Tamlayanın Sergüzeşti

Yıl 2014, Cilt: 2014 Sayı: 4, 189 - 192, 01.12.2014

Yeşim Tütün

https://doi.org/10.18493/kmusekad.96189

Öz

Genetif eki, İsmi genetif haline sokan ektir. Bir isim tabi olduğu başka bir isme genetif halinde bağlanır. Bunun için isim genetif eki almadan eksiz genetif şeklinde bulunur veya genetif eki alarak ekli genetif şekline girer: İstanbul (şehri), yemek (odası); taş-ın (üstü), ev-in (yolu), yol-un (iyisi); oda-nın (içi), bebenin (maması), uyku-nun (sonu) misallerinde olduğu gibi. Göktürk Kitabelerinden günümüze kadar varlığını gördüğümüz tamlayan eki, ekleşme sürecini geçirdikten sonra günümüzdeki halini almıştır.“nynk” yani tamlayan eki ekleşme sürecini dört kısımda inceleyeceğiz. “nynk” eki ilk olarak hem ek hem de bağımsız kelime olarak “şey,nesne, mal, eşya” anlamında kullanılmıştır. Ayrıca ek olarak kullanıldığı zaman kelimeden ayrı yazılmaktaydı. Zamanla kelime anlamını yitirmeye başlamış ve edat olarak da kullanılmıştır. Ekleşme süreci içerisinde ses değişikliğine uğramış ve kelimeye bitişik halde yazılmaya başlamıştır. “nynk” ekinin ekleşme sürecine dair örnekleri bildirimizin içersinde yer vereceğiz. Genel olarak bildirimiz de “nynk” tamlama ekinin ekleşme sürecini ele alacağız

Anahtar Kelimeler

Tamlayan eki, ilgi hal ekleri, ekleşme süreci, gramatikalizasyon

Tamlayanın Sergüzeşti

Öz

The genitival suffix is the suffix which changes the noun into genitive state. A noun is connected to another noun to which it is related in its genitive state. For that the noun stands without getting a genitive adjunctor it turns into genitive state by getting a genitive adjunct: as it happens in theseexamples : İstanbul (şehri), yemek (odası); taş-ın (üstü), ev-in (yolu), yol-un (iyisi); oda-nın (içi), The genitival adjunct whose existance can be seen from Göktürk epitaph stil now , has got its current state after passing the adjunctification process. We will analyse the genitival adjunction ‘nynk’ adjunctification in 4 parts.At first, the adjunction ‘nynk’ had been used as both adjunction and indepentdent word ‘thing, object, good, material’.Furthermore it was written seperate from the word when it was used as adjunction. By and by the word began lose its meaning and used as preposition. During the adjunctification process it had been sustained to sound change and it began to be written close to the word. We will give the examples about adjunctification process in our report. In general we will handle the genitival adjunctification process of the genitival suffix in our report

Anahtar Kelimeler

Genitival suffix , state suffixes, adjunctification, gramaticalisation

Kaynakça

• Arat, Reşid Rahmeti(2007),Kutadgu Bilig, C.1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Banguoğlu, Tahsin(2011), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ekrem, Recaizade Mahmut(1992), Araba Sevdası, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Ercilasun, Ahmet Bican(2004) ,Türk Dili Tarihi,Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ercilasun, Ahmet Bican(2007), Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergin, Muharrem(2012), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Ergin, Muharrem(2005), Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Hamilton, James Russel(1998), İyi Ve Kötü Prens Öyküsü, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hatipoğlu, Vecihe(1981), Türkçenin Ekleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karay, Refik Halid(2009), Memleket Hikayeleri 1, İstanbul: İnkılap Kitapevi .
• Korkmaz, Zeynep(1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Lehmann,Christian(2002), Thoughts on Grammaticalization Vol. 2, Erfurt: Arbeitspapiere des Seminars für Sprachwissenschaft der Universität Erfurt, No. 9.
• Mirsultan, Aysima(2010), Die alttürkische Xuanzang- Biographie X, Wies Baden: Harrassıwitz Verlag.
• Röhborn, Klaus(1991), Die alttürkishche Xuanzang- Biographie VII, Wies Baden: Otto Harrasowitz. Topaloğlu, Ahmet(1989), Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü,İstanbul: Ötüken Yayınları.