Mevlana'da Tanrı'nın Varlığının İspatı

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 365 - 392, 30.01.2013

Tuna Tunagöz

Öz

 

-Mawl?n?'s Arguments for the Exıstence of God 

 In this article we examine the method of proving God's existence by Mawl?n? Jala?l al-Di?n al-R?m? (d. 672/1273), a poet and mystic who has an important place in some mystical circles and Anatolian Islamic Culture. His basic argument for proving the existence of God is the way of religious experience. But the sage refers to some rational arguments of the philosophers and mutakallimun, as well, though he seems unwillingly to use them. But while doing that, neither he gives any explanation in the way that ‘this is the cosmological argument’ nor thinks those arguments out systematically.

Keywords: God, Mawla?na?, proving the Necessary Being, rationalism, religious experience.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ʿAbdulcebbâr el- î, Ş u’ -u ’ - nşr. S. Mu af Deb b Beyrut: D ru İ y i’t-Tur s i’l-ʿArab 2001.
• Abrahamov Binyamin “Gazali’nin Nedensellik Teorisi” çev. Yaşar Türkben, e- k z A ş 2009 cilt: II sayı: 1 s. 115-141.
• Alon, Ilai “Gazali’nin Sebe lilik Görüşü” çev. Rabia Geçdoğan Ankara Ü İ kü 2008 cilt: IL sayı: 2 s. 385-398.
• Aristotelês, Fizik, çev. Saffet Babür İstanbul: Ya ı ve Kredi Bankası Yayınları 2005.
• ----------, Metafizik, çev. Ahmet Arslan İstanbul: Sosyal Yayınlar 1996.
• Aydın asan “Gazzali ve David ume’da Nedensellik Kuramı” Ondokuz Ü İ kü 2003 sayı: 16 s. 325-349.
• Aydın, Mehmet, Din Felsefesi İzmir: İzmir İl hiyat Vakfı Yayınları 1999.
• Ayık asan “Gaz l ve Nedensellik Meselesi” TYB Akademi: Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 2011 cilt: I sayı: 1 Gaz l s. 15-30. el-Bağdâdî, Ebû'l-Berekât, - u’ - u ’ - k ’ -ilâhiyye, nşr. Suleyman en-Nedv Şerafettin Yaltkaya I-III, Lübnan: Dâru ve Mektebetu Bibylon, 2007. el-Bâ ıllânî, Ebû Bekr, u ’ - ’ -delâil thk. ʿIm dudd n A med ayd r Beyrut: Muessesetu’l-Kutubi’s -S e fiyye 1986.
• ----------, -İ u u zu’ -cehlu bih thk. Mu ammed Z hid el-Kevs er Kahire: el-Mektebetu’l-Ezheriyye li’t-Tur s 2000.
• el- â ı ʿAmr b. Ba r u’ - ’- ’ - ’ -tedbîr nşr. Mu ammed R ıb e - abb h aleb: el-Ma baʿatu’l-ʿIlmiyye 1928.
• Can Şefik “ z. Mevl n ’ya Göre Aklın Kifayetsizliği” Mevlânâ, der. Feyzi alıcı Konya: Ülkü Basımevi 1983.
• el-Cuveynî, Ebû'l-Meʿ l u’ - ş ’ - u ’ - k , thk. M. Yûsuf Mûs ʿA. ʿAbdulmunʿim ʿAbdul am d Mısır: Mektebetu’l- nc 1950.
• el-Eşʿarî Ebû'l- asen u’ - u ’ - ’z-z ’ - haz. amûde ur be Mısır: Ma baʿatu Ma r 1955.
• el-Fârâbî Ebû Na r Kitâbu ’ - ’ - , thk. Albert Na r N dir Beyrut: D ru’l-Meşrı 1986.
• ----------, R u u ’ -felsefe, - S u’ - ’ - ’ -Fârâbiyye içerisinde nşr. Friedrich Dieterici, Leiden: E. J. Brill, 1890.
• ----------, u’ - ’ - k , -S u’ - ’ - ’ -Fârâbiyye içerisinde nşr. Friedrich Dieterici Leiden: E. J. Brill 1890.
• ----------, U u’ -mesâil, -S u’ - ’ - ’ - Fârâbiyye içerisinde nşr. Friedrich Dieterici Leiden: E. J. Brill 1890.
• ----------, Risâletu u ’ - k , -S u’ - ’ - ’ - Fârâbiyye içerisinde nşr. Friedrich Dieterici Leiden: E. J. Brill 1890.
• Furûzanfer Bed ʿuzzam n, Mevlânâ Celâleddin, çev. Feridun Nafiz Uzluk, İstanbul: Mill Eğitim Bakanlığı Yayınları 1990.
• Göztepe Yüksel “Mevl n Cel leddin Rum ’nin akla eleştirel bakışı” T u : İ Ak k A ş 2005 cilt: VI sayı: 14 [Mevl n Özel Sayısı] s. 417-438.
• Günaltay M. Şemseddin - : İ - Ru z , haz. Nuri Çolak İstanbul: İnsan Yayınları 1994.
• el- a âlî Ebû mid -İ ’ - k Beyrut: D ru’l-Kutubi’l- ʿIlmiyye 1983.
• ----------, u u ’ -dîn, nşr. Mu ammed T mir I-V Kahire: D ru’l- Âf kı’l-ʿArabiyye 2004.
• ----------, - k , u ’ - - zz içerisinde thk. İbr h m Em n Mu ammed Kahire: el-Mektebetu’t-Tevf ıyye t.y.
• ----------, İ u’ - , u ’ - - zz içerisinde thk. İbr h m Em n Mu ammed Kahire: el-Mektebetu’t-Tevf ıyye t.y.
• ----------, T u u’ -felâsife thk. Suleym n Duny Kahire: D ru’l-Maʿ rif t.y.
• ----------, şk u’ -envâr, thk. Ebû’l-ʿAl el-ʿAff f Kahire: ed-D ru’l- avmiyye li’ - ıb ʿa ve’n-Neşr 1964.
• İbn Ruşd, Ebû'l-Velîd, el- ş ’ -edille, nşr. Mu ammed ʿÂbid el-C bir Beyrut: Merkezu’d-Dir s ti’l-Va deti’l-ʿArabiyye 1998.
• İbn Sînâ Ebû ʿAl ş-Ş : el-İ I thk. Georges Anawati Saʿ d Z yid; II thk. Yûsuf Mûs Suleym n Duny Saʿ d Z yid Kahire: Vez retu’s - S e fe ve’l-İrş di’l- avm 1960.
• ----------, -İş ’ - ş - , thk. Suleymân Dunyâ, I-IV, Kahire: D ru’l-Maʿ rif 1968.
• ----------, u’ - thk. asen Mec d Bağdat: Beytu’l- ıkme 2002.
• ----------, R ’ -nefs thk. A med Fu d el-Ehv n Mısır: D ru İ y i’l-Kutubi’l-ʿArabiyye 1952.
• İbnu’l-ʿArabî Mu yidd n Fütûhât- kk , çev. Ekrem Demirli, I-X, İstanbul: Litera Yayıncılık 2006.
• ----------, u u’ - k ’ - haz. Ebû’l-ʿAl ʿAff f I-II, Beyrut: D ru’l-Kit bi’l-ʿArab 1980.
• ----------, R ’ -imâm er-Râzî, R u İ A içerisinde Beyrut: D ru dır 1997.
• ---------- “İbn-i Arabi’nin Fahreddin Razi’ye Gönderdiği Mektu ” çev. Nesim Doru, Ü İ kü 2002 cilt: IV sayı: 1 s. 99-105.
• İ ânu’ - a â , R u İ ’ - u ’ - , I-IV Beyrut: D ru dır t.y.
• Kaplan ayri “Bah Veled Şems ve Mevl n ’nın R z ’ye Yönelik Eleştirileri ve R z ’nin Sûfilere/Tasavvuf Bakışı” T u : İ Ak k A ş 2005 cilt: VI sayı: 14 [Mevl n Özel Sayısı] s. 285-330.
• el- elâbâ î Mu ammed b. İbr h m -T u ’ - u nşr. A med Şemsudd n Beyrut: D ru’l-Kutubi’l-ʿIlmiyye 1993.
• el-Kindî Yaʿ ûb b. İs k R u’ -Kindî el-felsefiyye nşr. Mu ammed Ebû Rîde, I-II Mısır: D ru’l-Fikri’l-Arabî, 1950.
• Köse Zeyne “Mevlana’nın Mesnevisinde Aşk Kavramı” Bu ’ ü Bugüne Tasavvuf Kültürü, 2004, cilt: III, s. 113-124.
• el- uşeyrî ʿAbdulkerîm b. Hevâzin, -R u’ - uş nşr. al l el- Man ûr Beyrut: D ru’l-Kutubi’l-ʿIlmiyye 2001.
• uşpınar Bilal “Mevl n ’da Akıl ve Aşk” S çuk Ü İ Fakültesi Dergisi 2007 sayı: 23 s. 7-22.
• ---------- “Mevl na’da Bilgi ve Dereceleri” İSTE : İ S , T , Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2007, cilt: V, sayı: 10 s. 13-28.
• el-Mâturîdî Ebû Man ûr u’ - thk. Bekir To aloğlu Muhammed Aruçi Ankara: İSAM Yayınları 2003.
• en-Nesefî, Ebû'l-Muʿ n T u’ - u ’ -dîn, thk. Hüseyin Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 1993.
• es-Suhraverdî Şih budd n Kitâbu k ’ - ş ’ - uk , - u - Ş - İş içerisinde, tsh. Henry Corbin, II, Tahran: Pejûheşg h-ı ʿUlûm-i İns n u Mu laʿ t-ı Ferheng 2001.
• eş-Şe ristânî Ebû'l-Fet el-M ’ - , thk. Em r ʿAl en ʿAl asen F ʿûr I-II Beyrut: D ru’l-Maʿrife 1993.
• Mevlânâ, Celâluddîn er-Rûmî, Dîvân- çev. Abdülbaki Göl ınarlı I- VII Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 2000.
• ----------, Mesnevî, çev. Veled İzbudak I-VI İstanbul: Mill Eğitim Bakanlığı Yayınları 1988.
• ----------, Ş haz. Abdülbaki Göl ınarlı I-VI İstanbul: Mill Eğitim Gençlik ve S or Bakanlığı Yayınları 1985.
• ----------, Mektuplar çev. Abdülbaki Göl ınarlı İstanbul: İnkıl Yayınları 1999.
• ----------, Fîhi mâ fîh çev. Meliha Ülker Tarıkahya İstanbul: Mill Eğitim Gençlik ve S or Bakanlığı Yayınları 1985.
• ----------, Mecâlis- S ’ /Y çev. Abdülbaki Göl ınarlı Konya: Yeni Kita Basımevi 1965.
• Taylan, Necip, üşü T T S u u İstanbul: Ay Işığı Kita ları 1998.
• Tunagöz, Tuna, ’ B z u k ö üş Bu ğ Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana 2005.
• Türkben Yaşar “Gaz l ’nin Sebe lilik Düşüncesi Üzerine Ya ılan Tartışmalar” e- k z A ş 2009 cilt: II sayı: 2 s. 41-53.
• Türker, Mubahat, Üç T ü B k ü , Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara 1956.
• Türker, Ömer “İl h Fiillerin Nedenliliği Sorunu: Gazz l ’nin Meseleye Yaklaşımı ve Katkısı” İ A ş 2007 sayı: 17 s. 1-24.
• Uysal Enver “İhv n-ı Saf ” Tü k k İ A k , İstanbul 2000 c. XXII s. 1-6.
• Yakıt İsmail “Mevl na’da Akıl ve Aklın Kritiği” Süleyman Demirel Ü İ kü 1996 sayı: 3 [Rektör Prof. Dr. asan Gürbüz’e Armağan] s. 1-20.
• ---------- “Mevl n ’da Aşk Ahlakı” U u S z u u Bildirileri, 2010, cilt: II, s. 949-958.
• Yavuz Yusuf Şevki “İlliyyet” Tü k k İ A k , İstanbul 2000 c. XXII s. 121-123.