FOUCAULT'UN BİYOPOLİTİKA KAVRAMI BAĞLAMINDA MODA VE BEDEN: VOUGE DERGİSİ ÜZERİNDEN BİR SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2014, Cilt: 8 Sayı: 3, 140 - 162, 23.07.2014

Özlem Kalan

Öz

Foucault'a göre iktidar her yerde bulunan, ekonomik süreçler, bilgi ve ilişkiler ağı içinde gelişen, özneyi denetim altında tutmaya çalışan mekanizmalardan oluşur. Foucault, beden üzerinden özneyi oluşturma ve denetleme söylemi olarak biyopolitika kavramını işaret eder. Bu çalışmanın amacı biyopolitikanın yeni ekonomi ve tüketim biçimlerine uyulmanmış söyleminin neoliberal özneyi nasıl yarattığı sorusunun cevabını bulmak ve söylemi oluşturan araçları bu anlamda analiz etmektir. Günümüzde tüketim kültürünün itici güçlerinden biri olan modanın da bu söylem araçlarından biri olduğu kabulünden yola çıkıyoruz. Modanın etkisinde olan giyim,  aksesuar gibi bedeni kuşatan tüm ürünler, bedenin formuna ve görünümüne ilişkin bir fikir sunar. Bu noktada tüketim kültürüyle işbirliği içinde olan moda,  bedeni denetleyen yaygın bir biyopolitika söylemi olarak ele alındı. Modanın tüketiciye ulaşma mecrası, bir anlamda modanın vitrini olan moda dergileri, modanın bedenle ilgili neoliberal söylemini görebilmenin aracı olması nedeniyle seçildi. Bu düşünceyle dünya çapında moda ve yaşam tarzı dergisi olan ve asırlık bir geçmişe sahip Vouge Dergisi ve web sayfaları Foucaut'un biyopolitika kavramı ekseninde söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu çalışma, biyopolitika mekanizmalarından biri olan modayı Foucaultcu bir yaklaşımla anlama isteğidir. Çalışmanın sonucunda, Vogue'da moda üzerinden bedeni şekillendirici bir söylemin oluşturulduğu görülmüştür. Bu söylem, neoliberal biyopolitikanın beden üzerinden özneyi inşa eden söylemini desteklemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Biyopolitika; moda; beden; tüketim; iktidar

Kaynakça

• Akay A (1995) Michel Foucault: İktidar ve Direnme Odakları, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Barthes R (2009) Göstergebilimsel Serüven, Mehmet Rifat ve Sema Rifat (çev), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Barthes R (2006 ) The Language of Fashion, Berg Publications, New York.
• Bauman Z (2010) Etiğin Tüketici Dünyasında Bir Şansı Var Mı? Funda Çoban ve İnci Katırcı (çev), De Ki Yayınları, Ankara.
• Bozok N (2011) Biyoiktidara Özgü Bir Özne(l)leşme Pratiği Olarak Popüler Sağ-lıklı Yaşam Söylemi, Toplum ve Bilim, 122, , Birikim Yayınları, 37-52.
• Butler J (2005) İktidarın Psişik Yaşamı: Tabiyet Üzerine Teoriler, Fatma Tütüncü (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Butler J (2012) Bedenler ve İktidar, Tekrar, Şeyda Öztürk (çev), Michel Foucault /Cogito 70-71, Yaz 2012, Yapı Kredi Yayınları, 275-288.
• Crane D (2003) Moda ve Gündemleri, Özge Çelik (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Çabuklu Y (2004) Toplumsalın Sınırında Beden, Kanat Kitap, İstanbul.
• Davis F (1997) Moda, Kültür ve Kimlik, Özden Arıkan (çev), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Ertürk N (2011) Moda Kavramı, Moda Kuramları ve Güncel Moda Eğilimi Ça-lışmaları, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 07, 3-30.
• Featherstone M (1996) Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, Mehmet Küçük (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Fiske J (1999) Popüler Kültürü Anlamak, Süleyman İrvan (çev), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Foucault M (1992) Hapishanenin Doğuşu, Mehmet Ali Kılıçbay (çev), İmge Kitabevi, İstanbul.
• Foucault M (2007) İktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4, Işık Ergüden (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Foucault M (2008) The Birth of Biopolitics, Graham Burchell (çev), Palgrave Macmillan, New York.
• Foucault M (2010) Cinselliğin Tarihi, Hülya Uğur Tanrıöver (çev), Ayrıntı Yayın-ları, İstanbul.
• Foucault M (2011) Özne ve İktidar: Seçme Yazılar 2, Işık Ergüden ve Osman Akınbay (çev), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Işık E (1998) Beden ve Toplum Kuramı, BağlamYayınları, İstanbul.
• Kahraman H B (2005) Cinsellik, Görsellik, Pornografi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Keskin F (1996) Foucault'da Şiddet ve İktidar, Şiddet, Cogito,Yapı Kredi Yayınla-rı, 6-7, 117-122, İstanbul.
• Lemke T (2013) Biyopolitika, Utku Özmakas (çev), İletişim Yayınları, İstanbul.
• May T (2012) Yeni Girişimciler: Foucault ve Tüketim Toplumu, Cogito: Michel Foucault, 70-71, 96-105, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• McCracken E (1993) Decoding Woman's Magazines : From “Mademoiselle” to “Ms”, Martin's Press, New York.
• Oranlı İ (2012) Biyo-Politikanın Doğuşu ve Foucaultcu Eleştiri, Cogito: Michel Foucault, 70-71, 39-51, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Read J (2012) “Homo Economicus'un Bir Soykütüğü: Neoliberalizm ve Öznelli-ğin Üretimi”, Michel Foucault /Cogito 70-71, Yaz 2012, Yapı Kredi Yayınları, 82-95.
• Simmel S (2012) Modern Kültürde Çatışma, Tanıl Bora (çev), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Swartz D (2011) Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu'nün Sosyolojisi, Elçin Gen (çev), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Turner B S (1996) The Body & Society: Explorations in Social Theory, Sage Publications, London.
• Urhan V (2010) Foucault, Say Yayınları, İstanbul.
• Urhan V (2013) Mıchael Foucault ve Düşünce Sistemleri Tarihi, Say Yayınları, İstanbul.
• Veblen T (1902) The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions, Macmillan, New York.
• Vouge Magazine http://pinterest.com/voguemagazine/, erişim tarihi: 06.03.2013
• Vouge Türkiye https://tr-tr.facebook.com/vogueturkiye, erişim tarihi: 08.06.2012
• Vogue Turkiye ‏@vogueturkiye, https://twitter.com/vogueturkiye erişim tarihi: 05.03.2013