1834/1250 TARİHLİ NÜFUS DEFTERLERİNE GÖRE KÜTAHYA SANCAĞINDA REAYA NÜFUS

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 19, 559 - 575, 30.06.2019

Lokman Aydın

Öz

1826
yılında Yeniçeri Ocağının kaldırılması üzerine devletin asker ihtiyacını
karşılamak ve malî durumunu tespit etmek maksadıyla nüfus sayımları
yapılarak,  Müslim ve gayrimüslim
erkekler nüfus defterlerine kaydedilmeye başlanmıştır.  Osmanlı ülkesinde bu anlamda ilk genel nüfus
sayımı 1831 yılında tamamlanmış ve daha sonrada nüfus yoklamaları şeklinde
kayıtlar güncellenmiştir. Yapılan sayımlarla birlikte tutulan nüfus defterleri
merkeze gönderilmeye başlanınca da İstanbul’da ve taşrada konu ile ilgili
teşkilat yapıları oluşturulmaya başlanmıştır.

Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde Hüdavendigar
Eyaleti, Kütahya Sancağı, Kütahya Kazası Reaya Nüfus Defteri adıyla, 1250
tarihli ve NFS.d./1622 numara ile kayıtlı
defter, XV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anadolu Beylerbeyliğinin
merkezi olan ve  1841 yılından itibaren
Hüdavendigar vilayetine merkezlik yapmış olan  Kütahya kazasının çeşitli mahallelerinde
yaşayan gayrimüslim nüfusun tespiti açısından en önemli kaynaktır. Bu çalışmada
bu deftere dayanarak Kütahya’da yaşayan gayrimüslim nüfus hakkında bir inceleme
ve değerlendirme yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Nüfus Defterleri, Kütahya Sancağı

Kaynakça

• 6. KAYNAKÇA Aydın M. (1990). Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, 28-30 Haziran 1989, Bildirilerinden Ayrı Basım, İstanbul 1990. (81-106). Aydın M. (2016). Avarız Defterlerine Göre 17. Yüzyılda Kütahya, Dumlupınar Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 199-232.Barkan Ö. L. (Ocak, 1940). Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Nüfus ve Arazi Tahrirleri, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 2, Sayı I, 23-59. Behar C. (2011). Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye’nin Nüfusu, 1500-1927, Ankara. BOA, Nüfus Defterleri, (NFS.d.) 1619/ 1622.Bozkurt N. (2018). Kütahya 1842-1843 (Müslüman Nüfus ve Sosyal Yapı), Ankara. Çimen A (2012). Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlıda Nüfus Hizmetleri, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14/3, 183-216. Develioğlu F. (1982). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara. DİA. (2002). Kocabaşı. TDV İslâm Ansiklopedisi- 26. Ankara, 140-141. Elibol N. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfus Meselesi ve Demografi Araştırmaları, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.12/2, 135-160. Evliya Çelebi, (2005) Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi IX. Kitap, Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, İstanbul. Güncel Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr/ 11.10.2018.Güneş M. (2014). Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili, Akademik Bakış, 8, S.5, (221–240).İnalcık H. (1987), Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arnavid, TTK Ankara. İnalcık H. (1993). Cizye, Osmanlılarda Cizye. TDV İslâm Ansiklopedisi, 8, İstanbul, 45-48.Karal, E. Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara.Koç Y. (2007). Nüfus/Osmanlı Dönemi, TDV İslâm Ansiklopedisi-33, İstanbul, 294-299. Ortaylı İ. (2005). Millet, Osmanlılarda Millet Sistemi, TDV İslâm Ansiklopedisi-30, İstanbul 66-70. Öz M. (2007). Reâyâ, TDV İslâm Ansiklopedisi-34, İstanbul 490-493. Öz M. (2010). Tahrir, TDV İslâm Ansiklopedisi- 39, İstanbul, 425-429.Seyfeli C. (2012). Osmanlı Devlet Salnamelerinde Katolik Ermeniler (1847–1918). Cyprus International University, folklor/edebiyat, 18, sayı: 69, 145-182. Türkân A. (2014). Tanzimat’tan Sonra (1839) Kütahya’daki Hıristiyanların Dinî-İdarî Durumları ve Yaşadıkları Tartışmalı Meseleler, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kütahya Özel Sayısı Kasım 2014, 111-136. Umumî Nüfus Tahriri (1929), Fasikül III, Usuller Kanun ve Talimatnameler, Neticelerin Tahlili Ankara.Uzunçarşılı İ. H. (1932). Kütahya Şehri. İstanbul. Varlık M. Ç. (1980). 16. Yüzyılda Kütahya Sancağı. Erzurum. Varlık M. Ç. (2002). Kütahya. TDV İslâm Ansiklopedisi-26, Ankara, 580-584. Yıldız H. D. (1981). Kütahya’nın Tarihçesi. Kütahya, İstanbul. 35-51.