SCIENCE COMMUNICATION IN TURKEY IN THE LIGHT OF CRITICAL EVENTS, POLITIC DOCUMENTS, REPORTS, AND RESEARCH

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 232 - 261, 26.07.2017

Sevinç Gelmez Burakgazi

https://doi.org/10.18094/josc.303022

Cited By: 8

Öz

Science communication emerged as a multidisciplinary workspace related to communication, education, natural sciences, social sciences and such as a number of other related spheres since 1990s. SC is circulation of information among multiple audiences- including scientists publics, policy makers, industries and others-in ways that lead to the production and use of reliable knowledge about the natural world. In this study, Turkey comprehensive national and international publications on science communication in the subject, content, and keywords were reviewed with an aim to examination and evaluation since 2000. For this purpose, the HEC theses database and journals indexed by Ulakbim at the national level; at the international level Turkey comprehensive studies in science communication published in journals indexed by SSCI and in other scopes between the years 2000-2017 were examined. Total nine studies; three of them were articles, a book, and five thesis, were accessed. Science communication research in Turkey is fairly limited, yet, as it is seen. Existing research studies were mainly conducted in qualitative nature to understand descriptive characteristics of science communication. Consequently, this study is considered to be an important contribution to the literature within its aspects to review and analyze the historical development of science communication in Turkey through critical events, political documents, reports and relevant literature by holding light for future research. 

Anahtar Kelimeler

Science communication, Science communication research, Science and society, Science and policy, STEM, Document analysis

KRİTİK OLAYLAR, POLİTİK DOKÜMANLAR, RAPORLAR VE ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE BİLİM İLETİŞİMİ

Öz

Bilim iletişimi 1990’lı yıllardan itibaren, iletişim, eğitim, doğa
bilimleri, sosyal bilimler ve bunun gibi diğer bir kısım alanla ilintili, çok
disiplinli bir çalışma alanı olarak ortaya çıkmıştır. Bilim iletişimi bilginin,
bilim insanları, toplum, politika kurucular, sanayi ve diğer paydaşlar arasında
üretilmesi, dolanımı ve güvenilir bilginin kullanımı olarak tanımlanabilir. Bu derleme
çalışmasında, Türkiye kapsamlı olması kaydı ile 2000 yılından itibaren bilim
iletişimini konu edinen, içeriğinde, anahtar kelimelerinde “bilim iletişimi”
ifadesine yer veren ulusal ve uluslararası düzeyde yayımlanan çalışmaların incelenmesi
ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, ulusal düzeyde YÖK tez veri
tabanında ve Ulakbim tarafından dizinlenen dergilerde; uluslararası düzeyde de
SSCI tarafından taranan bilim iletişimi alanındaki dergilerde ve diğer kapsamda
2000-2017 yılları arasında yayımlanmış olan Türkiye kapsamlı çalışmalar
incelenmiştir. Üç tanesi makale çalışması, bir tanesi kitap ve diğerleri tez
çalışması olmak üzere toplam dokuz çalışmaya erişilmiştir. Türkiye’de bilim
iletişimi araştırmaları görüldüğü üzere henüz oldukça sınırlıdır. Mevcut
araştırmaların da, daha çok nitel araştırma yöntemleri kullanılarak ve bilim
iletişiminin betimsel özelliklerine yönelik gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Bu yönleriyle çalışmanın, Türkiye’de bilim iletişiminin tarihi gelişimini
kritik olaylar, politik dokümanlar ve raporlar doğrultusunda incelenmesi ve
ilgili bilim iletişimi literatürünün değerlendirilmesi yönleriyle mevcut
durumun ortaya konulması ve gelecek araştırmalara ışık tutarak alan yazına
önemli katkısı olacağı düşünülmektedir.    

Anahtar Kelimeler

Bilim iletişimi, bilim iletişimi araştırmaları, toplum ve bilim, bilim politikaları, STEM

Kaynakça

• AAAS (1985). Project 2061. http://www.aaas.org/program/project2061/about. Erişim Tarihi: 10.04.2016
• Adler, R., & Towne, N. (1978). Looking out/looking in (2nd ed.). New York: Holt, Rinehart and Winston
• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Corlu, M. S., Öner, T. Ve Özdemir, S. (2015). “STEM Eğitimi Türkiye Raporu: Günün Modası Mı Yoksa Gereksinim Mi?”, İstanbul, İstanbul Aydın Üniversitesi STEM Merkezi ve Eğitim Fakültesi.
• Allum, Nick, Patrick Sturgis, Dimitra Tabourazi, ve Ian Brunton-Smith (2008), "Science knowledge and attitudes across cultures: A meta-analysis." Public Understanding Of Science. 17, 1, s. 35-54.
• Arca, E. (2004). "Science Communication Model of Turkey: The Importance of the Role of Scientific Journalism”. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Istanbul Technical University/ Unıversite Louis Pasteur.
• Arslanoğlu, O.B. (2014). “Bilimin Eşik Bekçileri Türkiye’de Gazetecilerin Gözünden Bilim Haberciliği”. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Bauer, M., Allum N. ve Miller S. (2007). “What can we learn from 25 years of PUS survey resarch? Liberating and expanding the agenda”, Public Understanding of Science, 16, s. 79-95.
• Bauer, M. W. ve Falade, B. A. (2014). Survey Research Around The World. Bucchi, M. ve Trench, B. Handbook of Public Communication of Science and Technology, New York: Routledge, s. 140-159
• BBC News, 21.06.2016.
• Becerikli, S. (2013). Türkiye’deki Bilim Teknoloji Yenilik Habercilerinin Profili ve Haber Yapma Pratikleri Üzerine Düşünmek. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 45, 18, s. 1-18.
• Besley, J. C., Anthony Dudo ve Martin Storksdieck (2015). "Scientists' Views About Communication Training." Journal of Research in Science Teaching, 52, 2, s. 199-220.
• Bodmer, W. ve Royal Society (1985). The Public Understanding of Science: Report of a Royal Society Ad Hoc Group Endorsed by the Council of the Royal Society.
• Bowater, L. ve Yeoman, K. (2012). Science Communication: A Practical Guide For Scientists. NJ: John Wiley & Sons.
• Brossard, D. ve Lewenstein, B. V. (2010). “A Critical Appraisal of Models of Public Understanding of Science: Using Practice to Inform Theory”, LeeAnn Kahlor ve Patricia Stout (der.),Communicating Science: New Agendas in Communication, New York: Routledge, s.. 11-39.
• Bucchi, M. ve Trench, B. (Eds.). (2008). Handbook of public communication of science and technology. Routledge.
• Bultitude, K. (2011). “The Why and How of Science Communication”, Rosulek, P., (der.) Science Communication. Pilsen: European Commission.
• Burns, T. W., O'Conner, D. J. ve Stocklmayer, S. M. (2003). “Science Communication: A Contemporary Definition”, Public Understanding of Science, 12, s. 183-202.
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (1967). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/8/plan2.pdf . Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (1972). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/7/plan3.pdf. Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/6/plan4.pdf. Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/2/Eight%20Five-Year%20Development%20Plan%202001-2005.pdf. Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2006). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/1/Ninth%20Development%20Plan%202007-2013.pdf. Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2013). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf. Erişim Tarihi: 10.01. 2016
• Doubleday, R. (2009). “Ethical Codes and Scientific Norms: The Role of Science Communication in Maintaing the Social Contract for Science”. Holliman, R., Thomas, J., Smidt, S., Scanlon, E. ve Whitelegg, E. (der.), Practising Science Communication in the Information Age: Theorising Professional Practices, Oxford: Oxford University Press, s. 19-34.
• Durant, J. R., Geoffrey A. Evans, ve Geoffrey P. T. (1989). "The public understanding of science." s.11-14.
• Dursun, Ç. (2010). "Dünyada Bilim İletişiminin Gelişimi ve Farklı Yaklaşımlar: Toplum İçin Bilimden Toplumda Bilime." Kurgu Online International Journal of Communication Studies, 2, s. 1-31.
• Elmacı, İ. (2015). “Bilim Politikası Çalışmalarında Bütünsellik Arayışı Ve “Türk Bilim Politikası 1983-2003”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55, 1, s. 55-68.
• Erdem, P. (2011). “Türkiye’de Yazılı Basında Bilim Haberlerindeki Milliyetçi Söylem”. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Erdoğan, İ. (2007). "Türkiye’de Gazetecilik ve Bilim İletişimi." Ankara: GÜ İletişim Fakültesi.
• Eurobarometer (1993). Europeans, Science and Technology.
• Eurobarometer (2005). Europeans, Science and Technology.
• Eurobarometer (2010). Europeans, Science and Technology. http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_340_en.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2015.
• Gelmez- Burakgazi, S. ve Yildirim, A. (2012). “Connecting Science Communication To Science Education: A Phenomenological Inquiry Into Multimodal Science Information Sources Among 4th And 5th Graders." (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Gelmez- Burakgazi, S. ve Lewenstein, B.. (2016). Scientists’ Views of Science Communication in Turkey. (Yayımlanmamış Bildiri), PCST 2016, İstanbul.
• Grand, A. (2009). “Engaging through Dialogue: International Experiences of Cafe Scientfique”. Holliman, R., Thomas, J., Smidt, S., Scanlon, E. ve Whitelegg, E. (der.), Practising Science Communication in the Information Age: Theorising Professional Practices, Oxford: Oxford University Press, s. 209-226.
• Gregory, J. ve Miller, S. (1998). Science In Public: Communication, Culture, and Credibility. New York: Plenum Trade .
• Gregory, J. (2009). “Scientists Communicating”. Holliman, R., Thomas, J., Smidt, S., Scanlon, E. ve Whitelegg, E. (der.), Practising Science Communication in the Information Age: Theorising Professional Practices, Oxford: Oxford University Press, s. 3-19.
• Güzeloğlu, E. B. (2012). “Nanoteknolojik Ürünlerin Tüketimine Yönelik
• Holliman, R., Thomas, J., Smidt, S., Scanlon, E. ve Whitelegg, E. (der.) (2009). Practising Science Communication in the Information Age: Theorising Professional Practices, Oxford: Oxford University Press.
• Hollnagel, E., ve Woods, D. D. (2005). Joint Cognitive Systems: Foundations Of Cognitive Systems Engineering. NW: CRC Press.
• Irwin, A. (2006). "The Politics Of Talk Coming To Terms With The ‘New’scientific Governance." Social Studies Of Science, 36, 2, s. 299-320.
• Laetsch, W.M. (1987). “A Basis For Better Public Understanding Of Science”, E. Evered ve M. O’Connor (der.), Communicating Science To The Public New York: John Wiley & Sons. s. 1-18.
• Lasswell, H. D. (1948). The structure and function of communication in society. The communication of ideas, 37, 215-228.
• Lewenstein, Bruce, (2003). "Models Of Public Communication Of Science And Technology", http://disciplinas.stoa.usp.br/pluginfile.php/43775/mod_resource/content/1/Texto/Lewenstein%202003.pdf. Erişim Tarihi: 17.05.2016
• Lewenstein, Bruce, (2014). “Science Communication: Def.icits, Dialogues, and Deniers”,http://rsg.northwestern.edu/resources/Lewenstein.deficits%20dialogues%20and%20deniers.Northwestern.20141106.pdf Erişim Tarihi: 17.05.2016.
• McCallie, Ellen, Larry Bell, Tiffany Lohwater, John H. Falk, Jane L. Lehr, Brice V. Lewenstein, Cynthia Needham ve Ben Wiehe (2009). "Many Experts, Many Audiences: Public Engagement With Science And Informal Science Education." A CAISE Inquiry Group Report,  s. 1-83.
• Merton, R. K. (1968). Social Theory and Social Structure. New York: Simon and Schuster.
• Miller, S., Caro, P., Koulaidis, V., de Semir, V., Staveloz, W. ve Vargas, R. (2002). Benchmarking the Promotion of RTD Culture and Public Understanding of Science, Brussels: Commission of the European Communities.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2009). 2010-2014 Stratejik Planı. https://sgb.meb.gov.tr/Str_yon_planlama_V2/MEBStratejikPlan.pdf. Erişim Tarihi: 15.03.2016.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Fen Bilimleri Öğretim Programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=213 Erişim Tarihi: 03.01.2017
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015). 2015-2019 Stratejik Planı. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf. Erişim Tarihi: 10.03.2016.
• Montgomery, S.L. (2009). “Science and the Online World: Realities and Issues for Discussion”. Holliman, R., Thomas, J., Smidt, S., Scanlon, E. ve Whitelegg, E. (der.), Practising Science Communication in the Information Age: Theorising Professional Practices, Oxford: Oxford University Press, s. 83-97.
• Nielsen, K. H., Carsten R. K. ve Jørgen, D. (2007). "Scientists And Science Communication: A Danish Survey." Journal of Science Communication 6, 1, s.1-12.
• Nisbet, M. (2009). Draft slides for Dec. 8 presentation as part of the National Academies Roundtable on Public http://www.slideshare.net/matthewnisbet/nisbet-nas-interfacedraft. Erişim Tarihi: 04.02.2016.
• OECD (2006) PISA. http://www.oecd.org/edu/school/programmeforinternationalstudentassessmentpisa/pisa2006results.htm. Erişim Tarihi: 22.06.2016.
• OECD (2012) PISA. https://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-overview.pdf. Erişim Tarihi: 22.06.2016.
• Ogawa, M. (2013). Towards A “Design Appraoch” To Science Communication. Gilbert, J. ve Stocklmayer, S. Communication And Engagement With Science And Technology: Issues And Dilemmas: A Reader İn Science Communication, NY: Routledge, s, 3-18.
• Resmi Gazete (1963). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11462.pdf. Erişim Tarihi: 15.01.2016.
• Resmi Gazete (1993). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf. Erişim Tarihi: 20.02.2016.
• Schramm, W. (1954). “How Communication Works”, W. Schramm (der.), The Process And Effects Of Communication. Urbana, Illinois: University of Illinois Press. s. 3-26.
• Science for All (2010). Report And Action Plan From The Science For All Expert Group. London: Department For Business, Innovation And Skills. http://interactive.bis.gov.uk/scienceandsociety/site/all/files/2010/02/Science-for- All-Final-Report-WEB.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2016
• Secko, D. M., Amend, E., ve Friday, T. (2013). “Four Models Of Science Journalism: A Synthesis And Practical Assessment”, Journalism Practice, 7(1), s. 62-80.
• Shannon, C.E. (1948). “A Mathematical Theory of Communication”. Bell Systems Technical Journal, 27, s.379-423.
• Stocklmayer, S., Gore, M. ve Bryant, C. (2001). Science Communication İn Theory And Practice. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Stocklmayer, S. (2013). “Engagement With Science: Models of Science Communication”, John K Gilbert ve Susan Stocklmayer (der.), Communication And Engagement With Science And Technology. Issues And Dilemmas, Routledge Taylor & Francis Group, New York and Abingdon, s. 19-38.
• The Guardian, 08.03.2016.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4.-5. Sınıflar) Öğretim Programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx. Erişim Tarihi: 10.03.2016
• Treise, D. ve Weigold, M. F. (2002). “Advancing Science Communication: A Survey Of Science Communicator”, Science Communication, 23, s. 310-322.
• Trench, B. (2008a). “Internet: Turning Science Communication İnside-Out?”, M. Bucchi ve B. Trench (der.), Handbook Of Public Communication Of Science And Technology. London, New York: Routledge.
• Trench, B. (2008b). "Towards An Analytical Framework Of Science Communication Models." C. Donghong, M. Claessens, T. Gascoigne, J. Metcalfe, B. Schiele, ve S. Shi, Communicating Science İn Social Contexts, Netherlands: Springer, s. 119-135.
• Trench, B. ve Bucchi, M. (2010). “Science Communication, An Emerging Discipline”, JCom, 9(3).
• TÜBİTAK (1993). Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003. https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/2/2btyk_karar.pdf. Erişim Tarihi: 22.05.2016.
• TÜBİTAK (2004). Vizyon 2023 Raporu. https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/politikalar/icerik-vizyon-2023. Erişim Tarihi: 10.03.2016.
• TÜBİTAK (2004). Vizyon 2003-2023 Raporu. http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/Vizyon2023_Strateji_Belgesi.pdf . Erişim Tarihi: 22.05.2016 .
• Utma, S. (2015). Bi̇li̇m İleti̇şi̇mi̇ ve Bili̇m Gazeteci̇li̇ği̇: Ege Üni̇versi̇tesi̇ Haber Ajansi Örneği̇nde Üni̇versi̇telerde Bi̇li̇m Haberleri̇ni̇n Üreti̇lmesi̇ne Yöneli̇k Bi̇r İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir 2015.