Kıbrıs Sorunu ve Deniz Hukuku Bağlamında Doğu Akdeniz’de Yapılması Gerekenler

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 95 - 107, 06.02.2018

Ulvi - Gökhan / Keser - Ak

Öz

Doğu Akdeniz, Türkiye için çok önemli bir coğrafyadır. Bu bölge, Türkiye’nin Orta Doğu’ya açılan bir deniz kapısıdır ve bu kapıyı da Kıbrıs Adası bir hançer misali zorlar, ürkütür, hatta tehdit eder. Güzel afroditin diyarı, uluslararası ilişkiler dünyasında yırtıcı bir kuştur aslında… İşte bu yüzden Kıbrıs, Türkiye’nin ellerinden uçmaması ve her daim avucunun içerisinde tutulması gereken bir şahin gibidir. Adını, kına çiçeği olarak bilinen Kypros, mitolojide Kiniros’un kızı, aşk tanrıçası Kipris veya bakır anlamındaki Latince Cuprum kelimesinden aldığı ileri sürülen Kıbrıs Adası, tarihin her döneminde uluslararası kamuoyunun ilgi alanında olmuştur. Kıbrıs Adası, 9251 km2 yüzölçümü ile Doğu Akdeniz’in en büyük, Sicilya ve Sardunya’dan sonra da Akdeniz’in üçüncü büyük adası olup, çok eski, bu itibarla çok zengin bir tarihe sahiptir. Doğu Akdeniz’de bulunan Ada, aslında tüm Akdeniz’in jeopolitiğinde yadsınamaz bir stratejik öneme sahiptir. Zira adanın stratejik değeri önemini gerçekte Akdeniz’in stratejik değerinden alır. Akdeniz’in bugün günlük gemi trafiği günde yaklaşık 4000 gemidir. Bu aslında tüm dünya gemi trafiğinin hemen hemen yarısıdır. Akdeniz’deki bu günlük 4000 geminin de yarısından çoğunu tankerler oluşturmaktadır. Bu gemi trafiği, gemilerden oluşan ve birçok kolu olan geniş bir ırmak misali Akdeniz’de özellikle batı-doğu istikametinde akar, durur. Ayrıca Akdeniz, Orta Doğu’ya ve Doğu Afrika’ya yakınlığı dolayısıyla, ABD’nin Irak’a müdahalelerinde ve Somali operasyonlarında da görüldüğü üzere, gerek ekonomik yönden, gerek bir gerginlik durumunda veya çatışma halinde stratejik kıta intikalleri yönünden daha da önem kazanmıştır. Buna paralel olarak, Kıbrıs, Türkiye’nin bölgedeki deniz ve hava sahaları alaka ve menfaatleri için hayatidir. Zira bugün adada ihdas edilen deniz ve hava üsleri vasıtasıyla, Kıbrıs’ın bütün çevresi etki ve kontrol altına alınabilmektedir. İlaveten, gelişen teknoloji ile Kıbrıs elektronik dinleme, izleme ve kontrol sistemlerinin de merkezi konumundadır. Doğu Akdeniz’in tabanının altında mali değeri oldukça yüksek hidrokarbon zenginlikleri bulunmaktadır. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), adada GKRY tarafından temsil edilmeyen Kıbrıs Türk halkı ve onun devleti olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nin mevcudiyetinin hilafına, bu zenginliklerden tek başına yararlanmaya çalışmaktadır. Ada çevresindeki zengin deniz-dibi kaynakları ile ortaya çıkan yeni menfaat yumağının, Kıbrıs uyuşmazlığının denize de yayılmasına sebebiyet verdiği aşikârdır. Bu bağlamda çalışmada, ulusal güvenlik bağlamında Kıbrıs Adası’nın önemi, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de deniz güvenliğine katkıları ve Doğu Akdeniz’deki son gelişmelerin Kıbrıs Sorunu’nun çözümüne muhtemel etkileri üzerine bir inceleme ve analiz yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Hidrokarbon, Doğu Akdeniz, Rumlar, Kıbrıslı Türkler

Kaynakça

• Kaynakça Alasya, Halil Fikret, “Kıbrıs Tarihi ve Kıbrıs’ta Türk Eserleri”, Ankara, 1964. Alasya, Halil Fikret, “Kıbrıs’ta İkili Görüşmeler Notları”, 4 ncü Türkoloji Kongresi, 17-23 Ekim 1981. Armaoğlu, Fahir, “Kıbrıs: Akdeniz’in En Önemli Geçidi”, Tercüman Gazetesi, 19 Aralık 1983. Art, Robert J. ve Kenneth N. Waltz, “The Use of Force”, Little Brown And Company, Boston, 1971. Atan, Atilla, “Kıbrıs-Yeni Bir Türk Devletinin Doğuşu”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı 14, Ankara, Nisan 1986. Atun, Ali Fikret, “Türkiye’nin Ulusal Güvenliği Açısından Kıbrıs’ın Jeopolitik ve Jeostratejik Önemi”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını, Mart-Nisan 2011. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. BA. 030.01.64.394-7 nolu belge. Çörekçi, Ahmet, “Milli Güvenlik Kurulu’ndan İstenen Yeni Rol”, Ulusal Strateji, Ocak-Şubat 2001. Genelkurmay Eski Başkanı Org.(E) Necip Torumtay’ın Konuşması, “Kıbrıs Sempozyumu: Bildiriler, SoruCevaplar, Katkılar ve konuşma Metinleri (1-2 Aralık 1997)”, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 1998. Gönlübol, Mehmet ve Ali Fikret Atun, “Türkiye’nin Ulusal Güvenliği Açısından Kıbrıs’ın Jeopolitik ve Jeostratejik Önemi”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını, Mart-Nisan 2011. Gürdeniz, Cem, “Turkey’s Contributions to Maritime Security in the Black Sea and Mediterranean”, New Dimensions of Security and International Organizations, Proceedings of the Fourth International Symposium (İstanbul, May 31-June 01, 2007), SAREM, Ankara, Genelkurmay Basımevi, 2007. Hill, George, “A History of Cyprus, Volume I”, Cambridge University Press, 1949. Kantarcı, Şenol, “Kıbrıs’ta 70 Bin Kişilik Yeni Bir Türk Askeri Üssü Kurulmalı”, 2023 Dergisi, 14 Nisan 2004. Keser, Ulvi, “Avrupa Birliği Sürecinde Kıbrıs’ın Hukuki Durumu ve Kıbrıs Tarihine Kesitsel Bir Bakış”, SAREM Stratejik Araştırmalar Dergisi, Sayı 9, Ankara, Genelkurmay Basımevi, Şubat 2007. 22 Fahir Armaoğlu, “Kıbrıs: Akdeniz’in En Önemli Geçidi”, Tercüman Gazetesi, 19 Aralık 1983. Ligeros, Stavros, “Milli Güvenlik İçin SOS”, Kosmos Tu Ependiti Gazetesi, 10 Temmuz 2010. Özmen, Süleyman, “Ulusal Güvenlik Boyutunda Kıbrıs’ın Jeostratejik ve Jeopolitik Önemi”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Ocak 2007, Sayı 391. Öztürk, Osman Metin, “Kıbrıs Sorununda Perde Arkası”, 2003 Dergisi, 15 Mart 2004. Parker, Robin, “Aphrodite’s Realm”, Zavallis Press, Lefkoşa, 1969. Sander, Oral, “Siyasi Tarih 1918-1994”, İmge Kitapevi, 16. Baskı, Ankara, Ekim 2007. TESSAM. “Kıbrıs’ın Jeostratejik ve Jeopolitik Önemi”, TESSAM Kültür Yayınları No: 1, Ocak 2008. Türsan, Nurettin, “Yunan Sorunu”, Ankara, 3 ncü Baskı, 1987.