Millî Mücadele’de Güney Cephesinde Kılıç Ali Bey’in Faaliyetleri

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 2, 490 - 507, 27.04.2017

Ramazan Erhan Güllü

https://doi.org/10.21547/jss.303023

Cited By: 5

Öz

Mondros Mütarekesi’nin ardından Güney Anadolu önce
İngilizlerin sonra da Fransızların işgaline uğramıştı. Özellikle Fransız
işgaliyle birlikte Fransızlar tarafından bölgede bir Ermeni çoğunluğu oluşturma
çabasına girilmişti. Fransız ordusunda yer alan Ermeni taburlarıyla birlikte
yerli Ermenilerin çoğunluğu da Fransızlarla birlikte hareket etmekteydiler.
Fransızların bölgeye gelmeye başladıkları tarihlerde toplanan Sivas
Kongresi’nde de Fransız-Ermeni birlikteliği ve bölge üzerindeki Ermeni
hedefleri hususuna vurgu yapılmaktaydı. Ayrıca kongre ülke genelindeki tüm
direniş örgütlerinin Sivas’ta teşkil edilen Heyet-i Temsiliye’ye bağlanması
kararı alırken, Güney Anadolu’daki teşkilatlara daha fazla dikkat edilmesi ve
önem verilmesi uyarısında bulunmuştu. Özel olarak Maraş ve Antep şehirleriyle
ilgili tehlikelere vurgu yapılmış ve bu tehlikelerin önüne geçebilmek için iki
şehrin Müslüman ahalisine çeşitli direktifler verilmişti. Bunlara ek olarak
Mustafa Kemal Paşa tarafından Kılıç Ali Bey “Maraş ve Antep Havalisi Kuvâ-yı
Milliye Kumandanlığı”na atanarak bölgeye gönderilmişti. Sivas Kongresi’nden
itibaren vefatına kadar Mustafa Kemal Paşa’nın en yakınında bulunan kişilerden
birisi olacak olan Kılıç Ali, bölgede de doğrudan Mustafa Kemal Paşa’ya bağlı
olarak görev yapmıştı. 21 Ekim 1919’da Elbistan’a gelerek vazifesine başlayan
Kılıç Ali, 4 Haziran 1920’ye kadar 7 ay boyunca Maraş ve Antep bölgesindeki
savunmayı idare etmiş, Fransız-Ermeni birliklerine karşı millî güçleri
kuvvetlendirmeye çalışmıştı. Bu makalede Kılıç Ali Bey’in Maraş ve Antep
savunmasındaki faaliyetleri ve bölgedeki ahali ile ilişkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kılıç Ali Bey, Millî Mücadele, Sivas Kongresi, Kuva-yı Milliye

Kılıç Ali Bey’s Service on the Southern Front During the National Struggle

Öz

Following the Armistice of Mudros, Southern
Anatiolia was occupied by Britain and then by the French army. Especially
during the French occupation, the French forces tried to create an Armenian
majority in the region. Along with the Armenian battalions in the French army,
the majority of the local Armenians were acting together with the French. The
Sivas Congress, which was convened in the days when the French reached up to
the region, also emphasized the French-Armenian alliance and the Armenian
targets regarding the region. While the Congress decided that all the
resistance organizations in the country should be attached to the Delegation of
Representatives in Sivas, it has also underlined that more attention and
importance should be given to the organizations in Southern Anatolia. In
particular, the dangers in the cities of Maraş and Antep were emphasized and
various directives were given to the Muslim auctions of these cities in order
to prevent these threats. Together with these, Kılıç Ali Bey was appointed as
"Commander of National Forces at Maraş and Antep Regions" by Mustafa
Kemal Pasha and sent to the region. Kılıç Ali, who will later become one of the
closest people to Mustafa Kemal Paşa from Sivas Congress to his death, served
directly to Mustafa Kemal Pasha in the region. Kılıç Ali, who arrived Elbistan
on October 21, 1919, commanded the defenses in Maraş and Antep regions for 7
months until June 4, 1920 and tried to strengthen national forces against
French-Armenian troops. In this article, the activities of Kılıç Ali in the
defense of Maraş and Antep and his relations with the local people will be
examined.

Anahtar Kelimeler

Kılıç Ali Bey, The National Struggle, Sivas Congress, The National Forces

Kaynakça

• Askerî Tarih Belgeleri Dergisi (A.T.B.D.), (Ocak 1997), Yıl: 46, Sayı: 43, Ankara.
• Harb Tarihi Vesikaları Dergisi (H.T.V.D.), (Eylül 1955), Yıl: 4, Sayı: 13, E. U. Basımevi, Ankara.
• , (Aralık 1955), Yıl: 4, Sayı: 14, E. U. Basımevi, Ankara.
• , (Eylül 1956), Yıl: 5, Sayı: 17, E. U. Basımevi, Ankara.
• Kavanin Mecmuası, (1925), Cilt: I, Maliye Vekâleti Yayını, Ankara.
• Abadi, (1999), Türk Verdün’ü Gaziantep: Antep’in Dört Muhassarası, (Günümüz Türkçesine Aktaran: Şakir Sabri Yener), Gaziyurt Matbaası, Gaziantep.
• Akbıyık, Y., (1999), Millî Mücadele’de Güney Cephesi (Maraş), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, (2005), (Derleyen: Hulûsi Turgut), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Bayaz, H., (1994), Antep Savunması Günlüğü, (Yayına Hazırlayan: Alpay Kabacalı), Cem Yayınevi, İstanbul.
• Bıyıklıoğlu, T., (1962), Türk İstiklal Harbi, I. Cilt, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Budak, M., (2003), İdealden Gerçeğe, Misâk-ı Millî’den Lozan’a Dış Politika, Küre Yayınları, İstanbul.
• Cahit, B., (1932), Gazinin 4 Süvarisi, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul.
• Çoker, F., (1995), Türk Parlamento Tarihi – Millî Mücadele Dönemi ve T.B.M.M. I. Dönem 1919-1923, III. Cilt – I. Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara.
• Gömeç, S. Y., (2014), Türk’ün Kahramanlık Destanı: Antep, Berikan Yayınevi, Ankara.
• Kılıç Ali, (1955), Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor, Sel Yayınları, Ankara.
• Lohânizâde Mustafa Nurettin, (1989), Gazi Antep Savunması, (Günümüz Türkçesi’ne Aktaran, Mehmet Ali Akidil), Kastaş A. Ş. Yayınları, İstanbul.
• Özalp, Y., (1976), Mustafa Kemâl ve Millî Mücadele’nin İlk Zaferi, Kahramanmaraş Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara.
• , (2005), Ermeni İntikâm Alayı Maraş’ta, Kahramanmaraş Belediyesi Yayını, Kahramanmaraş.
• Öztürk, A., (1994), Millî Mücadele’de Gaziantep, Geçit Yayınları, Kayseri.
• Saral, A. H., (1986), Türk İstiklal Harbi, IV. Cilt, Güney Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmî Yayınları, Ankara.
• Ursavaş, A. S., (1988), Çukurova Faciaları ve Urfa’nın Kurtuluşu, (Günümüz Türkçesi’ne Çeviren: Mehmet Ali Akidil), Kastaş A. Ş. Yayınları, İstanbul.
• Ünler, A. N., (1969), Türk’ün Kurtuluş Savaşında Gaziantep Savunması, Kardeşler Matbaası, İstanbul.
• Üzel, S., (1952), Gaziantep Savaşının İç Yüzü, Doğuş Ltd. O. Matbaası, Ankara.
• Yetkin, H., (1968), Gaziantep Tarihi ve Davaları, Gaziantep Kültür Derneği Yayınları, Gaziantep.
• Can, F., (1963), “Gaziantep Müdafaasından Bir Sahife ...”, Yakın Tarihimiz, Cilt: IV, Sayı: 52, İstanbul, s. 398-399.
• Güner, Z., (2007), “Antep Savunması ve Ali Şefik Özdemir Bey’in Faaliyetleri”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 6, Zonguldak, s. 49-65.
• Özdeğer, H., (1996), “Gaziantep”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: XIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 466-469.
• Şahingöz, M., (Temmuz 1995), “Millî Mücadele Esnasında Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yapılan Millî Birlik ve Beraberlik Mitingleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XI, Sayı: 32, Ankara, s. 417-432.
• Şıvgın, H., (Mart 1988), “Mustafa Kemal’in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 11, Ankara, s. 481-494.
• Yetkin, H., (1962), “Gaziantep Müdafaasının Bilinmeyen Tarafları”, Yakın Tarihimiz, Cilt: II, Sayı: 19, İstanbul, s. 181-182.