Identifying The Relationships Between Self-Efficacies, Resilience Levels, And Stress Levels of Mothers of Children with Special Needs

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 1, 163 - 173, 15.01.2019

Özlem Altındağ Kumaş Halime Miray Sümer

https://doi.org/10.24106/kefdergi.2445

Cited By: 10

Öz

This study analysed the relationship between self-efficacies, resilience levels, and stress levels of mothers of children with special needs and the factors that have an impact on these issues. Within the scope of this study, 150 mothers of children with developmental difficulties in Ankara were analyzed. The analysis showed significant relationships between self-efficacy total factor score and resilience total factor, resilience factor 1 (fighting spirit), resilience factor 2 (self-efficacy), and resilience factor 3 (joy for life) and between the stress total factor scores and all stress scores. No significant correlation was found among all factor scores between self-efficacy and stress. According to the result of the analysis, there are significant differences between a mother’s educational level and self-efficacy, income level and self-efficacy, stress and resilience.

Anahtar Kelimeler

Resilience, self-efficacy, stress, children with special needs, mothers.

Özel Gereksinimli Küçük Çocuğu Olan Annelerin Öz Yetkinlikleri, Yılmazlık Düzeyleri ve Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi

Öz

Bu
çalışmada özel gereksinimli küçük çocuğu olan annelerin öz yetkinlikleri,
yılmazlıkları ve stres düzeyleri arasındaki ilişki ve buna etki eden değişkenler
incelenmiştir. Araştırma grubunu Ankara ilinde bulunan gelişimsel yetersizliği
bulunan çocuğa sahip olan 150 anne oluşturmaktadır. Yapılan analizler sonucunda
öz-yetkinlik toplam faktör puanı ile
yılmazlık toplam faktör, yılmazlık faktör 1(mücadelecilik), yılmazlık faktör 2
(öz-yetkinlik) ve yılmazlık faktör 3 (yaşama bağlılık) puanları arasında, stres
toplam faktör ile tüm stres faktörleri anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Öz
yetkinlik ve stres arasında ise tüm faktör puanları arasında anlamlı ilişkiler
bulunamamıştır. Anne eğitim ile
öz-yeterlik arasında ve gelir düzeyi ile öz-yeterlik, stres ve yılmazlık
arasında anlamı farklılıklar bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yılmazlık, öz-yetkinlik, stres, özel gereksinimi olan çocuklar, anneler

Kaynakça

• Akçamete, G., Kargın, T. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2 (2), 7-24.
• Akkök, F. (1989) Özürlü bir çocuğa sahip anne babaların kaygı ve endişe düzeyini ölçme aracının güvenirlik ve geçerlik çalışması. Psikoloji Dergisi 7: 26-38.
• Allen, S. M., Ciambrone, D., Welch, L. C. (2000). Stage of life course and social support as a mediator of mood state among persons with disability. Journal of Aging and Health, 13 (3), 318-342.
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA), (2009), Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor? Ankara.
• Bayraklı, H. (2010). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Ankara.
• Bayraklı, H. ve Kaner, S. (2012). Zihin engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1-18.
• Boothroyd, R. A. (1997). Preliminary manual for the caregiver self-efficacy scale. Tampa, Florida: Department of Mental Health Law and Policy, University of South Florida.
• Boyraz, G., & Sayger, T.V. (2011). Psychological well-being among fathers of children with and without disabilities: The role of family cohesion, adaptability, and paternal self-Efficacy. American Journal of Men's Health, 5(4), 286–296.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Campbell-Sills, L., Forde, D.R., & Stein, M.B. (2009). Demographic and childhood environ-mental predictors of resilience in a community sample. Journal of Psychiatric Research, 43, 1007–1012.
• Cavkaytar, Aksoy ve Ardıç (2014) Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracının Geçerlik ve Güve-nirliğinin Güncellenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2014, 15(2) 1-12.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences, Second Edi-tion. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Coleman, P.K. ve Karraker, K.H. (1997). Self Efficacy and Parenting Quality Findings and Future Applications. Developmental Review, 18, 47- 85.
• Çakır, S. G. (2009). Factors and mechanisms of resilience among Turkish migrant women in the UK. Yayınlanmamış doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, M. (2001). İşitme engelli çocuğa sahip ebeveynlerin çeşitli psikolojik değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, An-kara.
• Dunst, C. J., Trivette, C. M. (1986). Mediating influences of social support: personal, family, and child outcomes. American Journal of Mental Defiency, 90 (4), 403-417.
• Duygun, T. (2001). Zihinsel engelli ve sağlıklı çocuk annelerinde stres belirtileri, stresle başa çıkma tarzları ve algılanan sosyal desteğin tükenmişlik üzerine olan etkisi. Yayınlan-mamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dyson, L. L. (1993). Responce to the presence of a child with disabilities: Parental stress and family functioning over time. American Journal on Mental Retardation, 98 (2), 207- 218.
• Dyson, L. L. (1997). Fathers and mothers of school-age children with developmental disabili-ties: pavental stress, family functioning, and social support. American Journal on Men-tal Retardation, 102 (3), 267-279.
• Goldberg, S., Marcovitch, S., MacGregor, D., Lojkasek, M. (1986). Family responses to deve-lopmentally delayed preschoolers: etiology and the father’s role. American Journal on Mental Deficiency, 90 (6), 610-617.
• Guimond, A. B., Wilcox, M.J., & Lamorey, S.G. (2008). The Early Intervention Parenting Self-Efficacy Scale (EIPSES) Scale Construction and Initial Psy-chometric Evidence. Jour-nal of Early Intervention, Vol. 30, Number 4, 295-320.
• Gutman, L. M. (2008). Social and emotional development in infancy and early childhood. Ben-son, J. B., Haith, M. M.(Eds) Risk and resilience, (pp.24- 34). University of London, UK: Elsevier Inc.
• Friedrich, W. N., Greenberg, M. T., Crnic, K. (1983). A short form of the questionnaire onre-sources and stress. American Journal on Mental Deficiency, 88 (1), 41-48.
• Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H., & Martinussen, M. (2003). A new rating scale for adult resilience: What are the central protective resources behind health adjustment? In-ternational Journal of Methods in Psychiatric Research, 12(2), 65-76.
• Hassall, R., Rose J., & McDonald, J. (2005). Parenting stress in mothers of children with an intellectual disability: the effects of parental cognitions in relation to child characteristics and family support. Journal of Intellectual Disability Research, 49(6), 405-418.
• Hastings, R., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3), 222–232.
• Havens, C.A. ( 2005). Becoming a Resilient Family: Child Disability and the Family System. National Center on Accessibility. Access Today, Spring 2005. Special Volume, Issue 17.http://www.indiana.edu/nca/monographs/17family.shtml
• Holroyd, J. (1974). The questionnaire on resources and stress: An instrument to measure family response to a handicapped family member. Journal of Community Psychology, 2, 92-94.
• Jones, T. L., & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25(3), 341-363.
• Kandari, H. Y. (2005). Parenting stressors, needs for services, and caregiving self-efficacy among mothers of children with mild IDD in Kuwait: Assessing impact between vari-ables. Unpublished doctoral dissertation, Simmons College, Boston.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2009). Engelli ve engelli olmayan çocuklu annelerde yılmazlık, sosyal destek ve stresle başa çıkma becerileri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 8(15), 115-133.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2010b). Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11 (2), 47-62.
• Kaner, S., Bayrakli, H. ve Güzeller, C.O. (2011). Anne-babaların yılmazlık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 12(2),63-78.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Küçüker, S. (1997). Bilgi verici psikolojik danışmanlık programının zihinsel özürlü çocukların kardeşlerinin özürle ilgili bilgi düzeylerine ve özürlü kardeşlerine yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Küçüker, S. (2001). Küçük adımlar erken eğitim programının gelişimsel geriliği olan çocuğa sahip anne-babaların stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi (77-104), Küçük adımlar erken eğitim programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Der-neği.
• Kwok, S. & Wong, D. (2000). Mental health of parents with young children in Hong Kong: the roles of parnting stress and parenting self-efficacy. Child and Family Social Work 5, 57-65.
• McCubbin, H. I. and McCubbin, M. A. (1988). Typologies of Resilient Families: Emerging Roles of Social Class and Ethnicity. Family Relations, 37, 247-254. Mullins, J. B. (1987). Authentic Voices From Parents of Exceptional Children. Family Relati-ons, 36, 30-33.
• Oğuzlar, A. (2010). Alan Araştırmalarında Kayıp Değer Problemi ve Çözüm Önerileri. 29 Aralık 2014 tarihinde http://idari.cu.edu.tr/sempozyum/bil51.html adresinden alınmıştır.
• Scheel, M. J., & Rieckmann, T. (1998). An empirically derived description of selfefficacy and empowerment for parents of children identified as psychologically disordered. Ameri-can Journal of Family Therapy, 26(1), 15-27.
• Seybold, J., Fritz, J., & MacPhee, D. (1991). Relation of social support to the selfperceptions of mothers with delayed children. Journal of Community Psychology, 19(1), 29-36.
• Sucuoğlu, B. (1995). Özürlü çocuğu olan anne babaların gereksinimlerinin belirlenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2(1), 10-18.
• Patterson, J.M. (2002). Intergtating Family Resilience and Family Stress Theory. Journal of Marriage and Family, 64, 349-360.
• Rodriguez, C.M. ve Murphy, L.E.(1997). Parenting stress and abuse potential in mothers of children with developmental disabilities. Child Maltreatment. (3): 245-252, 1997.
• Rutter, M. (1987). Psychosocial resilience and protective mechanisms. The American Journal of Orthopsychiatry, 57 (3), 316–331.
• Tsibidaki, A., & Tsamparli, A. (2009). Adaptability and cohesion of Greek families: raising a child with a severe disability on the island of Rhodes. Journal of Family Studies, 15, 245-259.
• Upadhyaya, G., ve Havalappanavar, N.B. (2008). Stress in parents of the mentally challenged. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34: 53-55