“Aşiyan Schools” as a Private School Initiative in Istanbul

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 3, 827 - 838, 31.07.2017

Ayhan Doğan Sadık Çetin

https://doi.org/10.21547/jss.330041

Cited By: 1

Öz

Education was
attempted to be shaped in a central structure in the Ottoman Empire with the
establishment of the Ministry of Education in 1857. In this way, a new impetus
was gained in the modernization movement in education. In most parts of the
country, some schools which would provide education in a new way were built in
this process. First of all, Muslim private schools opened after 1873 emerged
because the schools established in the western style could not meet the need and
there was a public interest in the schools of the western style. The purpose of
this research was to examine the establishment purpose, student admission
criteria and the curricula of Aşiyan Schools which were an example for Muslim
private schools that Ahmet Cevdet Bey, an entrepreneur devoted himself to
education, opened in Istanbul and aimed at diffusing them across the country
over time. Primary data in the research comprised the documents obtained from
the archive study conducted at Republic of Turkey Prime Ministry General
Directorate of State Archives Department of Ottoman Archives. There is
comprehensive information about the reason behind the establishment of Aşiyan
Schools, the courses provided, admission criteria etc. in the documents accessed
in archives of the Education Fund. The review of the archives revealed that
Aşiyan Schools were firstly opened in the academic year of 1919-1920 in Fazlı
Paşa, and then the second branch of the schools was opened in Kadıköy. Aşiyan
Schools were initially opened as high schools containing within themselves
primary and middle classes. The curricula of the Galatasaray Imperial High
School were used, and some courses were offered in French. Aşiyan Schools
functioned for some time; however, they were closed due to harsh economic
conditions of the period like many other private schools in Istanbul.  

Anahtar Kelimeler

Aşiyan Schools, Ahmet Cevdet Bey, Kadıköy, History of Turkish Education.

İstanbul’da Bir Hususi Mektep Girişimi “Aşiyan Mektepleri”

Öz

1857’de Maarif
Nezaretinin kurulmasıyla birlikte Osmanlı Devleti’nde eğitim, merkezi bir yapı
içerisinde şekillenmeye başlamıştır. Bu suretle eğitimde çağdaşlaşma hamlesine
yeni bir ivme kazandırılmıştır. Bu süreçte ülkenin çoğu yerinde, yeni usulle
eğitim verecek okullar inşa edilmiştir. İlk olarak 1873 sonrasında açılmaya
başlayan Müslüman hususi mektepleri, batılı tarzda açılan okulların ihtiyaca
cevap verememesi ve halkın batı tarzında eğitim veren kurumlara olan rağbetinin
bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu araştırmanın amacı, müteşebbis bir
kişilik ve eğitime gönül vermiş bir şahsiyet olarak temayüz etmiş Ahmet Cevdet
Bey’in İstanbul’da açtığı ve zamanla taşraya da yaymak istediği Müslüman hususi
mekteplerine bir örnek olan Aşiyan Mekteplerinin kuruluş amacı, okula öğrenci
kabul şartları ve ders programını incelemektir. Araştırmada birincil kaynak
olarak, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire
Başkanlığı’nda yapılan arşiv çalışması neticesinde elde edilen belgeler
kullanılmıştır. Arşivin Maarif Fonunda yer alan söz konusu belgelerde aşiyan
mekteplerinin açılmasının sebebi, uygulanacak dersler, okula kabul şartları vs.
konusunda ayrıntılı bilgi yer almaktadır. Bu çerçevede gerçekleştirilen
araştırma neticesinde Aşiyan Mektebinin ilk olarak 1919-1920 ders yılında
İstanbul’da Fazlı Paşa’da kurulduğu, daha sonra Kadıköy’de ikinci şubesini
açtığı anlaşılmıştır. Aşiyan mektebi başlangıçta iptidai ve tali sınıfları
bünyesinde barındıran bir idadi mektebi olarak kurulmuştur. Aşiyan
mekteplerinde, Galatasaray Sultanisi ders programlarının uygulanmış ve bazı
derslerinde Fransızca eğitim verilmiştir. Bir süre aktif olarak faaliyet
gösteren Aşiyan mektepleri, İstanbul’daki birçok hususi okul gibi açıldığı
dönemin zorlu ekonomik şartlarına dayanamayarak kapatılmak zorunda kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aşiyan Mektepleri, Ahmet Cevdet Bey, Kadıköy, Türk Eğitim Tarihi

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi, Pegem A Yay. Ankara.
• BOA. MF. HTF.9-82
• Erdoğdu, T. Maarif-i Umumiye Nezareti Teşkilatı-1 http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/476/5511.pdf. 31.03.2017
• Giz, A. (1998). Bir Zamanlar Kadıköy, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Güçtekin, N. (2013). İstanbul’daki Müslim Özel Mektepleri (1873-1922), İstanbul Üniv. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Kurt, S. K. (2012). Osmanlı Devleti’nde Türklerin Açtığı Özel Mektepler, Mustafa Kemal Üniv. Sosyal Bilimler Ens. Dergisi, C. 9. S.19.
• Kütükçü, T. (2014). Kadıköy’ün Kitabı, Ötüken Yay. İstanbul.