TÜRKİYE’DE COĞRAFİ İŞARET KAVRAMINA GENEL BAKIŞ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 203 - 210, 22.12.2017

Suzan Kantarcı Savaş

Öz

Amaç:
Coğrafi işaret kavramı, bir malın
veya ürünün coğrafi özelliklerine ilişkin bilgi veren işaretleri
kapsamaktadır. Bilgi çağında gerçekleşen bilimsel gelişmelerle birlikte,
küreselleşen dünyada malların ya da ürünlerin ticari faaliyetlerinin yapısı ve
pazarlama yaklaşımları değişim göstermektedir. Bu doğrultuda, uluslararası
alanda ticari faaliyetlerde önemli olan coğrafi işaret kavramı, Türkiye’de de
önem kazanmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Ticaretle Bağlantılı Fikri
Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS) anlaşmasının imzalanmasından itibaren
günümüze kadar  Türkiye’de coğrafi işaret
kavramına yönelik yapılan gelişmeleri incelemek ve günümüze kadar tescil almış
ve tescil almayı bekleyen coğrafi işaretlerin yıllara göre dağılımlarını
gözlemlemektir. Ek olarak, bu çalışma Türkiye’de tescil edilen coğrafi
işaretlerin işlevselliğini arttırabilmesine yönelik olarak sistematik bir
yaklaşım sunmaktadır.

Yöntem: Türk
Patent ve Marka Kurumu’nun sitesinden temin edilen tescil almış ve
tescil almayı bekleyen coğrafi işaret sayılarının yıllara göre dağılımları
oluşturulmuştur. Türkiye’de tescil edilen coğrafi işaretlerin işlevselliğini
arttırabilmesine yönelik şematik bir yaklaşım sunulurken, bilgi çağında önemi
artan istatistik ve bilgisayar biliminin kullanımına örneklerle dikkat
çekilmektedir.

Bulgular: Bu
çalışmanın sonucunda, coğrafi işaret kavramı irdelenmiştir. Türkiye’de coğrafi
işaret kavramının uygulama sürecinde karşılaşılan sorunlar ortaya konmaktadır
ve coğrafi işaretlerin uygulanabilirliğinin artırılmasına yönelik bir
metodoloji özetlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret, Yöresel Ürün, Sınai Mülkiyet Kanunu, Coğrafi Karakterizasyon

OVERVIEW OF THE CONCEPT OF GEOGRAPHICAL INDICATIONS ON TURKEY

Öz

Objectives: The concept of geographical
indications includes the signs, which give information about geographical
features of goods or products. Along with the scientific developments that take
place in the information age, the structure of the commercial activities of the
goods or products in the globalizing world, and the marketing approaches are
changing. In this direction, the concept of geographical indications, which has
crucial manner in international business activities, has gained importance in
Turkey. The aims of this study are to evaluate the improvements on geographical
indications and to observe the yearly distribution of geographical indications
registered and waiting to be registered in Turkey from Trade-Related Aspects of Intellectual Property
Rights (TRIPS) agreement up to our day. In addition, this study is to
provide a systematic approach to increase the functionality of the geographical
indications registered in Turkey.

Methods: The distribution of the numbers of the
geographical indications registered and waiting to be registered provided from
the web site of Turkish Patent Authority are handled according to years. While
the schematic approach is presented in order to increase the functionality of
the geographical indications such registered product as olive oil, etc. in
Turkey, the attention is drawn to the usage of statistics and computer science
fields whose importance is increasing during the information age.

Results: As a result of this study, the concepts of geographical
indications are scrutinised. The problems are encountered during the
application process of geographical indications in Turkey, a methodology is
summarized to increase the applicability of geographical indications.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, local product, industrial property rights, geographical characterization

Kaynakça

• Çalışkan, V., Koç, H. (2012) Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dergisi, 17 (28), 193-214.
• Galtier, O, Dupuy, N, Le Dr´eau, Y. Ollivier, D., Pinatel, C., Kister, J., Artaud J. (2007) Geographic Origins and Compositions of Virgin Olive Oils Determinated by Chemometric Analysis of NIR Spectra, Analytica Chimica Acta, 595, 136–144.
• Gökovalı, U. (2010) Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (2), 141-160.
• Gumuşkesen, S., Yemiscioglu, F. (2007) Proje İsmi: Türkiye'deki Zeytin Çeşitlerinin ve Zeytinyağlarının Bölgesel Olarak Karakterizasyonu (2007) Proje Numarası: 2005/BİL/020. [http://food.ege.edu.tr/d-83/akademikyapi.html.]Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• Harrington, P. B., Kister, J., Artaud, J., Dupuy, N. (2009). Automated Principal Component-Based Orthogonal Signal Correction Applied to Fused Near Infrared-Mid Infrared Spectra of French Olive Oils. Analytical Chemistry, 81 (17) 7160-7169.
• International Olive Council (1996) Method for The Organoleptic Assessment Of Extra Virgin Olive Oil Applying to use a Designation of Origin” [http://www.internationaloliveoil.org/estaticos/view/224-testing-methods]Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• Kan, M., Gülçubuk, B. (2008) Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 57-66.
• Kan, M., Gülçubuk, B, Kan, A., Küçükçongar, M., (2010) Coğrafi İşaret Olarak Karaman Divle Tulum Peyniri, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (19), 15-23.
• Kan, M., Gülçubuk, B., Küçükçongar, M. (2012) Coğrafi İşaretlerin Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (22), 93-101.
• Kantarcı, S. (2010). Multi Expert Decision Making By Using 2 Tuple Fuzzy Linguistic Representation And Its Application To Olive Oil Sensory Evaluation, Master thesis, Dokuz Eylül University, İzmir.
• Kantarcı, S., Vahaplar, A., Kınay, A. O., Nasibov, E. (2013). A Software (Olivedesoft) System for Geographic Characterization of Turkish Virgin Olive Oil via Fuzzy Decision Tree. In 3rd International Fuzzy Systems Symposium, 198-202.
• Meral, Y., Şahin A. (2013) Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı: Gemlik Zeytini Örneği, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16 (4), 16-24.
• Nasiboğlu, E. Kantarci S., Kınay A.Ö., Vahaplar A. (2013). Geographic Classification of Turkish Natural Olive Oil via CART Decision Tree Algorithm Achieved from Chemical Data. XIV. Ekonometri, İstatistik ve Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu, 210.
• Nasibov, E., Kantarcı, S. (2010). Çok Tanecikli Bulanık Sözel Bilgiye Dayalı Karar Verme Modeli ve Zeytinyağının Duyusal Analizine Uygulanması. 11. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu.
• Nasibov, E., Kantarcı Savaş S., Vahaplar, A., Kınay, A.Ö. (2016) Geographic Classification of Virgin Olive Oil with using T-operators in Fuzzy Decision Tree Approach, Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 155, 86-96.
• Nizam-Bilgiç, D. (2014) Geographical Indications in Commodity Chain Analysis: Policy And Resource Rents, PhD Thesis, University of Sydney.
• Petrakis, P. V., Agiomyrgianaki, A., Christophoridou, S., Spyros, A., Dais, P. (2008) Geographical Characterization of Greek Virgin Olive Oils (Cv. Koroneiki) Using "H" And "P NMR" Fingerprinting With Canonical Discriminant Analysis And Classification Binary Trees, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56 (2008) 3200–3207.
• Rezzi, S., Axelson, D.E., Hėberger, K. Reniero, F., Marini, C., Guillou, C. (2005) Classification Of Olive Oils Using High Throughput Flow HNMR Fingerprinting With Principal Component Analysis, Linear Discriminant Analysis And Probabilistic Neural Networks, Application of Chemometrics to Food Chemistry, 13-24.
• Sınai Mülkiyet Kanunu (2016). Resmî Gazete, 6769, 10 Ocak 2017.
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Mart, 2015). Ulusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi Ve Eylem Planı Erişim: 13/12/2017, [https://www.sanayi.gov.tr/DokumanGetHandler.ashx?dokumanId=10d3f687-62ad-4d27-96944e736ea1b 76d].
• Tanrıkulu, M. (2011) Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Tespiti ve Tescil Edilmesinin Önemi, Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 1 (2), 173-184.
• Toklu, İ. T., Ustaahmetoğlu, E., Öztürk Küçük, H. (2016) Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı Ve Daha Fazla Fiyat Ödeme İsteği: Yapısal Eşitlik Modellemesi Yaklaşımı, Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (1), 145-161.
• Türk Patent ve Marka Kurumu, “Veri” [http://www.turkpatent.gov.tr/] Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2017), “Coğrafi İşaretler Bilgilendirme” [http://www.turkpatent.gov.tr/ TURKPATENT/commonContent/CAbout] Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• World Intellectual Property (1967). “Summary of the Lisbon Agreement for the Protection of Appellations of Origin and Their International Registration” [http://www.wipo.int/treaties/en/registration/lisbon/ ]Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• World Intellectual Property Organization (1967). “Paris Convention for the Protection of Industrial Property” [http://www.wipo.int/treaties/en/ip/paris/]Erişim Tarihi: 13/12/2017.
• World Trade Organization (1994). “Uruguay Round Agreement: TRIPS Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights” [http://www.wipo.int/treaties/en/text.jsp?file_id=305907]Erişim Tarihi: 13/12/2017.