtin, K., 2007. Network analysis in geographic information science: review, assessment, and projections. Cartography and Geographic Information Science 34(2): 103-111, DOI: 10.1559/152304007781002163.
• Ercan, A., 2011. Türkiye’de depremler. http://itubirlik.org.tr/wp-content/uploads/ali_ercan_makale.pdf (Access: 11 May 2015).
• Erdaş, O., 1986. Orman yollarında proje ve yapım tekniğine bağlı olarak kazı ve taşıma makinelerinin rasyonel kullanımı. Ormancılıkta Mekanizasyon ve Verimliliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Milli Prodüktivite Merkezi Yayın No: 339, Ankara.
• Erdik, M., Demircioğlu, M., Sesetyan, K., Durukal, E., Siyahi, B., 2004. Earthquake hazard in Marmara Region, Turkey. Soil Dynamics and Earthquake Engineering 24(8): 605-631, DOI: 10.1016/j.soildyn.2004.04.003.
• ESRI, 2010. ArcGIS for Desktop. Environmental Systems Research Institute, Inc., California, USA.
• Hasdemir, M., Demir, M., 2000. Türkiye'de orman yollarını karayollarından ayıran özellikler ve bu yolların sınıflandırılması. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 50 (B2): 85-96.
• JICA, 2002. Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması. Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sonuç Raporu (Döküman V), Eylül 2002.
• Khademi, N., Balaei, B., Shahri, M., Mirzaei, M., Sarrafi, B., Zahabiun, M., Mohaymany, A.S., 2015. Transportation network vulnerability analysis for the case of a catastrophic earthquake. International Journal of Disaster Risk Reduction, 12: 234-254, DOI: 10.1016/j.ijdrr.2015.01.009.
• MGM, 2012. İl ve ilçelerimize ait istatistiki veriler (Beykoz). http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceleristatistik.aspx?m=ISTANBUL (Access: 10 May 2015).
• MMO, 1999. Meteorolojik Karakterli Doğal Afetler ve Meteorolojik Önlemeler Raporu. TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası, 61 p.
• OGM, 2008. Orman Yolları Planlaması, Yapımı ve Bakımı Tebliğ No: 292. TC Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü İnşaat ve İkmal Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Özmen, B., Nurlu, M., Güler, H., 1997. Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sohn, J., 2006. Evaluating the significance of highway network links under the flood damage: an accessibility approach. Transportation Research Part A: Policy and Practice 40(6): 491-506. DOI: 10.1016/j.tra.2005.08.006.
• QGIS Planet, 2011. http://planet.qgis.org/planet/tag/pgrouting/ (Access: 11 May 2015).
• Tarakçı, S., 2006. Beykoz civarındaki tıbbi özellik taşıyan bitkiler üzerine araştırmalar. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 148 s.
• TÜİK, 2015. 2014 yılı il ve cinsiyete göre nüfus yoğunluğu (Tablo 2). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18616 (Access: 11 May 2015).
• UDSEP, 2013. Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2023. TC Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara. URL-1. http://www.deprem.gov.tr/sarbis/DDK/Belgeler/SURA_SONUC_BILDIRGESI.pdf (Access: 5 May 2015).
• URL-2. http://www.beykoz.bel.tr/beykoz/beykoz_01/ (Access: 5 May 2015).
• Yılmaz, Z., Şenbeyazlı, D., 2006. CBS ile kent bellek noktalarına optimum erişilebilirlik. In: 4. Coğrafi Bilgi Sistemi Bilişim Günleri Konferansı, 13-16 Eylül 2006, Fatih Üniversitesi, İstanbul.