Türkiye-Suriye İlişkilerinin Sosyal Coğrafya Açısından Tarihsel Arka Planı

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 1, 171 - 192, 01.06.2016

Sedat Benek

https://doi.org/10.21547/jss.256743

Cited By: 3

Öz

Türkiye ile Suriye’nin arası tarihsel süreçte genellikle gergin geçmiştir. Türkiye’ye göre Suriye, Türkiye düşmanlarına ev sahipliği yaptığı, su kaynaklarının paylaşımında sorun çıkardığı ve coğrafi olarak Türkiye toprak bütünlüğüne müdahalede bulunduğu için "düşman" ülke iken; Suriye’ye göre de Türkiye, su kaynaklarını adil paylaşmadığı, batı ülkelerinin destekçisi olduğu, kendi toprakları (Hatay) üzerinde hak iddia ettiği için "düşman"dır.
Bu algı çerçevesinde uzun yıllar gergin ilişkiler içerisinde geçen Suriye-Türkiye ilişkileri (1921-
1998), 1998 yılında Adana Antlaşması'nın imzalanmasıyla, kısa sürede tahmin edilmeyen hızda
iyi ilişkilere (1998-2011) dönüşmüştür. Türkiye ile Suriye arasında 1998-2011 yılları arasında
gelişen olumlu ilişkiler, 2011 yılında Suriye İç Savaşı'nın patlak vermesi ile tekrar yerini
gerginliğe bırakmış ve hatta 1998 öncesi dönemden daha kötü duruma gelmiştir. Dolayısıyla
bu çalışmanın temel amacı; “Türkiye-Suriye İlişkilerinin Sosyal Coğrafya Açısından Tarihsel
Arka Planı”nı ve bunun dinamiklerini irdelemektir. Bunun için Türkiye-Suriye ilişkilerini
belirleyen antlaşmalar, protokoller ve yetkililer tarafından verilen demeçler incelenmiş,
kronolojik sırasına göre iki ülke ilişkilerinin sosyal coğrafya açısından tarihsel arka planı ortaya
konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-Suriye İlişkileri, Sosyal Coğrafya, Suriye İç Savaşı

Historical Background of Turkey-Syria Relations in the Term of Social Geograpy

Öz

Historical process between Syria and Turkey has always high tension. According to Turkey, Syria is the country,which has hosted the Turkish enemies, which causes problems in the sharing of water resources and geographically it is seen as ‘’enemy country’’ because of interfering in Turkey's territorial integrity; According to Syria, Turkey is "enemy" is because it doesn’t share water resources in a fair way and as supporters of western countries, claiming rights over their territory (Hatay). In short, for many years strained relations with Syria-Turkey relations , by signing of the Treaty of Adana in 1998, good relations has been established with unpredictable speed in a short time . Escalating positive relations between Turkey and Syria in the years 1998-2011, and relations has again strained the outbreak of the Syria Civil War in 2011, and was even worse off period before 1998. Therefore the main goal of this study "Historical Background of Turkey-Syria Relations in terms of Social Geography" is to examine the dynamics of it. For this purpose, treaties defining the Turkey-Syria relationship, the protocols, briefings given by officials were examined. Historical background of the two countries' relations in terms of social geography has been tried to put forward in chronological order

Anahtar Kelimeler

Turkey-Syria Relations, Social Geography, Syrian Civil War

Kaynakça

• Akgün, B., (2012), “Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri)”, SDA Analiz; Haziran 2012, Ankara.
• Ali, A., (2015), Suriye Arap Kuşağı Raporu(Ortadoğu'nun En Büyük Demografik Değişim Projesi), Rüdaw Merkez Araştırmaları, Kamışlo/Suriye.
• Aras, R., (2014), “Türkiye’de Sınır ve Sınır Bölgeleri Çalışmaları: Eleştirel Bir Değerlendirme“, Mardin Artuklu Üniversitesi Mukaddime Dergisi, Sayı: 5(2), Mardin.
• Aslan, C., (2008), “Beşar Esad Dönemi Türkiye-Suriye İlişkileri”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Atasoy, A., Geçen, R., Korkmaz, H., (2014), “Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) Suriye Sınırı”, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Hatay.
• Aybars, E., (1986), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1, Ege Ünv. Basımevi, İzmir.
• Ayhan, V., ve Ark., (2012), “Türkiye İle Suriye Arasındaki Krizin Gaziantep Ve Hatay Bölgesi Ekonomileri Üzerindeki Etkiler”, International Middle East Peace Research Center (Impr), Rapor No: 12, Bolu.
• Benek, S., (2015), “Türkiye-Suriye Sınırının Tarihsel Arka Planı”, Uluslararası Coğrafyacılar Kongresi (21-23 Mayıs 2015), Ankara.
• Benek, S., (2015),“Suriye İç Savaşı’nın Türkiye’nin Güneydoğusundaki Sınır ve Sınıra Yakın İllerinin Sosyo-Ekonomik Yapısına Etkisi”, İnternational Science And Technolgy Petersburg/Russian. (İSTEC) (2-4 Sebtember 2015), St.
• Benek, S., (2012),“GAP Bölgesi’nde Tarımsal Faaliyetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, İstanbul.
• Benek, S., (2010-2011), “Belgefîlma Çîrokên Sînor” (Sınır Hikayeleri Belgeseli), 39 Bölüm, TRT Kürdî Kanalı, Ankara.
• Bilen, Ö., (2009), “Ortadoğu Su Sorunları ve Türkiye”, TESAV Yayınları, Ankara.
• Ceylan, P., (2010), “Türk Basınında Hatay Devletinin Kurulması Meselesi”, Gazi Üniversitesi, Sosyal
• Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans tezi), Ankara.
• Çullu, M.A. ve ark., (2015), “Türkiye Güney Sınırı Mayınlı Alanların Toprak Ve Tarım Potansiyeli”, GAP VII.Tarım Kongresi, Şanlıurfa.
• Dalar, M., (2010), “Asi Nehri’nin Türkiye-Suriye İlişkileri Üzerindeki Etkisi ve Geleceği”, Ortadoğu Analiz Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 15, Ankara.
• Davutoğlu, A., (2010), “Stratejik Derinlik,”Küre Yayınları, İstanbul.
• Dinçer ve ark., (2013), “Suriyeli Mülteciler Krizi ve Türkiye: Sonu Gelmeyen “Misafirlik”,
• DSİ (2009), “Su ve DSİ”, DSİ Yayınları, Ankara.
• Tekdal Fildiş, A., (2013), “Günümüzde Suriye’de Yaşanan Sorunların Tarihsel Arka Planına Bir Bakış”, Ortadoğu Analiz Dergisi, Cilt: 5-Sayı: 52, Ankara.
• Gillmor, D., (1974), A Socio-Economic Geography, Macmillan PublisherGroup, Duplin.
• Güçer, M. ve Aydemir D., (2011), “Mayınlı Arazide Yürümenin Adı: Suriye’de
• Değişimi Zorlamak”, USAK Ortadoğu ve Afrika Araştırmaları Merkezi, USAK Raporları No: 11-04,
• Hatipoğlu, S., (2010), “Atatürk’ün Dış Politika Zaferi”, Hatay Araştırmaları I, Antakya Belediyesi
• İçduydu, A., (2013), “Dış politika Suriye Meselesinde Baştan Beri Belirleyici Roldeydi Ancak Takıldığı Yer Sosyal Coğrafya Oldu”, Analist, 2013 Mart, Ankara.
• İnsani Yardım Vakfı, (2012), “Suriye Raporu”, Mayıs 2011-Kasım 2012, İstanbul. Kap, D., (2014), “Suriyeli Mülteciler: Türkiye’nin Müstakbel Vatandaşları”, Akademik Perspektif Enstitüsü Dergisi, Aralık 2014, İngiltere
• Karaca, S., (2013), “Dış Politika, Suriye Meselesinde Baştan Beri Belirleyici Roldeydi Ancak Takıldığı Yer Sosyal Coğrafya Oldu”, Ahmet İçduygu ile Röportaj,http://www.usakanalist.com///images_upload/files/analist%2025_ %20say%C4%B1_38-41.pdf, Erişim Tarihi: 28.05.2015.
• Keskin, M., (2013), “Geçmişten Günümüze Türkiye-Suriye İlişkileri”, Akademik Perspektif
• http://akademikperspektif.com/2013/06/16/gecmisten-gunumuze- Dergisi,
• turkiye-suriye-iliskileri/, Erişim Tarihi: 13.06.2015.
• Kurt, Y., Çöğgün, M., (2007), “Mülki İdare Amirleri Sınır Görevi Rehberi”, T.C. İçişleri Bakanlığı
• Yayınları, Yayın no: 9, Ankara. Araştırma Ve Etütler Merkezi (Arem)
• Maden, T.E., (2012), “Kriz Dönemlerinde Su Politikaları: Türkiye-Suriye” ORSAM Ortadoğu
• Analiz Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 44, Ankara.
• Gök, S., (29 Ağustos 2012), "Türkiye–Suriye İlişkilerinin Stratejik Derinliği",
• http://www.haberkonya.com/turkiye-suriye-iliskilerinin-stratejik-derinligi- 1481yy.htm,
• Erişim Tarihi: 12.07.2015.
• Suna Gülfer Ihlamur-Öner, (2014), “Türkiye’nin Suriyeli Mültecilere Yönelik Politikası”,
• Orhan, O.ve Gündoğar, S.S., (2015), “Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri”, Ortadoğu Analiz Dergisi, Mart-Nisan 2014, Ankara. ORSAM-TESEV-ORSAM Rapor No: 195, http://www.tesev.org.tr/assets/publications/file/09012015104258.pdf, Erişim Tarihi: 24.06.2015.
• Özçağlar, A., (2014), Coğrafyaya Giriş, Ümit Ofset Matbaacılık, Ankara.
• ÖZEY, R., (1997). "Türkiye'nin Sınıraşan Suları ve Sorunları" Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, Erzurum.
• ORSAM, (2015), “Türkiye’nin Sınıraşan Su Politikası”, http://www.orsam.org.tr/tr/SuKaynaklari/MerakEdilenler.aspx?SoruID=6,Eri şim Tarihi: 24.09.2015.
• TBMM, (1977), “TBMM Raporu”, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MM__/d04/c024/mm__0402 4048 .pdf, Erişim
• Tezcan, E., Taşdemir, (2012),”Silahlı Çatışmalar Hukuku Ve İnsan Hakları Hukuku Tarihi: 14.06.2015.
• Açısından Suriye İç Savaşının Analizi”, Ankara Strateji Enstitüsü, Ankara.
• Whyne-Hammond, C., (1985), Elements Of Human Geograpgy, Second Edition, London.
• Yıldırım, A., 2007, “Yeni Yüzyılda Ortadoğu’da Petrolün Yerini Su Alacak mı?”, Emek İnsan Dergisi, Sayı: 2, İstanbul.
• Landmine Monitor, (2002), “Türkiye Raporu”,
• http://archives.the- monitor.org/index.php/publications/display?url=lm/2002/turkey.tr.html, Erişim Tarihi: 29.09.2015.
• Zaman Gazetesi, 20 Mart 2006; Anadolu Ajansı, 4 Ekim 2010
• “Sezer-Esad Görüşmesi”, Hürriyet Gündem 2008,
• http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=311456, Erişim Tarihi: 30.11.2012.
• http://sam.baskent.edu.tr/belge/Lozan_TR.pdf, Erişim Tarihi: 4.09.2015.
• http://www.mfa.gov.tr/suriye-kunyesi.tr.mfa, Erişim Tarihi: 4.09.2015.
• http://www.mfa.gov.tr/komsularla-sifir-sorun-politikamiz.tr.mfa, 4.09.2015.
• http://www.aljazeera.com.tr/dosya/turkiye-suriye-iliskileri-inisler-ve-cikislar, Erişim Tarihi: 4.09.2015.
• www.hatay.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.09.2015. Erişim Tarihi: