Urban Transformation As The Manifestation Of Neoliberalism In Urban Space

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 36 - 47, 01.06.2017

Hazal Ilgın Bahçeci Başarmak

Öz

In Turkey, which has been rapidly integrated into the world capitalist system with the transformations it has made since 1980, the neoliberal policies which are effective in politics have also shown itself in the urban space and thus neoliberalism struck its mark on urban politics. In this context, the applicatons that the dominance of neoliberal policies in urban space can be observed most clearly are practices of urban transformation.

The process of urban transformation, which accelerated in Turkey especially after 2000, progresses towards the unequal distribution of urban rent in parallel with the neoliberal policy. The needs of local people are not being considered in this process and  cities become such a place of inequality.

The other important aspect of this process is that neoliberalism, contrary to its rhetoric of unlimited freedom to markets, democratization and decentralization, makes an interventionist and centralized administration perception in the urban space.

This understanding, that can be seen the most obvious examples in Executive order No. 648, Laws No.6306 and No. 6360, takes authorities for urban planning from local government and transfers it to central administration. 


In this way, administration of rent is not left to local governments and is largely controlled by central government and distributed in favor of various interest groups in applications of urban transformation.

The aim of this study is to examine the relationship between neoliberal policies and urban transformation applications which have accelerated especially in Turkey in recent years. 


The study will also examine the consequences of this relationship reflected in the city location. 


In the study, the results of this relationship reflected in the urban space will also be examined. 


In this context, the post-2000 legislative arrangements, which are thought to be the most important reflections of the process, will be emphasized particularly.

Anahtar Kelimeler

Urban space, urban politics, urban transformation, neoliberalism, applications of urban transformation in Turkey

Neoliberalizmin Kentsel Mekândaki Tezahürü Olarak Kentsel Dönüşüm

Öz

1980 sonrası
geçirdiği dönüşümlerle dünya kapitalist sistemine hızlı bir şekilde entegre
olan Türkiye’de, siyasette etkili olan neoliberal politikalar kent mekânında da
kendisini göstermiş ve böylece neoliberalizm kentsel politikalara da damgasını
vurmuştur. Bu bağlamda neoliberal politikaların kent mekânındaki hâkimiyetinin
en açık şekilde gözlemlenebildiği uygulamalar ise kentsel dönüşüm
uygulamalarıdır.

Türkiye’de
özellikle 2000’li yıllar sonrasında hız kazanan kentsel dönüşüm süreci,
neoliberal politikalara koşut olarak kentsel rantın eşitsiz dağıtımına yönelik
ilerlemekte, yerel halkın ihtiyaçları gözetilmemekte ve kentler bu şekilde
eşitsizliğin mekânı haline getirilmektedir.

Bu sürecin
diğer önemli boyutu ise neoliberalizmin piyasalara sınırsız özgürlük,
demokratikleşme ve yerelleşme söylemlerinin aksine kent mekânında müdahaleci ve
merkeziyetçi bir yönetim anlayışını daimi kılmasıdır. En bariz örnekleri 648
sayılı KHK, 6306 ve 6360 sayılı Kanunlarda görülen, kent planlamasına dair
yetkilerin yerelden alınarak merkeze devreden bu anlayışla kentsel dönüşüm
uygulamalarında rantın yönetimi yerele bırakılmamakta ve tamamen merkezden
kontrol edilerek çeşitli çıkar gruplarının lehine paylaştırılmaktadır.

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de özellikle son
yıllarda hızlanan kentsel dönüşüm uygulamaları ve neoliberal politikalar
arasındaki ilişki ile bu ilişkinin kent mekânına yansıyan sonuçlarının
incelenmesidir. Bu bağlamda özellikle sürecin en önemli yansımaları olduğu
düşünülen 2000’li yıllar sonrası yasal düzenlemeler üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

: Kent mekânı, kentsel politikalar, kentsel dönüşüm, neoliberalizm, Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları

Kaynakça

• Altınok, E. & Enlil, Z. (2012). “Mekânın Yeniden Organizasyonunun Ekonomi Politiği”, Sigma, 4, 37-44
• Ataöv, A. & Sevin O. (2007). “Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım”, Middle East Tecnihal University Journal Of The Faculty Of The Architecture, (2), 57-82
• Aydınlı, H. İ. & Turan, H. (2012). “Kuramsal ve Yasal Çerçevede Türkiye’de Kentsel Dönüşüm”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 61-70
• Aysev Deneç, E. (2014). “Türkiye Kentlerinin Mekânsal Üretiminde TOKİ Etkisi” http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=392&RecID=3443 (09.08.2017)
• Can, İ. & Çiçek, C. (2012). “Gecekondulaşma, Kentsel Dönüşüm ve TOKİ Konutlarının Ticarileşmesi: Kars Örneği”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 37-61
• Clarke, S. (2005). “The Neoliberal Theory of Society”, Alfredo Saad-Filho ve Deborah Johnston (eds.), Neoliberalism A Critical Reader, Pluto Press, London,
• Castells, M. (2015). Kent, Sınıf, İktidar (Çev. Asuman Türkün), Phoenix yayınları, İstanbul
• Eraydın, A.(2012) : “Girişimci Devlet, Otoriterleşen Populizm: Neoliberalizmin Yeni Evresinde Devletin Yeni Davranış Kalıpları”, 3. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu 6-7 Aralık 2012, Kent Bölgeler, Metropoliten Alanlar ve Büyükşehirler: Değişen Dinamikler ve Sorunlar Bildiri Kitabı, Ankara
• Genç, F, N.(2008). “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü”, Yönetim ve Ekonomi, (15) 1, 115-130
• Geniş, Ş. & Çelik, Z. (2012).“Neoliberalizm ve Kentsel Eşitsizlikler”, İdeal Kent Araştırma Dergisi, 7, 5-9
• Görmez, K., Altınışık, H. U. & Bahçeci, H. I. (2013). “Muhafazakarlık, Neoliberalizm, Kentsel Dönüşüm ve Kimliksiz Kentler”, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Ed. Yakup Bulut, Veysel Eren, Sedat Karakaya, Abdullah Aydın, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara
• Güzey, Ö. ( 2012). “ Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Neo-liberal Kent Politikaları, Yeni Kentsel Aktörler ve Gecekondu Alanları”, İdealkent Araştırma Dergisi, 7, 64-83
• Karasu, M. A. (2009). “Devletin Değişim Sürecinde Belediyelerin Konut Politikalarında Farklılaşan Rolü”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (14)13, 245-264
• Keleş, R. (2012). “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Ketsel Dönüşüm Yönetim Süreci”, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Kentsel Dönüşüm Süreci Çalıştayı, 10-11 Aralık 2012, Ankara
• Lefebvre, H. (2014), Mekânın Üretimi (Çev. Işık Ergüden), Sel Yayıncılık, İstanbul
• Özbek Sönmez, İ. (2005). “Kentsel Dönüşüm Süreçlerinde Aktörler - Beklentiler – Riskler”, Egemimarlık Dergisi, 16-21
• ÖZDEN, Pelin Pınar (2006), “Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No. 36, ss. 215-233.
• Roberts, P.(2000). “The Evolution, Definition and Purpose of Urban Regeneration”, Peter Roberts ve Hugh Sykes (eds.), Urban Regeneration: A Handbook, Sage Publications, New Delhi, 9-36
• Şahin, Z. (2006). “Kentsel Dönüşümün Kentsel Planlamadan Bağımsızlaştırılması/Ayrılması Sürecinde Ankara”, Planlama Dergisi, 36, 111-120.
• Şen, B. (2005): “Soylulaştırma: Kentsel Mekânda Yeni Bir Ayrışma Biçimi”, İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Ed. Hatice Kurtuluş, Bağlam Yayınları, İstanbul
• Thedore, N., Peck, J. & Brenner, N. (2012). “Neoliberal Kentçilik: Kentler ve Piyasanın Egemenliği”, (Çev. Şerife Geniş), Neoliberalizm ve Kentsel Eşitsizlikler- İdealkent Dergisi, 7, 21-37
• Turan, M. (2009). Türkiye’de Kentsel Rant-Devlet Mülkiyetinden Özel Mülkiyete, Tan Kitabevi Yayınları, Ankara,
• Uyanıker Kırbaş, F. (2017).”Neoliberalizmin Kent Üzerindeki Sosyo-Mekânsal Etkisi: Ankara Örneği” Ankara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Yıldız, M. Z. (2013). “ Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: İyileştirme mi Soylulaştırma mı?”, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Ed. Yakup Bulut, Veysel Eren, Sedat Karakaya, Abdullah Aydın, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara