THE WATER MİLLS AND CREAMERIES IN THE BİG ARDAHAN SANJAK OF CHILDIR PROVINCE IN THE XVI CENTURY

Yıl 2014, Sayı: 24, 71 - 87, 31.12.2015

Doğukan Özcan

https://doi.org/10.17498/kdeniz.309393

Cited By: 3

Öz

Themillswereone of thefirstexamples of industrial facilities of theclassicalera (1300-1600), in which human power werere placed with an other energy power. The mostdet ailedin formation about the sefacilities is given in the Otoman Staterecordingsandcodes. 

Thepurpose of ourstudy is toresearchthe XVI century’ssituation of millsandcreamerıes of the Big Ardahan Sanjak of Childir provinceaccordingtothe Otoman Staterecordingsnamed "Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistan" anddated 1595. Accordingtothe Staterecordings, therewere 224 watermillsand 8 creamery in Big Ardahan Sanjak. Accordingtothe Staterecordings and codes of laws, the water mills are known as "asiyâb".

Anahtar Kelimeler

Childir Province, Big Ardahan Sanjak, State Recordings, Water Mills, Creamery

ВОДЯНЫЕ МЕЛЬНИЦЫ И МАСЛОБОЙНЫ В БОЛЬШОМ АРДАГАНСКОМ САНДЖАКЕВ ПРОВИНЦИИ ЧИЛДЫРВ 16. ВЕКЕ

Öz

Один из первичных примеров использования энергической силы вместо человеческой являются мельницы. Они, в ходе классического периода (1300-1600) являлись основными промышленными учреждениями. Получить детальные сведения об    этих    учреждениях    можно    в    Оттоманских    пространных    реестрах    и аконоположениях. Цель нашей работы исследовать на основе «Пространном Реестра Гюрджистанского   Вилаета»,   датируемого   1595   г.   о   положение   мельниц   и маслобойниц в санджаке Большой Ардаган в провинции Чилдыр в 16 в. Согласно сведению  пространного  реестра  в  Санджаке  Большой  Ардаган  был  всего  224 водяных мельниц и 8 маслобойниц. Водяные мельницы в реестрах и законоположениях характеризуются как «асияб».

Anahtar Kelimeler

Чильдирская провинция, Большой Ардаганский Санджак, пространный реестр, мельница, маслобойня

XVI. YÜZYILDA ÇILDIR EYALETİ BÜYÜK ARDAHAN SANCAĞI'NDA SU DEĞİRMENLERİ VE BEZİRHANELER

Öz

İnsan gücü yerine başka bir enerji gücü kullanmanın ilk örneklerinden biri olan değirmenler klasik dönemin (1300-1600) önemli sanayi tesislerindendir. Bu tesisler hakkında en detaylı bilgiler Osmanlı tahrir defterlerinde ve kanunnamelerde yer almaktadır. Çalışmamızdaki amaç XVI. yüzyıl Çıldır Eyaleti Büyük Ardahan Sancağı'ndaki değirmen ve bezirhanelerin durumlarını 1595 tarihli "Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistan" tahrir defteri ışığında incelemekten ibarettir. Tahrir defteri verilerine göre Büyük Ardahan Sancağı'nda toplam 224 su değirmeni ve sekiz bezirhane bulunmaktadır. Su değirmenleri tahrir defterleri ve kanunnamelerde "asiyâb" olarak tanımlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çıldır Eyaleti, Büyük Ardahan Sancağı, Mufassal Defter, Asiyâb, Bezirhane

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet (1994a). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri.7//II. Kitap, II. Selim Devri Kanunnameleri. Dördüncü Bölüm. Diyârbekir Eyaleti Kanunnâmeleri (Harpurd Sancağı Kanunnâmesi); Altıncı Bölüm. Gürcistan Eyaleti Kanunnâmeleri (Gürcistan Vilâyeti Kanunnâmesi), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul. AKGÜNDÜZ, Ahmet (1994b). Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri.8//I. Kitap, III. Murad Devri Kanunnameleri. Üçüncü. Bölüm. Basra Eyaleti Kanunnameleri (Sadr-ı Suveyb Sancağı Kanunnâmesi), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul. BEKADZE,Shota (2014a). "XVI. Yüzyıl Sonlarında Çıldır Eyâleti Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Durumu: Aspinza Örneği", Turkish Studies-İnternational Periodical For The Languages, Literatureand History of Turkishor Turkic Volume 9/1 Winter 2014, p. 77-95. Ankara – Turkey. BEKADZE,Shota (2014b)."XVI. Yüzyilda Ahiska Şehrinde Sosyal ve Ekonomik Hayat",s. 561-589. 5. Karadeniz Uluslararası Sempozyumu, 06-07 Aralık 2012,Giresun. Eko Avrasya Yayın No: 2014/4 ISBN 978-605-87972-9-1. Ankara. http://ekoavrasya.net/images/upload/attachments/Karadeniz%20Sempozyum%20Kitap.pdf. BEKADZE,Shota (2014c). "XVI. Yüzyıl Sonlarında Çıldır Eyâleti Ahıska Sancağı ÇeçerekNahiyesi'ninSosyo-ekonomik Durumu". Karadeniz Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, Kış 2014. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Dergisi, Yıl 6, Sayı 21, s. 191-204. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, Ardahan / Türkiye. CİKİA,Sergey (1958).Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan. III. Kitap. İzdatelstvoAkademiiNaukGruzinskoy SSR, Tbilisi. CİKİA,Sergey (1947).Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan. I. Kitap. Gürcistan SSR Ulum Akademisi, Tbilisi. EYUBOĞLU, İsmet Zeki (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. 2. Baskı, Sosyal Yayınlar, İstanbul. GÜL, Mustafa Fuad (Bahar 2013).“Aksaray Şehrinin İktisadî Tarihi Hakkında Bir Deneme”,Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Yıl: 11, Bahar 2013, Sayı: 14, s. 131-158. KÂŞGARLIMahmud (2006). DivanüLûgat-it Türk" (Dizin). Çev. Besim ATALAY, 5. Baskı, Cilt IV.TDK. Yay. Ankara. KAZICI, Ziya (2005). Osmanlı'da Vergi Sistemi. Bilge Yayıncılık, İstanbul. KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1998). Osmanlılar'ın Kafkas-Elleri'ni Fethi (1451- 1590). 2. Baskı, TTK Basımevi, Ankara. PARLATIR, İsmail (2011).Osmanlı Türkçesi Sözlüğü.4. Baskı. Yargı Yayınları, Ankara. OLGUN, İbrahim ve Drahşan, Cemşit (1984). Farsça-Türkçe Sözlük. II. Baskı, Elhan Kitabevi.Ankara. SATIŞ, İhsan(Yaz 2012). Kırım Savası’ndan Sonra Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler Ve Sanlıurfa Yöresine İskânlar-Migrationsfrom Caucasiato Anatolia, and Settlementstothe Vicinityof Sanlıurfa Afterthe Crimean War, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII/1 (Yaz 2012), s. 517-531. STRABON (1994). Geografya, Tercüme, Makale ve Yorumlar G.A. Stratanovski , Ed. S. L. Utçenko, Tercüme ed. O.O. Kryuger, “Ladomir”, Moskva. http://ancientrome.ru/antlitr/t. htm?a=1267870250. ŞEMSEDDİN Sami (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Kâmûs-i Türkî(Latin Harfleriyle). İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul. TAŞ, Kenan Ziya (1998). “18. Yüzyılın Son Çeyreginde Adana Şehri”, OTAM(Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı, 9, s. 367-387, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara. TOZLU, Selahattin ve KILIÇ, Ümit (2011). “Erzurum Ziraat Tarihinden Notlar: Zeyrek”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S. 4, Giresun 2011, s. 101-116. Unutulan Bir Şifa Kaynağı: Bezir Yağı (2014), http://www.gidablog.com/unutulan- bir-sifa-kaynagi-bezir-yagi/. Erişim Tarihi: 08.11.2014. YÖRÜK, Doğan (2014).“XVI. Yüzyılda Konya Kazasında Su Değirmenleri ve Bezirhaneler”, TurkishStudies-İnternational Periodical For Th eLanguages, Literatureand History of Turkishor Turkic Volume 9/1 Winter 2014, p. 637-655. Ankara – Turkey.