Azerbaycan Kamu Hastanelerinin Etkinliğinin VZA Uygulaması ile Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Sayı: 31, 1 - 17, 01.06.2016

Aziz Kutlar Fuad Salamov

Öz

Azerbaycan`da geliştirilen sağlık politikalarının uygulaması ve sağlık hizmetlerinin sunulması
resmi olarak Sağlık Bakanlığı’nın görevidir. Sağlık hizmetleri kaynaklarının ülke genelinde dengeli
dağılımı, etkili ve verimli kullanımı Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.
Bu çalışmada Azerbaycan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığına bağlı, uzman doktor sayısı 100`den
yukarı olan 36 ilin hastanelerinin 2013 yılı itibariyle etkinliklerinin ölçümü Veri Zarflama Analizi
(VZA) yöntemi ile girdi yönelimli olarak sabit getirili CCR ve değişken getirili BCC modelleri
kullanılarak yapılmıştır. Analiz sonrasında etkin olan ve olmayan hastaneler tespit edilerek,
bazıları karşılaştırılmış, etkin olmayanların etkinliği için potansiyel iyileştirme önerileri
geliştirilmiştir.
Bu çalışma sonucunda sağlık hizmetlerinin, bütün bölgelere neredeyse aynı dağıtıldığı
gözlemlenmiştir. Karşılaşılan etkinsizliklere bir çözüm alternatifi olarak, etkin olan hastaneler
referans alınarak yeni bir politikaların uygulanması önerilmiştir. Bununla da sağlığa yönelik
kaynakların daha etkin kullanılabileceği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, sağlık, VZA, etkinlik, verimlilik

Evaluation of Effectiveness of Azerbaijan Public Hospitals with Data Envelopment Analysis (DEA)

Öz

The implementation of health policy and provision of health services are officially regulated in
Azerbaijan by the Ministry of Health. A well-balanced distribution of health care resources and
their effective and efficient use across the country are under the responsibility of the Ministry of
Health.
In this study, Data envelopment analysis (DEA), a CCR model with fixed input weights and the
variable income BCC model were used to measure the effectiveness of 36 provincial hospitals in
2013. These hospitals with more than 100 specialists are operated under the supervision of the
Ministry of Healthcare of Azerbaijan Republic. After the analysis, effective and non-effective
hospitals were identified and some of them were compared and some proposals of potential
improvements were made for the effectiveness of the inactive ones.
And this led to the conclusion that health services has been distributed almost the same to all
regions. Implementation of a new policy has been proposed as an alternative solution to the
inefficient ones encountered by taking the effective hospitals as a reference. Thus it is aimed that
resources for health can be used more effectively.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, health, DEA, efficiency, productivity

Kaynakça

• ACDİK, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet İstatistik Kurumu, “Sağlık, Sosyal Güvenlik, Spor” http://www.stat.gov.az/source/healthcare/, (16 Kasım 2014)
• Bakırcı, Fehim. (2006). Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçümü, Veri Zarflama Analizi: Teori ve Uygulama. Ankara: Atlas yayınevi.
• Bayraktutan, Yusuf ve Ferhat Pehlivanoğlu (2012). “Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, No. 23: 127 – 162.
• Berger, Allen N. ve David B. Humprey (1997). “Efficiency of Financial Institutions: International Survey and Direction for Future Research”, European Journal of Operational Research, Cilt 98. http://core.ac.uk/download/pdf/6649766.pdf , (03 Şubat 2015)
• Borden, James P. (1988). “An Assessment of the Impact of Diagnosis-Related Group (DRG)-based Reimbursement on the Technical Efficiency of New Jersey Hospitals Using Data Envelopment Analysis”. Journal of Accounting and Public Policy, 7(2): 77-96.
• Charnes, Abraham, El Rhodes (1978). “Measuring the Efficiency of Decision Making Units”, North-Holland Publishing Company European Journal of Operational Research, 2: 429-444,
• Cooper, William W., Lawrence M. Seiford, Tone K., (2000). DEA, A Comprehensive Text with Moels, Applications, References and DEA-Solver Software. Boston: Kluwer Academic Publishers.
• Cooper, William W, Lawrence M. Seiford and Joe Zhu. (2011). Handbook on Data Envelopment Analysis. Second Edition. London: Springer New York Dordrecht Heidelberg.
• Çakmak, Mehtap, M. Kemal Öktem, Uğur Ömürgönülşen (2009). “Türk Kamu Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:12. Sayı:1: 1-36.
• Dinçer, Erdal S. (2008). “Veri Zarflama Analizinde Malmquist Endeksiyle Toplam Faktör Verimliliği Değişiminin İncelenmesi ve İMKB Üzerine bir Uygulama”. Marmara Universitesi İİBF Dergisi. Cilt 25, Sayı 2: 825-846.
• Ələkbərli, Fərid (2008). Şərq Təbabətinin Min Bir Sirri. Cild 1-2. Bakı: Məlhəm NPM.
• Əliyev, İqrar. (Ed.). (2008). Azərbaycan Tarixi. VI cild. (Aprel 1920 - İyun 1941). Bakı: Elm nəşriyyatı.
• Farrel M. J. (1957). “The Measurement of Productive Efficiency”, Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), Vol. 120, No. 3: 253-290.
• Ichoku, Hyacinth E., ve William M. Fonta vd. (2011).“Evaluating the Technical Efficiency of Hospitals in Southeastern Nigeria”. European Journal of Business and Management. Vol 3, No.5: 1-15.
• Kök, Recep ve Ertuğrul Deliktaş (2003). Endüstri İktisadında Verimlilik Ölçme ve Strateji Geliştirme Teknikleri. 1. Baskı. İzmir: DEU Matbaası.
• Kutlar, Aziz ve Adem BABACAN (2008). “Türkiye’deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği-Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (15)/1: 148-172.
• Kutlar, Aziz ve Mahmut KARTAL (2004). “Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi: Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle bir Uygulama”. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi Cilt.8. No. 2004/2: 49-79.
• Kutlar, Aziz, Fatih Yüksel ve Fehim Bakırcı (2011). Türkiye’de Belediyelerin Ekonomik Etkinliği ve Etkinliğe Etki Eden Faktörler Üzerine bir Araştırma. Ankara: Korza Yayımcılık.
• Lavers, Robert J. and David K. Whynes (1978), “A Production function analysis of English Maternity Hospitals”. Socio-Economic Planning and Sciences 12: 85-93.
• Leibenstein, Harvey (1966). “Allocative Efficiency vs. “X-Efficiency””, The American Economic Review. Vol. 56. No. 3 June: 392-415.
• Murillo-Zamorano, Luis R., and Juan Vega-Cervera (2000). “The Use of Parametric and Non Parametrıc Frontier Methods to Measure the Productive Efficiency in the İndustrıal Sector. A Comparatıve Study”, Department of Economics and Related Studies University of York. Discussion Papers in Economics. Sayı 2000/17. http://www.york.ac.uk/media/economics/documents/discussionpapers/2000/0 017.pdf. (18.08.2014)
• Ozcan, Yasar A. (2009). “Quantitative Methods in Health Care Management: Techniques and Applications”. 2nd edition. San Francisco: Published by Jossey-Bass A Wiley Imprint.
• Sarıkaya, Murat, Ali Kabasakal ve Aziz Kutlar (2012). “Türkiye’de Bölgesel Olarak Devlet Demiryollarinin 2000-2010 Döneminde VZA ile Etkinliğinin ve Malmquist Endeksi ile Toplam Faktör Verimliliğinin Belirlenmesi”. Ekonomik ve Sosyal Arastırmalar Dergisi, (Bahar). Cilt: 8. Yıl: 8. Sayı: 1.8: 133-155.
• Tarim, Armağan (2001). “Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Olçüm Yaklaşımı”, Sayıştay Yayınları, No:15: 2-22.
• Романов, Павел В. ve Елена Р. Ярский-Смирнов (2007). “Оценка Эффективности Деятельности Учреждений Социальной Поддержки Населения”, “Научные доклады: Независимый Экономический Анализ” Serisi, Москва: Московский Общественный Научный Фонд; ЦСПГИ. Калинина Т. В., Плахотя Л. П., Щавелева М. В. (2003). “Методика Анализа Деятельности Поликлиники для Взрослых”. Минск: БелМАПО.
• Петровский Б. В. (Ed.) (1974), “Азербайджан”, Большая медицинская энциклопедия. Том 1, Москва: Издательство «Советская энциклопедия».