Koyunlarda Besi Özelliklerini Geliştirmek Amacıyla Ülkemizde Yapılan Melezleme Çalışmalarının Kantitatif Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 2, 75 - 84, 05.05.2016

Arzu Üçtepe

Öz

Ülkemizde kuzu eti üretimi ve karkas kalitesinin araştırılması amacıyla birçok yabancı ırk ithal edilmiştir. Bu ırklar hem saf olarak yetiştirilmiş hem de yerli ırklarla melezlenmiştir. Yerli, yabancı ve melezlerinin besi performansını belirleme amaçlı çok sayıda çalışma yürütülmüştür. Bu çalışmada, bahsedilen çalışmalardaki yerli ırkları, yerli ırkların kendileriyle ve yabancı ırklarla melezlerini besi özellikleri bakımından değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmalardaki ırk ve melezler oransal gen katkıları bazında ve genetik gruplar bazında günlük canlı ağırlık artışı (GCAA), yemden yararlanma oranı (YYO) ve karkas randımanı (KR) özellikleri SAS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Genetik gruplar bazında GCAA bakımından yerli ırkların Merinos ve Fransız etçilerle melezlemeleri, yerli ırkların kendi aralarında ve Alman Et Merinosu, İngiliz Etçi ve Siyah Başlı Alman ırklarıyla melezlemeleri yüksek bulunmuştur (P<0,05). YYO’nın iyileştirilmesi yabancı ırklar kullanılarak kısıtlı bulunmuştur. Oransal gen katkıları baz alındığında ise Karayaka, Kıvırcık ve Morkaraman gen katkılarındaki artış GCAA’nda azalışa sebep olmuştur. KR bakımından ise her iki analizde de istatistiksel anlamda bir fark bulunamamıştır (P>0,05)

Anahtar Kelimeler

Koyun ıslahı çalışmaları, kuzu eti üretimi, karkas kalitesi, melezleme çalışmaları, besi performansı

Kaynakça

• Ak, İ, Tuncel, E., Akgündüz, V., Filya, İ., 1996. Marmara Bölgesi Koyun Irklarının Et Verim ve Kalitesini Artırma Olanakları. Ulusal Hayvancılık Kongresi, 18-20 Eylül İzmir, 169-175.
• Akgündüz, V., Ak,İ., Koyuncu, M., Filya, İ., Deligözoğlu, F., Tuncel, E., 1994. Etçi Koyun Irkları ile Kıvırcık Melezi (F1) Kuzuların Besi Performansı ve Karkas Özellikleri. Lalahan Hay. Araş.. Ens. Derg. 34: 48-64.
• Akçapınar, H., 1981. Dağlıç, Akkaraman ve Kıvırcık Kuzularının Farklı Kesim Ağırlıklarında Karkas Kompozisyonu ve Kalitesi Üzerinde Karşılaştırılmalı Araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Cilt: 12, Sayı: 3-4.
• Akman, N., 2009. Türkiye’nin Et Üretimi. Damızlık Sığır Yetiştiricileri Dergisi. http://www.dsymb.org.tr/et.pdf
• Akmaz, A., Tekin, M.E., Kadak, R., Gürkan, M., 2000. Alman Siyah Başlı x İvesi (F1) ve Hamshire Down x İvesi ( F1 ve G1) Melezi Erkek Kuzuların Besi Performansı ve Karkas Özellikleri. Turk J Vet Anim Sci 24 (2000) 17-24.
• Altın, T., Karaca O., Cemal İ., Yılmaz M., Yılmaz O., 2005. Kıvırcık ve Karya Kuzularda Besi ve Karkas Özellikleri. Hayvansal Üretim Der., 46(1):19-29.
• Anonim, TÜİK 2015, http://www.tuik.gov.tr http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18851
• Arık, İ. Z., Alarslan Ö. F., Kor A., Ertuğrul M., Polatsu Ş., 1996. Farklı Kaba Yemlerle Oluşturulan, Arpaya Dayalı Tam Rasyonlarla Besiye Alınan Malya ve Akkaraman Kuzularının Kesim ve Karkas Özellikleri. Lalahan Hayv. Arş. Ens. Der. 36 (2). 68-87.
• Aydoğan, M., Tekin, M.E., Çep, S., 1993. Dorset Down X Akkaraman (F1) ve Border Leicester X Akkaraman (F1) Kuzularının Besi Özellikleri. Lalahan Hay. Arş. Der. 33: 30-41.
• Bayındır, Ş., Tuncel E., Okuyan M. R., 1985. Kıvırcık ve Merinos Erkek Kuzuların İntensif Koşullardaki Besi Performansları İle Kesim ve Karkas Özellikleri. Yem Sanayi Dergisi: Sayı 47.
• Cengiz, F., Eliçin A., Ertuğrul M., Aşkın Y., Dellal G., 1989a. Anadolu Merinosu ve Ile de France x Anadolu Merinosu (F1) Melezi Erkek Kuzularda Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 1127, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 616.
• Cengiz, F., Ertuğruş, M., Eliçin, C., 1989b. Akkaraman ve Border Leicester X Akkaraman (F1) Melezi Kuzularında Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1121, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 612.
• Cengiz, F., Eliçin, A., Ertuğrul, M., Arık, İ.Z., 1989c. Akkaraman, İle De France X Akkaraman (F1) Melezi, Anadolu Merinosu ve İl De France X Anadolu (F1) Melezi Erkek Kuzularında Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1145, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 632, Ankara.
• Cengiz, F., 1994. Akkaraman, İle De France x Akkaraman (G1) Melezi ve Anadolu Merinosu Kuzularında Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1355, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 749.
• Eliçin, A., Okuyan, R. M., Cangir, S., Karabulut, A., 1976. Akkaraman, İvesi x Akkaraman (F1) ve Malya x Akkaraman (F1) Kuzularının Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 53
• Eliçin, A., Cangir S., Karabulut A., Ankaralı B., Öztürk H., Deldjevan B., 1982. Malya x Akkaraman (G1), İvesi x Akkaraman (G1) ve Akkaraman Kuzularının Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayınları, No:75, Ankara.
• Eliçin, A., Cengiz, F., Ertuğrul, M., Aşkın, Y., 1989. Akkaraman ve Ile de France x Akkaraman (F1) Melezi Erkek Kuzularında Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1124, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 614.
• Ertuğrul, M., Eliçin, A., Cengiz, F., Dellal, G., 1987. Akkaraman, Border Leicester X Akkaraman (F1) DorsetDown X Akkaraman (F1) ve Ile de France X Akkaraman (F1) Melezi Erkek Kuzularda Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları : 1143, Bilimsel Araştırma ve İnceleme: 631, Ankara.
• Ertuğrul, M., Cengiz, F., Eliçin, A., 1989. Akkaraman ve Dorset x Akkaraman (F1) Kuzularda Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1117, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 608.
• Ertuğrul, M., Arık, İ. Z., Kor, A., 1995. Sütten Kesim Çağında Besiye Alınan Lincoln X Akkaraman ve Ile de France X Akkaraman Melezi (F1) Erkek Kuzuların Besi ve Karkas Özellikleri. Lalahan Hay. Arş. Ens. Der. 35: 47-66.
• Esen, F. ve Yıldız, N., 2000. Akkaraman, Sakız x Akkaraman Melez (F1) Kuzularda Verim Özellikleri II. Besi Performansı, Kesim ve Karkas Özellikleri. Turk J. Vet. Anim. Sci. 24 (2000) 215-222.
• Karaca, O., Cemal İ., Atay O., 1999. Çine Çaparı, Çine Tipi ve Menemen x Çine Tipi (f1) Kuzularda Kimi Besi ve Kesim Özellikleri. Uluslararası Hayvancılık’99 Kongresi, 21-24 Eylül, İzmir.
• Karabulut, A., Cangir, S., Ankaralı, B., 1987. İle De France X Anadolu Merinosu, İle De France X Akkaraman (F1), Malya ve Akkaraman Erkek Tokluların Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg. 6: 195-204.
• Kaymakçı, M., Özder M., Karaca O., Torun O., Baş S., Koşum N., 2009. Türkiye Koyun Islahı Stratejisi. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, 67-77.
• Kaymakçı, M. ve Taşkın T., 2008. Türkiye Koyunculuğunda Melezleme Çalışmaları. Hayvansal Üretim Der., 49(2): 43-51.
• Kaymakçı, M., 2006. İleri koyun yetiştiriciliği. İzmir İli Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Yayınları No:1, Bornova-İzmir. 46.
• Kor, A., Cedden F., Ertuğrul M., 1998. Dorset Down x Akkaraman (G1), Dorset Down (G1) x Akkaraman ve Akkaraman Erkek Tokluların Kesim ve Karkas Özellikleri. YYÜ., Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 8: 1-7.
• Köycü, E., 1994. Kıvırcık ve Hamshire Down x Kıvırcık (G1) Melezi Erkek Kuzularında Besi Gücü ve Karkas Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• Olfaz, M., 2004. Karayaka Kuzularında Besi ve Karkas Özelliklerinin Yabancı Islahında Yabancı Irklardan Yararlanma Olanakları. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. http://docs.google.com/gview?a=v&q=cache:CxVNbZie8YsJ:4uzbk.sdu.edu.tr/4UZBK/HYB/4UZBK_007.pdf+karayaka+kuzular%C4%B1nda+besi+g%C3%BCc%C3%BC+filetype:pdf&hl=tr&gl=tr&sig=AFQjCNHmagW4EqAlJ_v0THLpBk_l0O5dTA
• Özbey, O., Esen F., Aysöndü M. H., 2000. Kıvırcık x ( Sakız x Morkaraman ) F1 ve Sakız x ( Kıvırcık x Morkaraman ) F1 Melezi Kuzularda Verim öÖellikleri II. Besi Performansı ve Karkas Özellikleri. Y. Y. Ü. Vet. Fak. Derg. 11 (2): 34-40.
• Özbey, O. ve Esen F., 2001. Sakız x Morkaraman ve Sakız x Akkaraman Melezi (F1) Kuzularda Besi Performansı ve Karkas Özelliklerinin Karşılaştırılması. Lalahan Hayv. Arş. Ens. Der., 41 (1) 67-76.
• Özbey, O. ve Akcan A., 2003. Morkaraman, Kıvırcık x Morkaraman (F1) ve Sakız x Morkaraman (F1) Melez Kuzularda Verim Özellikleri II. Besi Performansı, Kesim ve Karkas Özellikleri. Y. Y. Ü. Vet. Fak. Derg., 14 (2): 35-41.
• Özcan, M, Altınel, A., Yılmaz, A., Akgündüz, V., 2001. Studies on the Possibility of Improving Lamb Production by Two-way Crossbreeding with German Black-Headed Mutton, Kıvircik and Chios Sheep Breeds: 2. Fattening and Carcass Characteristics of Lambs. Turk. J. Vet. Anim. Sci. 25: 695-702.
• Palatsü, Ş., Kor, A., Cedden, F., Başpınar, E., Ertuğrul, M., Işık, N., 1997. Akkaraman, İvesi X Akkaraman (F1) ve Sakız X Akkaraman (F1) Erkek Kuzularının Besi Özellikleri. Hayvancılık Araştırma Dergisi 7: 61.64.
• SAS, 1999, Copyright © Institute Inc., Cary, NC, USA.
• Yalçın, C., Ayabakan Ş., Köseoğlu H., Sincer N., 1978. Dağlıç Koyunlarının Et ve Yapağı Verimi Özelliklerinin Geliştirilmesinde Rambouillet Irkından Yararlanma Olanakları. Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 56.