İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir Mizah Gazetesi: Geveze

Yıl 2017, Sayı: 35, 28 - 42, 02.10.2017

Berna Civalıoğlu Yakup Çelik

https://doi.org/10.17498/kdeniz.319350

Öz

İkinci meşrutiyetin 1908’de ilan edilmesiyle
birlikte Osmanlı matbuat hayatında büyük bir canlılık meydana gelmiştir. Pek
çok konu ve alanda gazete ve dergilerin yayımlanmaya başlandığı bu dönemde,
özellikle mizah alanında pek çok süreli yayın çıkarılmıştır. 115 sayılık yayın
hayatıyla hakkında rahatlıkla uzun ömürlü olarak bahsedilebilecek olan bu
dönemin mizah gazetelerinden biri de Geveze Gazetesi’dir. İlki 63 ve ikincisi
52 sayıdan oluşan gazetenin ilk cildi, her gün neşredilen bir gazete olması
hasebiyle mizahî bir gazetede olmaktan ziyade günlük haber gazetesi olarak
değerlendirilir. İkinci cilt ise haftada iki gün yayımlanır ve mizah unsuru ilk
cilde göre büyük ölçüde artmıştır. Her iki ciltte de karikatürler oldukça
önemli bir yer kaplamakla beraber neredeyse tüm sayıların ilk sayfası ve
çoğunlukla son sayfaların da bir kısmı karikatüre ayrılmıştır.

Bu çalışma, literatürde hakkında herhangi bir
çalışma yapılmamış olan Geveze Gazetesi’ni konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gazete, Dergi, Geveze Gazetesi, Mizah, İkinci Meşrutiyet

Kaynakça

• AKYÜZ Kenan (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (1860-1923), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• BERGSON Henri (2011). GÜLME Komiğin Anlamı Üzerine Bir Deneme (Y. Avunç, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BİRECİKLİ İhsan Burak (2009). “Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet’in İlanı Üzerine Bir İnceleme”. Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt 3, Kış 2008, s.218-219.
• CEYLAN Ayhan (2006). “Tanzimat Dönemi Osmanlı Basım ve Yayımında Hukukî Düzen (1839-1876)”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 1, Bahar 2006, s. 150-152.
• ÇAPANOĞLU Münir Süleyman (1970). Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, İstanbul: Garanti Matbaası.
• GEVGİLİLİ Ali (1983). Türkiye Basını. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, s.203, 204, 210, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İMZASIZ, “İfade-i Hal”, Geveze, C.2, N.50, (18 Mayıs 1325/31 Mayıs 1909) s.2.
• KORTANTAMER Tunca (2002). “Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Dönemi Türk Mizahının Kısa Bir Tarihi”. Türkler Ansiklopedisi, Cilt 11, s.605-621, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• OYMAK Alparslan (2013). Osmanlı Mizahında Teodor Kasap (Diyojen, Çıngıraklı Tatar ve Hayal Gazetesi Üzerine Bir İnceleme), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• TOPUZ Hıfzı (1973). 100 Soruda Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• ÜLKEN Hilmi Ziya (2010). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.