TÜRKİYE’DE PETROL FİYATLARI VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ SİMETRİK VE ASİMETRİK NEDENSELLİK İLİŞKİLERİNİN ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 18, 59 - 71, 30.05.2018

Mustafa Kırca Veysel Karagöl

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.428607

Cited By: 4

Öz

Gelişmekte olan ve özellikle de enerjide dışa
bağımlılığı yüksek olan ülkelerde petrol fiyatları, cari işlemler dengesinin
önemli belirleyicilerindendir. Türkiye ekonomisinin dinamikleri incelendiğinde
enerjide dışa bağımlılığın yüksek olduğu ve petrolün hem üretim hem de tüketim
girdisi olarak yoğun bir biçimde kullanıldığı görülmektedir. Bu nedenle, artan
petrol fiyatlarının Türkiye ekonomisinin cari açığını arttıracağı
düşünülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de petrol fiyatları ile cari açık
arasındaki nedensellik ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç
doğrultusunda 1998Q1 ve 2016Q3 dönemine ait petrol fiyatları ve Türkiye’nin
cari açık değerlerine ait veriler, Hacker ve Hatemi-J (2006) simetrik
nedensellik testi ve Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi kullanılarak
analiz edilmiştir. Hacker ve Hatemi-J (2006) simetrik nedensellik testi
bulgularına göre petrol fiyatlarından cari açığa doğru tek yönlü nedensellik
vardır. Hatemi-J (2012) tarafından geliştirilen asimetrik nedensellik testi sonuçlarına
göre ise negatif petrol fiyatları şoklarından pozitif cari açık şoklarına doğru
nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, Hatemi-J (2011)
tarafından geliştirilen asimetrik etki-tepki fonksiyonları kullanılarak
şokların etkileme yönleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Petrol Fiyatları, Cari Açık, Simetrik Nedensellik, Asimetrik Nedensellik

Kaynakça

• ALLEGRET, J. P., COUHARDE, C., COULIBALY, D., & MIGNON, V. (2014). Current accounts and oil price fluctuations in oil-exporting countries: the role of financial development. Journal of International Money and Finance, 47, 185-201.
• ARISTOVNIK, A. (2007). Short and Medium Term Determinants of Current Account Balances in Mıddle East and North Africa Countries, William Davidson Institute Working Papers, Number 862.
• BARNES, S., LAWSON, J., RADZIWILL, A. (2010). Current Account Imbalances in the Euro Area, OECD Economics Department Working Papers, No.826.
• BASARIR, Ç., & ERÇAKAR, M. E. (2016). An Analysis of the Relationship between Crude Oil Prices, Current Account Deficit and Exchange Rates: Turkish Experiment. International Journal of Economics and Finance, 8(11), 48.
• BAYAR, Y., KILIÇ, C., ARICA, F. (2014). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 15, Sayı I, 451-471.
• BAYAT, T., ŞAHBAZ, A. ve AKÇACI, T. (2013). Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:42, Temmuz-Aralık 2013, 67-90.
• BAYRAKTAR, Y., EGRI, T. & YILDIZ, F. (2016). A Causal Relationship Between Oil Prices Current Account Deficit, and Economic Growth: An Emprical Analysis from Fragile Five Countries. Ecoforum Journal, 5(3), 29-44
• BİLDİRİCİ, M., ALP, E. ve BAKIRTAS, T. (2010). Oil Prices and Current Account Deficits: Analysis of Causality in the USA, Applied Econometrics and International Development, Vol.10-1, 137-150.
• BITZIS, G., PALEOLOGOS, J.M., PAPAZOGLOU, C. (2008). The Determinants of the Greek Current Account Deficit: The EMU Experience, Journal of International Economic Studies, 1(1), 105-122.
• BLANCHARD, O., DELL’ARICCIA, G., & MAURO, P. (2010). Rethinking macroeconomic policy. Journal of Money, Credit and Banking, 42(s1), 199-215.
• CANIDEMİR, S., USLU, R., EKİCİ, D., YARAT, M. (2011) Türkiye’de Cari Açığın Yapısal ve Dönemsel Belirleyicileri, Ekonomik Yaklaşım Kongreler Dizisi – VII sunulan bildiri, Gazi Üniversitesi Ankara.
• DEMİR, M. (2013). Enerji ithalati cari açik ilişkisi, Var analizi ile Türkiye üzerine bir inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9).
• DEMİRBAŞ, M., TÜRKAY, H. ve TÜRKOĞLU, M. (2009). Petrol Fiyatlarındaki Gelişmelerin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.14, S.3, s.289-299.
• DUNCAN, R. (2014). A Threshold Model of the US Current Account, Economic Modelling, 48, 270-280.
• ERDOĞAN, S. ve BOZKURT, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri ile bir İnceleme, Maliye Finans Yazıları, Sayı:84
• FEDERAL RESERVE ECONOMIC DATA (FRED) veri tabanı (Erişim:11/02/2017)
• GARSVIENE, L. and BUTKUS, M. (2014). Evaluation of the Determinants of Growing Current Account Deficit, Socialiniai Tyrimai, Nr,3 (36), 123-133.
• GOSSE, J.B., SERRANITO, F. (2014). Long-run determinants of Current Accounts in OECD Countries: Lessons for intra-European Imbalances, Economic Modelling, 38, 451-462.
• GRANGER, C. W. ve YOON, G. (2002). Hidden cointegration. Department of Economics Working Paper. University of California, San Diego
• GÜNGÖR, S., SÖNMEZ, L., KORKMAZ, Ö., KARACA, S.S. (2016). Petrol Fiyatlarındaki Değişimlerin Türkiye’nin Cari İşlemler Açığına Etkileri, Maliye Finans Yazıları, (106), 29-48.
• HACKER, R. S., ve HATEMI-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables: Using asymptotic and bootsrap distributions: theory and application. Apllied Economics, 38(13), 1489-1500
• HATEMI-J, A. (2011). Asymmetric generalized impulse responses and variance decompositions with an apllication, Munich Personal Repec Archive, 1-8.
• HATEMI-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Emrical Economics(43), 447-456.
• HUNTINGTON, H. G. (2015). Crude Oil Trade and Current Account Deficits. Energy Economics, 50, 70-79.
• KARAGÖL, V. ve ERDOĞAN, M. (2016). Cari Açığın Belirleyicilerine Yönelik bir Zaman Serisi Analizi, Sakarya İktisat Dergisi, s.2, 31-56, Haziran 2016.
• KAYIKÇI, F. (2012). Determinants of the Current Account Balance in Turkey: Vector Autoregression (VAR) Approach, African Journal of Business Management, Vol. 6(17), 5725-5736.
• LEBE, F. ve AKBAŞ, Y.E. (2015). İthal Ham Petrol Fiyatları ile Döviz Kurunun Cari Açık Üzerindeki Etkisi:Türkiye için bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 170-196.
• INSEL, A. ve KAYIKÇI, F. (2013). Determinants of the Current Account Balance in Turkey: An ARDL Approach, Ekonomska Istrazivanja-Economic Research, Vol.26(1): 1-16.
• MORSY, H. (2012). Current Account Determinants for Oil-Exporting Countries, Emerging Markets Finance & Trade, Vol.48, No.3, 122-133.
• ORGANISATION FOR ECONOMIC Co-OPERATION AND DEVELOPMENT (OECD) veri tabanı (Erişim:11/02/2017)
• OZATA, E. (2014). Sustainability of current account deficit with high oil prices: Evidence from Turkey. International Journal of Economic Sciences, 3(2), 71.
• ÖZLALE, Ü. ve PEKKURNAZ, D. (2010). Oil Prices and Current Account: A Structural Analaysis fort he Turkish Economy, Energy Policy, 28(2010), 4489-4496.
• ÖZTÜRK, N. ve BAYRAKTAR, Y. (2010). Döviz Kurlarını Açıklamaya Yönelik Yeni Yaklaşımlar, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt.11, Sayı.1. 157-189.
• PEKER, O. ve HOTUNOĞLU, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:23, Sayı:3, 221-237.
• SIMS, C. (1980), Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48(1), 1-48
• TODA, H. Y. ve YAMAMOTO, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes, Journal of Econometrics, 66, 225–250.
• TUFAIL, S., ve QURATULAIN, S. (2011). The effect of oil price innovations on the dynamic relationship between current account and exchange rate: Evidence from D-8 countries. The Pakistan Development Review, 52(4), 537-556.