İlkçağlardan Günümüze Anadolu’da Açık Mekanın Evrimi

Yıl 2006, Cilt: 3 Sayı: 2, 187 - 195, 01.06.2006

E. Malkoç Yiğit H. Sönmez Türel H. Sönmez Türel

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İlkçağlardan Günümüze Anadolu’da Açık Mekanın Evrimi

Öz

Çevre kavramı insanlığın var oluşu kadar eski bir olgu olup çevresiyle sürekli etkileşim içerisinde olan
insan, yaşadığı ortamı kendi ihtiyaçları doğrultusunda sürekli biçimlendirme ve değiştirme eğiliminde
olmuştur. İlk insanın çevreyi biçimlendirişi öncelikle doğaya karşı mücadele ederken yaşamsal faaliyetlerini
devam ettirme şeklinde gelişmiş sonraları ise bir yerlerde barınmanın gerekliliğini keşfetmesiyle bu şekilleniş
daha da organik bir yapı haline gelmiştir. Önceleri sadece barınmak için korunaklı bir mekan yaratma
düşüncesiyle başlayan bu süreç, sonrasında insanı barınılan mekanı çevresiyle de ilişkili düşünmeye sevk
etmiştir. Bu durum ise açık mekan olgusunun ortaya çıkışı şeklinde nitelendirilebileceği gibi insanın dış
mekanlara yeni anlamlar yüklemesi biçiminde de değerlendirilmiştir. Toplumsal yaşama geçiş ile dış
mekanlara olan gereksinimler daha da önem kazanmış, bu durum ise farklı mekansal kurgulamaların
oluşmasına neden olmuştur.
Bu çalışmada; günümüz çağdaş kent mekanlarının temelini oluşturan ve M.Ö. 10000’lerden günümüze
kadar geçen süreçte değişik uygarlıklar tarafından oluşturulmuş, avlu, bahçe, karum, agora, forum, tiyatro,
meydan, cadde ve sokaklar vb. açık mekanların, uygarlıklar beşiği Anadolu’muz örneğinde şekillenişinin
ortaya konulmasını hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler

Anadolu Tarihi, Anadolu Uygarlıkları, Açık Mekan, Peyzaj Mimarlığı

Kaynakça

• Akdoğan, G., 1974. Bahçe ve Peyzaj Sanatı Tarihi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 536, Ders kitabı: 309, Ankara, 290 s.
• Akdoğan, G., 1995. Dünden Bugüne Bahçe Kültürümüz. Sanat Dünyamız, 3 Aylık Kültür Dergisi, Yıl: 20, Sayı:58, Kış 1995 (Bahçe Kültürü), ISBN:1300–2740, Yapı Kredi Yayınları, Sayfa:7–14, İstanbul.
• Akurgal, E., 1995. Hatti ve Hitit Uygarlıkları. Net Turistik Yayınlar San. ve Tic. A.Ş. ISBN: 975– 95024–0–2, İstanbul, 110 s.
• Anabolu, M.U., 2001. İstanbul ve Anadolu’daki Roma Yapıtları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Eski Anadolu Uygarlıkları Dizisi: 4, ISBN: 975 – 6899–60–3, Kanaat Basımevi, İstanbul, 125 s.
• Anonim, 2002. Republic Türkei Tourismusministerium Generaldirektion für Information, Vorderseite: Der Uhrturm, Izmir, İmaj İç ve Dış Tic. A.Ş., Ankara.
• Anonim, 2005a. Tarihi Çağlar. http://www.arkeolog.org/arkeoloji/tarihoncesi/i ndex.htm. Erişim: Haziran 2005.
• Anonim, 2005b. Ministry of Hellenic Culture, Museum of the Ancient Agora (Stoa of Attalos),www.culture.gr/2/21/ 211/21101m/e211am02.html.Erişim: Haziran 2005.
• Anonim, 2005c. Renaud Visage Photography. http://www.renaudvisage.com Erişim: Haziran 2005.
• Anonim 2005d. Anadolu Tarihi. http://rmyo.gop.edu.tr/aykac/Turkiye/Anadolut arihi.htm Erişim: Mayıs 2005.
• Anonim, 2005e. T.C. Bursa Valiliği. http://www.bursa.gov.tr Erişim: Haziran 2005.
• Anonim, 2005f. Eski Konak & Çevresi Resimleri. http://www.geocities.com/smyrna_izmir/konak. htm Erişim: Haziran 2005.
• Anonim, 2005g. Osmanlı Devrinde Bahçecilik. http://www.peyzaj.org/2002/kategori/osmanli.h tm Erişim: Haziran 2005.
• Arel, A., 1975. Onsekizinci Yüzyıl İstanbul Mimarisinde Batılılaşma Süreci. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul, 176 s.
• Aslanapa, O., 1991. Anadolu’da İlk Türk Mimarisi - Başlangıcı ve Gelişmesi. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı:43, Ankara, 163 s.
• Atasoy, N., 2003. Hasbahçe - Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek. K Kitaplığı, Sanat Dizisi, ISBN No: 9752960162, İstanbul, 367 s.
• Cezar, M., 1977. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: 176, Ankara Kültür Yayınları Sanat Dizisi: 28, 520 s.
• Eldem, S.H., 1973. Türk Bahçeleri. Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri: 1, İstanbul, 376 s.
• Erdoğan, E., 1991. Anadolu Uygarlıklarında Bahçe. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Semineri, 71 s.
• Erdoğan, E., 1996. Anadolu Avluları Özellik ve Düzenleme İlkeleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, 547 s.
• Erdoğan, E., 1997. Tarih İçinde Türk Bahçesi. T.C. Çevre Bakanlığı Yayın Organı, Çevre ve İnsan, Sayı:37, Aralık/1997, Sayfa:24–29.
• Evyapan, G., 1972. Eski Türk Bahçeleri ve Özellikle Eski İstanbul Bahçeleri. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayın, No:20, Başnur Matbaası, Ankara, 162 s.
• Evyapan, G., 1974. Tarih İçinde Formal Bahçenin Gelişimi ve Türk Bahçesinde Etkileri. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayın, No:21, Nuray Matbaası, Ankara, 116 s.
• Keskin, N., - . Tabiat, Tarih ve Güneş Cenneti Antalya. İstanbul Güzel Sanatlar- Keskin Color Ltd. Şti. Matbaası, İstanbul.
• Korkut, A.B., 2002. Peyzaj Mimarlığı. Hasad Yayıncılık Limited Şirketi, ISBN:975–8377– 15–9, Altan Matbaası, İstanbul, 167 s.
• Kuban, D., 1981. 100 Soruda Türkiye Sanatı Tarihi. 100 Soruda Dizisi: 22, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 304 s.
• Nurlu, E., Ü. Erdem, 1994. Peyzaj Sanatı Tarihi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, ISBN: 975–483–275–7, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir, 114 s.
• Sinemoğlu, N.,1984. Sanat Tarihi – Tarih Öncesinden Bizansa. Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları:8, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 422 s.
• Tanrıverdi, F., 1987. Peyzaj Mimarlığı Bahçe Sanatının Temel İlkeleri ve Uygulama Metotları. Atatürk Üniversitesi Yayınları, No:643, Erzurum.
• Ünal, A., 2003. Hititler Devrinde Anadolu II. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Eski Anadolu Uygarlıkları Dizisi:10, ISBN: 975-6561-39-4, Mart Matbaacılık, İstanbul, 222 s.