YUNANİSTAN KÜTÜPHANELERİ İSLAMİ EL YAZMALARI

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 123 - 138, 12.02.2019

Şadi Aydın Serdar Doruk

https://doi.org/10.26809/joa.4.010

Öz

Asırlar boyunca Osmanlı hakimiyeti altında bulunmuş Yunanistan toprakları uzunca bir dönemi kapsayan idari, tarihi ve kültürel ilişkinin sonucu olarak Osmanlı tarihi arşivinin önemli bir parçasını teşkil eder. Osmanlı tarihi araştırmalarının, özellikle Osmanlı-Yunanistan ilişkileri için en mühim kaynak sayılabilecek Yunanistan tarihî Osmanlı arşivi maalesef XIX. yüzyıldaki karışıklıklar ve olağanüstü olaylardan olumsuz etkilenerek hatırı sayılacak bir kısmı zarar görmüştür. Ancak herşeye rağmen bu kıymetli arşivin kayda değer bölümü henüz ülkenin bazı arşivlerinde korunmaktadır. Araştırmamızın konusu olan Yunanistan kütüphaneleri İslami el yazmalarının (Türkçe, Farsça, Arapça) izini işte bu arşivlerde ve diğer bazı kütüphanelerde aradık ve bugüne kadar bu alanda yapılmış hemen hemen bütün çalışmaları da gözden geçirerek bu yazma eserleri tespite çalıştık. Yunanistan kütüphanelerinde tespit ettiğimiz İslami el yazma eserlerin azlığı dikkati çeken bir husustur. Lakin zikredildiği gibi XIX. asır başı ve sonrasında yüzyılı aşkın bir sürede yaşanan hadiseler zinciri bu hususa bir açıklık getirebilecek niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Yunanistan, Osmanlı, Kütüphane, İslami El Yazmaları.

ISLAMIC MANUSCRIPTS IN GREEK LIBRARIES

Öz

The territory of Greece, which had been under Ottoman rule for centuries, constitutes an important part of the Ottoman history archive as a result of the administrative, historical and cultural relations covering a long period. The Greek historical Ottoman archive, which could be considered as the most important source of Ottoman history research, especially Ottoman-Greek relations, was unfortunately negatively affected by the disturbances and extraordinary events of the 19th century and some of the important ones were damaged. However, a significant portion of this valuable archive is still preserved in some archives of the country. We searched the Islamic manuscripts in Greece, which are the subject of our research, in these archives and some other libraries, and we reviewed the almost all works made in this field so far and tried to determine these manuscripts. The lack of Islamic

manuscripts we have identified in the libraries of Greece is striking. As mentioned, the chain of events in a period of more than a century, from the beginning of the 19th century, is capable of clarifying this issue.

Anahtar Kelimeler

Greece, Ottoman, Library, Islamic Manuscripts.

Kaynakça

• BADAWY, H., ROPER, G. J. (1992), “Greece, World Survey of Islamic Manuscripts”, V. I, Al-Furqan Islamic Heritage Foundation, pp. 377-385, London.
• BALTA, Evangelia (1989), “Othomanika Archeia Stin Ellada” Mnimon, Vol. 12, Athens, pp. 241-252.
• BALTA, Evangelia (2003), Ottoman Studies and Archives in Greece, İstanbul.
• DIAMANTIS, Athan. Konstantinos (1961-1997), Vivliothiki Genikon Archeion tou Kratous, Ta Periechomena ton Genikon Archeion tou Kratous (Library of the General State Archives, The Contents of the General State Archives), vols., 1-31, Athens.
• ERSOY, Ersen (2018), Yurt Dışındaki Türkçe Yazmalarla İlgili Bazı Tespit ve Öneriler, Prof. Dr. Tahir Üzgör’e Armağan Kitabı, s. 273-296, Ankara.
• FLÜGEL, G. (1852), Ueber eine Bibliothek in Rhodus, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, 6, pp. 541-544.
• HACISALİHOĞLU, Mehmet (2013), DİA, “Yunanistan Maddesi”, Cilt 43, İstanbul, s. 586- 595.
• HELEN, Philon (1980), Mouseio Benaki: İslamiki Tehni, Athina.
• KOKKINIS, S. (1970), Bibliothekes kai Arkheia stin Ellada, Ekdoseis Petrou Tzounakou, Athens.
• KONOMOS, Ntinos (1965), Sympliromatikos Katalogos ton Heirografon Kodikon tis Vivliothikis tis Voulis (1-241), (Supplementary Catalogue of the Manuscripts of the Library of the Parliament), Athens.
• KUT, A. Turgut, (1972) Türkçe Yazma Eserler Katalogları Repertuvarı, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı: Belleten, s. 183-240.
• KYRIAKI, Dafni I. D. (1984), Kerkyraiko Archeio Guilford Katalogos, Corfu: Anagnostiki Etaireia Kerkyras, Korfu.
• LAMBROU, Spyros (1965), Sympliromatikos Katalogos ton Heirografon Kodikon tis Vivliothikis tis Voulis (242-448), (Supplementary Catalogue of the Manuscripts of the Library of the Parliament), Athens.
• LAPPA, Evridiki, RİZOU-KOUROUPOU, Zizika Matoula, (2017) Katalogos Ellinikon Xeirografon tou Mouseio Benaki, (10-16.yy), Athina.
• LIAKOPOULOS, Georgios C. (2002), “A Catalogue of the Ottoman Primary Sources in Athens, Greece”, Bulgarian Historical Review, Year: 13, Issue: 1-2, pp. 140-145.
• MIKHAILOVA, I. B., KHALIDOV, A. B. (1982), Bibliografiya Arabskikh Rukopisei, Moscow: Nauka.
• NIKOLOPOULOS, Panagiotis G. (1996), Perigrafi Heirografon Kodikon tis Ethnikis Vivliothikis tis Ellados, Arith. 3122-3369 (Description of the Manuscript Codices of the National Library of Greece, No. 3122-3369). National Library of Greece, Athens.
• PAPPA, Amelia (1991), “Istoriko Archeio Makedonias Periexomena” Mnemon, vol.16, Athens, pp. 310-327.
• PATON, Lucy Allen (1924), Selected Bindings from the Gennadius Library, Cambridge: American School of Classical Studies at Athens.
• PEARSON, J. D. (1971), Oriental Manuscripts in Europe and North America: A Survey, Zug: Inter Documentation Company, (Bibliotheca Asiatica, 7.)
• POLITIS, Linos (1991), Katalogos Heirografon tis Ethnikis Vivliothikis tis Ellados, Arith. 1857-2500 (Catalogue of the Manuscripts of the Library of Greece, No. 1857-2500). Pragmateiai tis Academias Athinon, (Academia Athinon) No. 54, Athens.
• ROSSI, E. (1927), Assedio e conquista di Rodi nel 1522, secondo le relazioni edite ed inedite dei Turchi; con una notizia sulla biblioteca Hafız di Rodi, Roma: Bardi.
• ROSSI, E. (1941), Gli Studi Orientalistici in Grecia, Oriente Moderno, 21, pp. 538-547.
• SAKKELION, Ioannes and SAKELLION I., I. Alkibiades (1892), Ethniki Vivliothiki tis Ellados, Katalogos ton Heirografon tis Ethnikis Vivliothikis tis Ellados (National Library of Greece, Catalogue of the Manuscripts of the National Library of Greece), Athens.
• STAVRINIDIS, Nikolaos S. (1984-1987), Bikelaia Dimotiki Bibliothiki Herakleiou, Metaphraseis Tourkikon Historikon Engrafon Aforonton eis ten Historian tes Kretes.
• ŞAHİN, Bekir, AĞARTAN, Faruk (2013), Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, İSAR İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı, İstanbul.
• ŞAHİN, Bekir, AĞARTAN, Faruk (2010), Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, Konya, https://www.academia.edu/32528728/Rodos_Haf%C4%B1z_Ahmet_Aga_K%C3%B Ct%C3%BCphanesi_Katalog_Giri%C5%9Fi.pdf, [ Date Accessed: 18 Ocak 2019].
• THEOCHARIDIS, Ioannis (1988), “I Anaptiksi ton Tourkologikon Spoudon stin Ellada”, (The Development of the Turcological Studies in Greece), vol.16, 1st issue, Epistimoniki Epetirida tou Tmimatos Istorias kai Arhaiologias tis Philosophikis Scholis tou Panepistimiou Ioanninon, Ioannina, pp. 19-61.
• TOPPING, Peter (1955), “La Bibliotheque Gennadeion: son historire et ses collections”, L’Hellenisme Contemporain, II/9, pp. 121-148.
• UTAS, Bo (1971), “Notes on some public and semi-public libraries in the Near and Middle East containing Persian and other Moslem manuscripts”, Acta Orientalia, Copenhagen, 33, pp. 169-192.
• VARDAS, Christina (1995), Gennadius Library Archives Catalogue, Angeliki Kosmopoulou and Shawna Leigh (trans., rev.), Athens.
• WALTON, F. R. (1964), Portrait of a Bibliophile XII: Joannes Gennadius, 1844-1932, Book Collector, 13, pp. 305-326.
• XATZOPOULOU, Venetia, (2017) Katalogos Ellinikon Xeirografon tou Mouseio Benaki, (16- 20.yy), Athina.