Sosyal Devletten Üçüncü Sektöre Doğru Kalkınma Sürecinin Değişen Aktörleri: Proje Örneklerinden Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2008, Sayı: 16, 1 - 20, 01.12.2008

Esra Yüksel Acı

Öz

İkinci Dünya Savaşı’ ndan 1970’ lere kadar uzun dönemli büyüme konjonktürü, talep yönlü iktisat politikaları ve sosyal devlet anlayışına dayanmaktadır. 1980’ li yıllarla birlikte kriz koşullarının sonucu olarak, arz yönlü iktisat politikaları, devletin aktif müdahalelerinin azaltılması ve sosyal harcamaların kısılması gereğini vurgulamaktadır. Bu önerinin gerekçesi sosyal harcamaların merkezi yönetimin yükünü ağırlaştırarak etkin devletin varlığını engellemesi olarak gösterilmektedir. 1990’lı yıllardan itibaren de, piyasanın ihtiyaçlarını karşılamak, sosyal harcamalarda oluşan boşluğu doldurmak için, bu hizmetlerin gerçekleştirilmesinde, yerel yönetimlere yetki veren, özel sektörü, üçüncü bir sektör olarak, sivil toplum kuruluşları çatısı altında karar süreçlerine dahil eden bir yönetim anlayışına geçildiği görülmektedir. İyi yönetişim olarak adlandırılan bu anlayış, merkezi yönetimin tasfiyesini, ekonomik yapıların ve kurumların dönüştürülmesi gereğini vurgulamaktadır. Bu dönüşüm, kamu kesimi, özel sektör ve üçüncü sektörün birlikte hareket ettikleri, karar süreçlerinin merkezden yerele; dolayısıyla, siyasi alandan profesyonel alana doğru kaydığı bir yönetim yapısının varlığıyla ilişkilendirilmektedir. Türkiye’de, sosyal devlet harcamalarındaki kısıntıyla birlikte, bu alandaki boşluğun, giderek, yerel aktörlerle işbirliği içinde projeler üreten sivil toplum kuruluşları tarafından doldurulduğu, benzer bir süreç yaşanmaktadır. Bu çalışma, içinde bulunduğumuz dönemde devam etmekte olan söz konusu geçiş sürecinin varlığını, birer iyi yönetişim örneği olarak, geniş kapsamlı projeler olmaları nedeniyle, 2004-2007 döneminde yürütülen, Yeni Umutlar ve İnsanca Yaşam Proje’lerine dayanarak ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, sosyal devlet, iyi yönetişim, üçüncü sektör, sivil toplum kuruluşları

The Changing Actors Of Development Process From Social State To Third Sector: An Assessment On Project Examples In Turkey

Öz

The long term growth conjecture which prevails from the Second
World War up to 1970s grounds on demand side economic policies and social
state approach. During 1980s as a result of economic crisis conditions, the supply
side economic policies emphasize the need of diminishing active state intervention
and reduction in social expenditures. The rationale behind this proposal is
pointed out as social expenditures restraining the active state existence by aggravating
the burdens of central government. Since 1990s, in order to meet the
needs of the market, to close the gap occurred from social expenditures the
governance approach which empowers local governance and incorporates the private
sector into the decision making processes under the framework of nongovernmental
organizations as the third sector has been developed. This approach,
which is recognized as the good governance, highlights the need of
transformation of economic structures and institutions, adjustment of central
government. This transformation is associated with the governance structure in
which public sector, private sector and the third sector corporate and decision
making processes shift from centre to local accordingly from political sphere to
professional sphere. With the reduction of social expenditures, a similar process
has been experienced in Turkey, where the gap in this field filled by the nongovernmental
organizations who generate social projects in corporation with local
actors. This study exposes the aforementioned transformation process which
continues also in this period as the examples of good governance through constructing
its grounds on New Hopes and Humane Life projects carried out in
2004-2007 period.

Anahtar Kelimeler

Development, social state, good governance, third sector, nongovernmental organizations

Kaynakça

• Acı, Esra (2005), Kalkınma Sürecinin Yeni Aktörleri Sivil toplum Kuruluşları: Kalkınma a- jan(s) ları mı? Neo-liberal ajanlar mı?, İstanbul: Günizi Yayıncılık.
• Acı, Esra ve Funda Sezgin (2007),”İnsani Yoksullukla Mücadelede Bir Sivil Toplum Proje Örneği: İnsanca Yaşam Projesi”, IV.Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi Bildi- riler Kitabı, 19-21 Ekim 2007, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 573- 582.
• Acı, Esra (2008), “Kalkınmanın Sürdürülebilirliği ve Toplumsal Barış İçin İstihdam ve Mes- leki Eğitimin Önemi Üzerine Bir Proje Çalışması”, V.Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi Bildiriler Kitabı, 24-26 Ekim 2008, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ça- nakkale, 285-296.
• Aghion, Philippe (1991), “The Transition To A Market Economy”, [(eds.) P.Marer; S.Zecchini (1991), The European Bank For Reconstruction And Development, Paris: OECD] içinde: 251-266.
• Altvater, Elmar (1985), “Yeni Liberal Karşı-Devrimin Mübtezelliği”, [(drl) R.Zarakolu (1985), Kriz, Neoliberalizm Ve Reagan Dosyası, İstanbul: Alan Yayıncılık] içinde: 51-52.
• Arrighi, Giovanni (1984), “Bir Hegemonya Bunalımı”, [(eds.) I. Wallerstein; G.Arrighi; A.G.Frank; S.Amin (1984), Genel Bunalımın Dinamikleri, (Çeviri:F.Akar),İstanbul: Belge Yayınları] içinde: 65-123.
• Başkaya, F. (1991), Azgelişmişliğin Sürekliliği, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Bayramoğlu, Sonay (2005), Yönetişim Zihniyeti: Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktida- rın Dönüşümü, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bienefeld, Manfred (1994), “The New World Order: Echoes Of A New Imperialism”, Third World Quarterly (15,1): 1994: 31-47.
• Frank, A.G. (1984), “İdeolojinin Bunalımı Ve Bunalım İdeolojisi”, [(eds.) I. Wallerstein; G.Arrighi; A.G.Frank; S.Amin (1984), Genel Bunalımın Dinamikleri, (Çeviri:F.Akar),İs- tanbul: Belge Yayınları] içinde: 124-186.
• Friedman, M. (1962), Capitalism And Freedom, London: Chicago University Press.
• Gülalp, Haldun (1987), Gelişme Stratejileri ve Gelişme İdeolojileri, Ankara: Yurt Yayınları.
• Haggard, S.; S.B.Webb (ed.). (1994), Woting For Reform: Democracy, Political Liberalization And Economic Adjustment, Oxford: Oxford University Press.
• Harris, Nigel Harris (1995), “Milliyetçilik ve Ekonomik Gelişme”, [(eds.) Renee Prendergast; Frances Stewart (1995), Piyasa Güçleri ve Küresel Kalkınma, (Çeviri:İdil Eser)İstanbul: Yapı Kredi Yayınları] içinde: 23-38.
• Hulme, D. (1994), “Social Development Research And The Third Sector” [(eds.) David Booth (1994), Rethinking Social Development, Essex: Longman] içinde: 251-264.
• Innes, D. (1988), “Kapitalizm Ve Altın”, [(drl) N.Satlıgan; S.Savran (1988), Dünya Kapitaliz- minin Bunalımı, İstanbul: Alan Yayıncılık] içinde: 315-347.
• Insel, Ahmet (1993), İktisat İdeolojisinin Eleştirisi, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Itoh, Makoto (1983), “Dünya Kapitalizminin Enflasyonel Bunalımı”, [(eds.) Immanuel Wallerstein (1983), Dünya Ekonomisi, Bunalım ve Siyasal Yapılar, (Çeviri: Orhan Esen vd) İstanbul:Belge Yayınları] içinde: 152-167.
• Jessop,Bob (2000), Globalization And The National State, http://www.comp.lancaster.ac.uk/sociology (2 Nisan 2000).
• Kay, Cristobal (1989), Latin American Theories of Development and Underdevelopment, London: Routledge.
• Kazgan, Gülten (1997), İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Keyder, Çağlar (1983), Toplumsal Tarih Çalışmaları, Ankara: Dost Kitabevi.
• Keyder, Çağlar (1993), Ulusal Kalkınmacılığın İflası, İstanbul: Metis Yayınları.
• Mehmet, Özay (1995), Westernizing The Third World: The Eurocentricity Of Economic Development Theories, London: Routledge.
• Mıraftab, F. (1997), “Flirting With The Enemy-Challenges Faced By NGOs in Development and Empowerment”, HABITAT ITNL (21,4): 1997: 361-375.
• Nelson, Paul J. (1995),The World Bank And NGOs: The Limits Of Apolitical Development, London: Macmillian Press.
• North, Douglass C. (1995), “The New Institutional Economics And Third World Development”, [(eds.) J.Harris; J. Hunter; C.M. Lewis (1995), The New Institutional Economics And Third World Development, London: Routledge] içinde: 17-26.
• Peker, Ayşe Tatar (1996), “Dünya Bankası: Kalkınmacılıktan İyi Yönetim Söylemine”, Toplum Ve Bilim. (69): 1996: 6-62.
• Preston, P.W. (1982),Theories of Development, London:Routledge.
• Rifkin, J. and R.L. Heilbroner (1995), The End Of Work: The Decline Of The Global Force And The Dawn Of The Post-Market Era, New York: G.P. Putnam’ s Sons.
• Robinson, Mark (1994), “Governance, Democracy And Conditionality: NGOs And The New Policy Agenda”, [(eds.) Andrew Clayton (1994), Governance, Democracy And Conditionality: What Role for NGOs, Oxford: INTRAC] içinde: 35-53.
• Robinson, Mark. (1997), “Privatising The Voluntary Sector. NGOs As Public Service Constractors?”, [(eds.) D. Hulme; M. Edwards (1997), NGOs,States And Donors-Too Close For Comfort?, London: Macmillian Press] içinde: 59-78.
• Roelofs, Joan (1995), “The Third Sector As A Protective Layer For Capitalism”, Monthly Review: An Independent Socialist Magazine (47,4): 1995: 16-26.
• Srinivasan, T. N. (1985), “Neoclassical Political Economy, The State And Economic Development”, Asian Development Review (3): 1985: 38-58.
• Sunkel, Osvaldo (1993), Development From Within, Towards a Neostructuralist Approach for Latin America, Lynne Rienner: Boulder Co.
• Şeylan, Gencay (1994), Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Wade, R. (1990), Governing The Market: Economic Theory And The Role Of Government In East Asian Industrialization., Princeton N.J: Princeton University Press.
• Wallerstein, I. (1984), “Geçiş olarak bunalım”, [(eds.) I. Wallerstein; G.Arrighi; A.G.Frank; S.Amin (1984), Genel Bunalımın Dinamikleri,(Çeviri:F.Akar), İstanbul: Belge Yayınları] i- çinde: 15-65.
• Weiss, Linda ve J.M Hobson (1999), Devletler ve Ekonomik Kalkınma (Çeviri: Kıvanç Dün- dar), Ankara: Dost Yayınları.
• World Bank (1989), Sub Saharan Africa: From Crisis To Sustainable Growth-A Long-term Perspective Study, Washington, DC: World Bank.
• World Bank (1993), Implementing The World Bank’s Strategy To Reduce Poverty, Washington, DC: World Bank.
• World Bank (1994), Governance: The World Bank’s Experience, Washington, DC: World Bank.