Otantik Bir Vehbi-İbâzî Akaîd Metni: Akidetü't-Tevhid Li-Amr İbn Cümey

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 271 - 302, 30.01.2013

M. Dündar

Öz

 Ib?diyya is the only branch of Kh?rijiyya which rejects “isti?r?d” and have a more moderate disposition by not qualifying their opponents as disbelievers (mushrik). As one of the most ancient creed text that had been originally authored in Tamazight, ?Aq?da al-Tawh?d, is a work that shows us the fundamental beliefs of Maghreb Ib?d?s and their distinctive features in concise style. The text that its Tamazight origin could be dated back to third century of hijra was translated into Arabic by Ib?d? scholar ?Amr ibn Jumay? in late seventh or early eighth century of hijra. In this study, it has been attempted to make an annotated Arabic edition of this neglected piece in History of Sects by comparing the old edition of it and the text in the its published commentary. Also its translation into Turkish and some assessments on the text has been undertaken. In annotations, Ib?d? references, heresiographies and the commentary of the text have been taken into account.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• al-Nami, Amr Khalifa, Studies in Ibadism (Cambridge University, Basılmış Doktora Tezi), Cambridge 1971. ----------, Dirâsât ani‟l-İbâzıyye (Arp.trc. ve nşr. M ihâil Hûrî vdgr.), Beyrut 2001.
• Bağdâdî, Ebû Mansur Abdülkâhir b. Tahir b. Muhammed Temîmî, el-Fark beyne‟l-fırak (nşr. Muhammed Zâhid el-Kevserî), y.y., Kahire 1948.
• (nşr. Muhammed Ahmed ed-Dâlî), I-IV, Müessesetü‟r-Risâle, Beyrut 1986. es-Semînî, Ziyâüddin Abdülaziz, Kitâbü‟n-Nîl ve Şifâü‟l-„alîl (nşr. Abdurrahman b. Ömer), Cezayir 1969.
• Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf b. Îsâ el-Hafsî el-Cezâirî, Şerhu Akîdeti‟t-Tevhîd (nşr. M ustafa b. en-Nâsır Vinten), M atbaatü‟l-Arabiyye, Gardâye/Cezayir 2001.
• Ferhât Ca„bîrî, el-Bu„dü‟l-Hadârî li‟l-Akîdeti‟l-İbâzıyye, Maskat 1987.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, İbâdiye‟nin Doğuşu ve Görüşleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi yayınları, Ankara 1983. ----------, “İbâzıyye”, DİA, XIX, 256-261.
• Hizmetli, Sabri, “Ettafeyyiş”, DİA, XI, 500-501. Ivaz Muhammed Huleyfât, Neş‟etü‟l-hareketi‟l-İbâziyye, Matâbiu„ Dâri‟ş-Şa„b, Amman 19 İbn Sa„d, Ebû Abdullah Muhammed, et-Tabakâtü‟l-kübrâ, I-IX, Dâru Sadır, Beyrut 1968.
• İbn Zekvân, Sâlim, Sîretü Sâlim bin Zekvân (nşr. Patricia Crone – Fritz Zimmermann), Oxford University Press, Oxford 2001.
• Lewicki T., “al-Dardjini”, EI², II, 140-141. Mahmûd İsmâîl Abdürrâzık, el-Havâric fî bilâdi‟l-Mağrib –hattâ müntesafi‟l-karni‟r-râbi„ el- hicrî-, Dâru‟s-sekâfe, Mağrib 1985.
• M uhammed el-M eryemî, „İbâziyyetü Cezîreti Cerbe hılâle‟l-asri‟l-hadîs, Dâru‟l-Cenûb li‟n- neşr, Tunus 2005.
• Muhammed Nâsır, Halkatü‟l-Azzâbe ve devruhâ fî binâi‟l-müctemei„l-mescidî, Cezâyir 1989.
• Muhammed Sâlih Nâsır, Menhecü‟d-da„ve „inde‟l-İbâziyye, M ektebetü‟l-İstikâme, Maskat 200 Öz, Mustafa, “Dercînî”, DİA, IX, 166-177. ----------, “İsti„râz”, DİA, XXIII, 374 Şemmâhî, Ebü‟l-Abbas Ahmed b. Ebû Osmân Saîd b. Abdülvâhid, Kitâbü‟s-Siyer, I-III, (nşr. Muhammed Hasan), Dâru‟l-Medâri‟l-İslâmî, Beyrut 2009. ----------, Kitâbü‟s-Siyer (nşr. Ahmed b. Suûd es-Seyâbî), I-II, M askat 1987.
• Ziriklî, Hayreddin, el-A„lâm, I-X, Matbaatu Kustasus, Kahire 1955-1959.