KARANLIK LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL SESLİLİK VE İŞ TATMİNİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 19, 310 - 337, 30.06.2019

Yunus Zengin

Öz

Sahip oldukları kişisel özellik ve beceriler ile
takipçilerini etkileyen ve onları belirlenen amaçlar dâhilinde yönlendiren
liderler, genel olarak bu olumlu yönleri ile ön plana çıkmış ve araştırmalara
konu olmuşlardır. Ancak son dönemlerde özellikle bazı kurumsal işletmelerin
yönetsel anlayış kaynaklı performans düşüş yaşamaları, liderlik kavramının
farklı yönlerinin ele alınarak incelenmesini gerekli kılmıştır.

Bu çalışmada temel amaç, liderlerin olumsuz
davranışları olarak ifade edilen karanlık yönlerinin çalışanların örgüt
içerisindeki seslilik durumları ile iş tatmini üzerindeki etkisini
incelemektir.  Basit tesadüfi yöntem
kullanılarak Kağızman ilçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ilk ve orta öğretim
kurumlarında çalışan 540 öğretmenden anket tekniği ile veriler elde edilmiştir.
Veriler SPSS programıyla analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen
bulgulara göre karanlık liderlik davranışının örgütsel seslilik ve iş tatmini
üzerinde düşük düzeyde, anlamlı ve negatif yönlü bir etkiye sahip olduğu tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lider, Karanlık Liderlik, Örgütsel Seslilik, İş Tatmini, Performans

Kaynakça

• Akçay, V. H. (2012). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 123-140Akdemir, B. & Açan, A. M.(2018). Psikolojik Sermaye ve İş Tatmini İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 8(2), 57-79.Aziri, B. (2011). Job Satısfactıon: A Lıterature Revıew. Management Research & Practice, 3(4).Ballı E. & Çakıcı A., (2016). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik üzerine etkisi: otel çalışanları üzerinde bir araştırma, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 167-180Ballı, E. & Ballı, A. İ. K.(2017). Karanlık liderlik ve örgütsel etik iklim arasındaki ilişki: otel işletmelerinde bir araştırma. The Fırst Internatıonal Congress On Future Of Tourısm. https://www.researchgate.net/publication/321748797Benson, M.J. & Hogan, R.S. (2008). How dark side leadership personality destroys trust and degrades organisational effectiveness, Organisations and People, 15(3), 10–18.Bies, R. J. & Shapiro, D. L. (1988). Voice and justification: their influence on procedural fairness judgments. Academy of Management Journal, 31, 676–85Cadsby, C. Bram, F. S. & Francis T. (2007). Sorting and ıncentive effects of pay for performance: an experimental ınvestigation, Academy of Management Journal 50: 387–405. Clark, A. (2001). What really matters in a job? hedonic measurement using quit data, Labour Economics 8: 22 - 42Conger, J.A. (1990). The dark side of leadership. Organisation Dynamics, 19(2), 44-55.Çelik, M. & Bilginer, F. G. (2018). Psikolojik sermayenin iş tatmini üzerine etkisinde lidere duyulan güvenin aracılık rolü: turizm sektöründe bir araştırma. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year, 2(31), 138-160.Çetin, F. & Basım, H. N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13( 3), 79-94Deniz, M. (2005). Bir tutum çeşidi olarak iş doyumu, örgütsel davranış boyutlarından seçmeler, Ed. Mehmet Tikici, Ankara, Nobel YayınıDerin, N. (2017). İşyerinde kişiler arası güven ile iş gören sesliliği arasındaki ilişkide psikolojik rahatlığın aracılık rolü, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 15, Sayı:30, 51-68,Elangovan A.R. & Xie J.L. (2000). Effects of perceived power of supervisor on subordinate work attitudes, Leadership & Organization Development Journal, Vol.21, I.6, 319-323Farrell, D. & Rusbult, C. E. (1992). Exploring the exit, voice, loyalty, and neglect typology: the influence of job satisfaction, quality of alternatives, and investment size. Employee Responsibilities and Rights Journal, 5, 201–18.Fascia S. (2018). The value of dark leadership, journal of strategy, Operations & Economics (JSOE), 3,(2)Frese, M., Teng, E. & Wijnen, C. J. D. (1999). Helping to improve suggestion systems: predictors of making suggestions in companies. Journal of Organizational Behavior, 20, 1139–55.Gul, H., Usman, M., Liu, Y., Rehman, Z., & Jebran, K. (2018). Does the effect of power distance moderate the relation between person environment fit and job satisfaction leading to job performance? Evidence from Afghanistan and Pakistan. Future Business Journal, 4(1), 68-83.Higgs M. (2009). The good, the bad and the ugly: leadership and narcissism, Journal of Change Management, 9:2, 165-178, DOI: 10.1080/14697010902879111Hogan, R., & Hogan, J. (2001). Assessing Leadership: A view from the dark side. International Journal of Assessment and Selection, 9, 40-51.Hsiung, H. H. (2012). Authentic leadership and employee voice behavior: A multi-level psychological process. Journal of business ethics, 107(3), 349-361.Kaliski, B.S. (2007). Encyclopedia of Business and Finance, Second edition, Thompson Gale, Detroit,Kesken, J., & Ayyıldız, N. A (2011). Öteki liderlik. Ankara: Gazi Kitabevi.Khoo, H. S., & Burch, G. S. J. (2008). The ‘dark side’of leadership personality and transformational leadership: An exploratory study. Personality and individual differences, 44(1), 86-97.Kızıldaş, E. (2017). Kültürel değerlere göre karanlık lider algısının çalışan iş performansı etkisi üzerine bir araştırma, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara.Klaußner S. (2012), Die dunkle seite der führungstand der forschung und offene fragen. Arbeit Heft, 1, 2(1), 5-19.Korkmaz, M., Aras, G., Yücel, A. S., & Kıygın, S. (2013). sivil havacılık sektöründe kabin personelinin algıladıkları liderlik stilleri ve iş tatmini üzerindeki ilişkileri: Türk Hava Yolları Örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6 (7), 697-714 Lind, E. A., Kanfer, R. & Earley, P. C. (1990). ‘Voice, control, and procedural justice: instrumental and noninstrumental concerns in fairness judgments’. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 952–9.Liu, W., Zhu, R., & Yang, Y. (2010). I warn you because I like you: Voice behavior, employee identifications, and transformational leadership. The Leadership Quarterly, 21(1),189-202.Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (1297–1349). Chicago: Rand McNallyMalik, M. E., Danish, R. Q., & Munir, Y. (2012). The impact of pay and promotion on job satisfaction: Evidence from higher education institutes of Pakistan. American journal of economics, 10(5), 6-9.Milliken, F. J., Morrison, E. W., & Hewlin, P. F. (2003). An exploratory study of employee silence: Issues that employees don’t communicate upward and why. Journal of management studies, 40(6), 1453-1476.Özaydın, M. M. & Özdemir, Ö. (2014). Çalışanların bireysel özelliklerinin iş tatmini üzerindeki etkileri: Bir kamu bankası örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi. 6/1. s. 251-281Özbolat G., (2018). Çalışan sesliliği ile iletişim doyumu arasındaki ilişkide informal iletişim kanallarının ve cinsiyetin düzenleyici etkisi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans TeziÖzsoy, E. & Ardiç, K. (2017). Karanlık üçlü ‘nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) iş tatminine etkisinin incelenmesi. Yonetim ve Ekonomi, 24(2), 391.Parveen, S., Sahito, Z., Gopang, A. S., & Khamboh, M. A. (2015). Job Satisfaction among Government High School Teachers of the Province of Sindh, Pakistan. Journal of Elementary Education, 25(2), 125-137.Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. III (1988). Impact of exchange variables on exit, voice, loyalty, and neglect: an integrative model of responses to declining job satisfaction. Academy of Management Journal, 31, 599–627.Saari, L. M., & Judge, T. A. (2004). Employee attitudes and job satisfaction. Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 43(4), 395-407.Şehitoğlu Y. (2012). İş gören sesliliği, nedenleri ve boyutları: Teorik bir çerçeve, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 4, 27-37Van Dyne, L. & LePine, J. A. (1998). Helping and voice extra-role behaviors: evidence of construct and predictive validity, Academy of Management Journal, 41, 108-119Van Dyne, L., Cummings, L. L. & McLean Parks, J. (1995). Extra-role behaviours: in pursuit of construct and definitional clarity (a bridge over muddied waters). In Cummings,L.L.and Staw, Van Dyne, L. Soon A; & Isabel C. Botero. (2003). Concept ualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs, Journal of Management Studies, 40:6, 1359-1392.Withey, M. J. & Cooper, W. H. (1989). ‘Predicting exit, voice, loyalty, and neglect’. Administrative Science Quarterly, 34, 521–39.