Sakal Uzatma Ve Bıyık Kısaltmanın Hükmüne İlişkin Görüşlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 14, 273 - 289, 19.12.2017

Hüseyin Baysa

https://doi.org/10.31834/kilissbd.352197

Cited By: 1

Öz

Sakal
ve bıyığa yönelik tasarrufun hükmü, zaman zaman gündeme gelen fıkhî bir tartışma
konusudur. İlgili rivayetlerde sakalın uzatılması, bıyığın ise kısaltılmasının
talep edildiği görülmektedir. Kaynak eserlerde bu bilginin yanı sıra Hz.
Peygamber ve sahabenin sakal ve bıyığa yönelik uygulamalarına dair nakiller de
yer almaktadır; ancak bu iki obje üzerinde gerçekleştirilecek tasarrufun hükmü
hakkında herhangi bir nass bulunmamaktadır. İlgili veriyi değerlendiren fukaha,
rivayetlerde istenilen doğrultuda sakal ve bıyık üzerinde tasarrufta bulunmanın
dinî bir vecibe olduğu kanaatine varmışlardır. Son dönemlerde ise konunun dinî
niteliği bulunmayan örfî bir mesele olarak telakki edildiği görülmektedir. Bu
çalışmada sakalı uzatma ve bıyığı kısaltmanın hükmüne dair nasslar ile sözü
edilen yaklaşımların irdelenerek bir neticeye ulaşılması hedeflenmiştir.
Yapılan araştırma sonucunda sakalı bir tutam kadar uzatmanın, bıyığı ise
kısaltmanın sünnet olduğunu kanaatine varılmıştır. Bu iki obje üzerinde daha
farklı bir ameliyede bulunmanın ise mekruh olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sakal, bıyık, şer’î hüküm, fıtrat, şiâr

Kaynakça

• Abdülazîz Buhârî, Alâüddîn b. Ahmed b. Muhammed. (ty.) Keşfü’l-esrâr fî şerhi Usûli’l-Pezdevî. by.: Dâru’l-kitâbi’l-İslâmî.
• Adevî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Mükrim. (1994). Hâşiyetü’l-Adevî ala Şerhi Kifâyeti’t-Tâlibi’r-Rabbânî. Beyrut: Dârü’l-fikr.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. (1995). el-Müsned. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• Aynî, Ebû Muhammed Muhammed b. Ahmed b. Musa Bedruddîn. (2000). el-Binâye şerhu’l-Hidâye. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. (1987). el-Câmiu’s-Sahîh. Beyrut: Dâru İbni Kesîr. Buhûtî, Mansur b. Yunus b. Salahiddîn. (ty.). Keşşâfü’l-kınâ’ an metni’l-İknâ’. by.: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye. Cevâd, Ali. (2006). el-Mufassâl fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm. by.: Avend-i Daniş.
• Cezîrî, Abdurrahman. (2010). el-Fıkhü ala’l-mezâhibi’l-erba’a, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Cühenî, Abdülaziz Uvayde Hamîd. (2014). “Ahkâmü’t-tezyîn ve’t-tecmîl ve davâbituhümâ fi’l-fıkhi’l-İslâmî”, Doktora tezi. el-Medine Uluslararası Üniversitesi, İslamî İlimler Fak. Malezya.
• Dalyâ, Muhammed İbrâhîm (Edt.). (2012). “el-Fehmü’l-hâtiü li ehâdîsi i’fâi’l-lihye”, Mevsû’atü beyâni’l-İslâm (er-Red ale’l-iftirâât ve’ş-şübûhât el-kısmü’s-sâlis: es-sünnetü’n-nebeviyye). Kahire: Dâru nehdati Mısr.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. (2009). es-Sünen. By.: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye.
• Ebû Zehra, Muhammed. (ty.). Usûlü’l-fıkh. Kahire: Dâru’l-fikri’l-Arabî.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. (ty.). İhyâü ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
• Gumârî, Abdülazîz b. Sıddîk. (ty.). İfâdetü zevi’l-efhâm bi enne halka’l-lihyeti mekrûhun ve leyse bi harâmin. by.: Dâru’l-âsâri’l-İslâmiyye.
• Hin, Mustafa, Mustafa Buğa, Ali Şirbicî. (1992). el-Fıkhü’l-menhecî alâ mezhebi’l-İmâmi’l-Şâfiî. Dımaşk: Dâru’l-kalem.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdilaziz. (1992). Reddü’l-muhtâr alâ Dürri’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-fikr.
• İbn Battâl, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik el-Bekrî el-Kurtubî. (2003). Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Riyad: Mektebetü’r-rüşd.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. (1379h.). Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî. (ty.). el-Muhallâ bi’l-âsâr. Beyrut: Dâru’l-fikr.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Ahmed ed-Dârimî. (1988). el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbni Hibbân. Beyrut: Müessesetü’r-risâle.
• İbn İsmâil, Muhammed b. Ahmed. (1985). Edilletü tahrîmi halki’l-lihye. Kuveyt: Mektebetü dâri’l-erkâm.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrahim b. Muhammed el-Mısrî. (ty.). el-Behru’r-râik şerhu Kenzi’d-Dekâik. by.: Dâru’l-kitâbi’l-İslâmî.
• İbn U’vâyişe, Huseyn b. Avde. (1429h.). el-Mevsû’atü’l-fıkhiyyetü’l-müyessere fî fıkhi’l-kitâb ve’s-sünneti’l-mutahhara. Umman: el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
• İbnü’s-Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî. (1971). Cemu’l-cevâmi’ fî usûli’l-fıkh. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Kâdî İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. (1998). İkmâlü’l-mu’lim bi fevâdi Müslim. Mısır: Dârü’l-vefâ.
• Kalyûbî, Ahmed Selâme. (1995). Hâşiyetü Kalyûbî. Beyrut: Dâru’l-fikr.
• Kardâvî, Yusuf. (1997). el-Halâl ve’l-harâm fi’l-İslâm. Kahire: Mektebetü vehbe. Kâsânî, Ebû Bekir b. Mes’ûd Alâüddîn. (1986). Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-Şerâi’. by.: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Kastalânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebi Bekr. (1323h.). İrşâdü’s-sârî li şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Mısır: Matbaa’tü’l-kübrâ el-emîriyye.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed. (1999). el-Hâvi’l-kebîr fi’l-fıkhi mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd Mecdüddîn Ebü’l-Fadl. (1937). el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. Kahire: Matba’atü’l-Halebî.
• Miras, Kâmil. (1984). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı ve Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. (ty. ). es-Sahîh. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
• Nefrâvî, Ahmed b. Gânim b. Salim Şihâbiddin el-Ezherî. (1995). el-Fevâkihü’d-devânî alâ risâleti İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî. by.: Dâru’l-fikr.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. (1991). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. (1392h.). el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
• Özervarlı, M. Sait. (2010). “Şiâr”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. by.: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. (2004). Neylü’l-evtâr şerhu Münteka’l-Ahbâr. Lübnan: Beytü’l-efkâri’d-düveliyye.
• Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. (1994). Mugni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. by.: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. (1998). el-Câmîu’l-kebîr. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî.
• Tüveycrî, Muhammed b. İbrahim b. Abdillâh. (2009). Mevsûa’tü’l-fıkhi’l-İslâmî. by.: Beytü’l-efkâri’d-düveliyye.
• Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye bi’l-Kuveyt. (2007). “Lıhye”, el-Mevsûatü’l-fıkhiyyetü’l-Kuveytiyye, Kuveyt.
• Yalçın, İsmail. (2009). “Sakal”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. by.: Türkiye diyanet Vakfı Yay.
• Yıldırım, Celâl. (1986). Kaynaklarıyla Ahkâm Hadisleri. Konya: Uysal Kitabevi.
• Zeylaî, Osman b. Ali b. Muhaccin Fahruddîn. (1313h.). Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-Dekâik. Kahire: Matba’atü’l-kübrâ el-emîriyye.
• Zühaylî, Vehbe b. Mustafa. (ty.). el-Fıkhü’l-İslâmiyyü ve edilletühû, Dımaşk: Dâru’l-fikr.