Arazların İspatı Üzerine Zeydî Bir Eser: El-Hasan Er-Rassâs'ın Muhtasar Fî İsbâti'l-A'râz'ı

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 1, 255 - 271, 30.06.2019

Zeynep Şeker , Jan Thiele

Öz

Bu makale el-Hasan
er-Rassâs'ın Muhtasar fî isbâti'l-a'râz'ının bir tasviri ve edisyon
kritiğidir. Çalışma daha geniş bir ilmî eserden alınmış gibi görünmektedir.
Ayrıca çalışma, kelâm ontolojisinde merkezî bir kavram olan
"arazların" gerçekliğinin ispatı ile ilgilidir. 

Anahtar Kelimeler

Zeydîlik, Yemen, el-Hasan er-Rassâs, Mutezilîlik, Yazma Eser, Ambrosiana Koleksiyonu (Milano), Kelâm, Arazlar

Kaynakça

• Adang, Camilla, Wilferd Madelung ve Sabine Schmidtke, Baṣran Muʿtazilite Theology: Abū ʿAlī Muḥammad b. Khallād’s Kitāb al-uṣūl and Its Reception: A Critical Edition of the Ziyādāt Sharḥ al-uṣūl by the Zaydī Imām al-Nāṭiq bi-l-ḥaqq Abū Ṭālib Yaḥyā b. al-Ḥusayn b. Hārūn al-Buṭḥānī (ö. 424/1033), Leiden: Brill, 2010.
• An Anonymous Commentary on Kitāb al-Tadhkira by Ibn Mattawayh: Facsimile Edition of Mahdavi Codex 514 (6th/12th Century), (ed. Sabine Schmidtke), Tahran: Iranian Institute of Philosophy & Freie Universität Berlin, 2006.
• Ansari, Hassan, “Al-Barāhīn al-ẓāhira al-jaliyya ʿalā anna l-wujūd zāʾid ʿalā l-māhiyya by Ḥusām al-Dīn Abū Muḥammad al-Ḥasan b. Muḥammad al-Raṣṣāṣ,” A Common Rationality: Muʿtazilism in Islam and Judaism, (ed. Camilla Adang, Sabine Schmidtke ve David Sklare), Würzburg: Ergon, 2007, s. 337-348.
• Ansari, Hassan, “Mahmûd el-Melâhimî el-Muʿtezilî fi’l-Yemen ve’t-ta‘rîf bi risâletin fi’r-redd ʿaleyhi havle ziyâdati’l-vücûd ʿale’l-mâhiyye,” al-Masār 11/2 (2010), s. 48-58.
• Davidson, Herbert A., Proofs for Eternity, Creation and the Existence of God in Medieval Islamic and Jewish Philosophy, New York: Oxford University Press, 1987.
• Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî, el-Mesâʾil fi’l-hilâfi beyne’l-Basriyyîn ve’l-Bağdâdiyyîn, (thk. Maʿn Ziyâde ve Riḍvân es-Seyyid), Beyrut: Maʿhedü’l-İnmâʾi’l-ʿArabî, 1979.
• er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, el-Mûciz fî usûli’d-dîn, (thk. Jamāl Shāmī), Saʿda: y.y. 1438/[2017].
• er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, Kitâbü’t-Tahsîl fî ʿilmi’l-usûl, MS Milano, Ambrosiana, ar. E 206, vr. 212a-284a.
• er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, Kitâbü’t-Tibyân li-Yâkûtati’l-îmân ve vâsıtati’l-burhân, MS Sanʿāʾ, Mektebetü’l-evkâf (eş-Şarkıyye), no. 2401.
• er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. al-Hasan, el-ʿAşrü’l-fevâʾidi’l-lâzime ʿan sîgati delîlin vâhid, (thk. Jamāl Shāmī), Saʿda: y.y., 1438/[2017].
• Frank, Richard M., “The Science of Kalām,” Arabic Sciences and Philosophy 2/1 (1992), s. 7-37. DOI: 10.1017/S0957423900001557.
• Gimaret, Daniel, La doctrine d’al-Ashʿarī, Paris: Cerf, 1990.
• Hâkim el-Cüşemî, el-Muhsin b. Muhammed el-Bayhakî, Şerḥu ʿUyûni’l-mesâʾil, MS Sanʿāʾ, Mektebetü’l-evkāf (eş-Şarkıyye), no. 707.
• Hâkim el-Cüşemî, el-Muhsin b. Muhammed el-Beyhakî, Kitâbü’l-ʿUyûn fi’r-redd ʿalâ ehli’l-bidaʿ, MS Milano, Ambrosiana, ar. B 66.
• İbn Metteveyh, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ahmed, et-Tezkria fî ahkâmi’l-cevâhir ve’l-aʿrâz, 2 cilt, (ed. Daniel Gimaret), Kahire: Institut français d’archéologie orientale, 2009.
• İbn Metteveyh, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ahmed, Kitâbü’l-Mecmûʿ fî’l-muhît bi’t-teklîf, 3 cilt, (ed. J.J. Houben, Daniel Gimaret ve Jan Peters), Beyrut: Imprimerie Catholique, 1965-1999.
• İbnü’l-Melâhimî el-Hârizmî, Rüknüddîn, Kitâbü’l-Muʿtemed fî usûli’d-dîn, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş baskı, (ed. Wilferd Madelung), Tahran: Mirâs-ı Mektûb, 2012.
• Löfgren, Oscar ve Renato Traini, Catalogue of the Arabic manuscripts in the Biblioteca Ambrosiana, 4 cilt, Vicenza/Cinisello Balsamo: Neri Pozza/Silvana Editoriale, 1975-2011.
• Madelung, Wilferd ve Sabine Schmidtke, Al-Ṣāḥib Ibn ʿAbbād: Promoter of Rational Theology. Two Muʿtazilī kalām Texts from the Cairo Geniza, Leiden: Brill, 2016.
• Madelung, Wilferd, “Abū l-Ḥusayn al-Baṣrī’s Proof for the Existence of God,” Arabic Theology, Arabic Philosophy-From the Many to the One: Essays in Celebration of Richard M. Frank, (ed. James E. Montgomery), Leuven: Peeters, 2006, s. 273-280.
• Mânkdîm Şeşdîv, Ebü’l-Hüseyn Ahmed, Ta‘lîku Şerhu’l-usûli’l-hamse, (thk. Abdülkerîm Osman), Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 1384/1965.
• Perler, Dominik ve Ulrich Rudolph, Occasionalismus. Theorien der Kausalität im arabisch-islamischen und im europäischen Denken, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2000.
• Schmidtke, Sabine, “MS. Mahdawi 514. An Anonymous Commentary of Ibn Mattawayh’s Kitāb al-Tadhkira,” Islamic Thought in the Middle Ages: Studies in Text, Transmission and Translation, in Honour of Hans Daiber, (ed. Anna Akasoy ve Wim Raven), Leiden: Brill, 2008, s. 139-162.
• Thiele, Jan, “La causalité selon al-Ḥākim al-Ǧišumī,” Arabica 59/3-4 (2012), s. 291-318. DOI: 10.1163/157005812X629266.
• Thiele, Jan, “Propagating Muʿtazilism in the VIth/XIIth century Zaydiyya: The Role of al-Ḥasan al-Raṣṣāṣ,” Arabica, 57/5-6 (2010), s. 536-558. DOI: 10.1163/157005810X519125.
• Thiele, Jan, Kausalität in der muʿtazilitischen Kosmologie: Das Kitāb al-Muʾaṯṯirāt wa-miftāḥ al-muškilāt des Zayditen al-Ḥasan ar-Raṣṣāṣ (ö. 584/1188), Leiden: Brill, 2011.
• Thiele, Jan, Theologie in der jemenitischen Zaydiyya: Die naturphilosophischen Überlegungen des al-Ḥasan ar-Raṣṣāṣ, Leiden: Brill, 2013.