Karstik Orman Ekosistemlerin Bazı Petrografik, Toprak ve Vejetasyon Özellikleri; Kahramanmaraş-Andırın Sarımsak Dağı Örneği

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 1, 32 - 43, 01.01.2018

Yasin Vermez Turgay Dindaroğlu Tamer Rızaoğlu

https://doi.org/10.18016/ksudobil.291164

Cited By: 3

Öz

Ülkemizde Karstik ekosistemler genellikle Akdeniz
bölgesinde Toros sıra dağlarını oluşturan kireçtaşı anakayası üzerinde
yayılmaktadır. Bu araştırma, Kahramanmaraş ili Andırın İlçesi Sarımsak Dağı
Karstik orman ekosistemlerinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında; iklim
analizi, anakayaların mekânsal dağılımı, petrografik özellikleri ve üzerinde oluşan toprakların bazı özellikleri (toprak
derinliği, organik madde içeriği, toprak reaksiyonu (pH), elektriksel
iletkenlik (EC), katyon değişim kapasitesi (KDK), kireç içeriği,
faydalanılabilir su kapasitesi,  yüzeysel
taşlılık oranı ve toprak tekstürü)  ile
alanda yayılış gösteren bazı vejetasyon tipleri belirlenmiştir. Araştırma
bulgularına göre yüzeylenen kayaçlar alanın yaklaşık %20'sini kaplamaktadır.
Toprak derinliği depresyon alanlarında orta derin, derin (>75cm ve
>100cm) diğer alanlarda ise sığdır (<50 cm). Araştırma alanının
%72,35’ini bol fosilli ve gözenekli kireçtaşı anakayası kaplamaktadır.
Kireçtaşı anakayası üzerinde gelişmiş toprakların orta bazik karakterli (pH:
8,1),  yeterli seviyelerde organik madde
içeriğine (%4,33) sahip kireçli (%10,77) ve ortalama katyon değişim
kapasitelerinin ise 32,6 cmol kg-1 olduğu tespit edilmiştir. Bu anakayalar
üzerinde iyi drenajlı topraklar meydana gelmiştir. Araştırma alanının
%27,65’lik kısmını ise Mermer, kuvarsit, breş ve diyabaz gibi anakayalar oluşturmaktadır.
Kireçtaşı anakayasının bulunduğu nemli ve kuru yetişme ortamlarındaPinus brutia Ten, Cedrus libani A. Rich, Abies
cilicica subsp. cilicica, Quercus cerris L. var. cerris, Fagus orientalis
Lipsky, Juniperus foetidissima Willd, Juniperus excelsa Bieb, Alnus glutinosa
(L.) Gaertn. subsp. antitaurica Yalt, Fraxinus ornus L. subsp. cilicica
(Lingelsh.) Yalt., Cornus sanguinea L., Styrax officinalis L., Laurus nobilis
bulunmaktadır. Mermer, kuvarsit, breş ve diyabaz anakayasının bulunduğu kuru
yetişme ortamlarında ise Quercus coccifera L., Quercus cerris L. var. cerris,
Cercis siliquastrum L., Arceuthos drupacea, Juniperus foetidissima Willd.,
Laurus nobilis, Quercus infectoria Oliv. subsp. boissieri, Quercus ilex, Styrax
officinalis L., Olea europaea L., Cotinus coggygria ve
çalımsı maki türleri yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karstik ekosistem, ana materyal, toprak, ekoloji Analizler

Some Petrographic, Soil and Vegetative Characteristics of Karst Forest Ecosystems; Kahramanmaras-Andırın Sarımsak Mountain Example

Öz

In Turkey Karst ecosystems are generally spread
over the limestone bedrock which constitutes the Tauride mountains range in the
Mediterranean region. This research was carried out at the Sarımsak Mountain
Karst Ecosystem in the Andırın District of Kahramanmaraş province in order to
determine soil characteristics (soil depth, organic matter content, soil
reaction (pH), electrical conductivity (EC), cation exchange capacity (CEC),
lime content, plant available water content, soil moisture, surface stoniness
and texture) and vegetation type in regarding with spatial distributions of
petrographic characteristics of the bedrocks and climate. The rocks cropped out
in the region cover about 20% of the area. These limestones had abundant
fossiliferous and porous (karstic void) structure. Soil depth was moderate,
deep (>75 cm and >100cm) in depression areas and was shallow (<50 cm)
in other areas. The limestone covering the majority of the research area about
72.35% was mainly composed of calcite minerals and some of them were
fossiliferous and the others were brecciated texture. It has been found that
the soils had moderately alkaline reaction (pH: 8.1) and very high organic
matter content (4.33%), Cation exchange capacity was 32.6cmol kg-1, on the
average and lime content was 10.77%. The water holding capacity was medium and
well drained. Pinus brutia Ten, Cedrus
libani A. Rich, Abies cilicica subsp. cilicica, Quercus cerris L. var. cerris,
Fagus orientalis Lipsky, Juniperus foetidissima Willd, Juniperus excelsa Bieb,
Alnus glutinosa (L.) Gaertn. subsp. antitaurica Yalt, Fraxinus ornus L. subsp.
cilicica (Lingelsh.) Yalt. Cornus sanguinea L., Styrax officinalis L., Laurus
nobilis were spread on the limestone bedrock in the humid and
dry forest site. Quercus coccifera L.,
Quercus cerris L. var. cerris, Cercis siliquastrum L., Arceuthos drupacea,
Juniperus foetidissima Willd., Laurus nobilis, Quercus infectoria Oliv. subsp.
boissieri, Quercus ilex, Styrax officinalis L., Olea europaea L., Cotinus
coggygria and many shrub formations were found in dry forest site where the
bedrock marble, quartzite, breccia and diabase exists. shown.

Anahtar Kelimeler

Karst ecosystem, parent material, soil, ecology

Kaynakça

• Acar A 1974. Mineraloji ve Petroğrafi. Ders Kitabı. Atatürk Üniversitesi yayınları, No: 379, 172s.
• Altun L 1995. Maçka (Trabzon) Orman İşletmesinde Ormanüstü Serisinde Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Ayrılması ve Haritalanması Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atalay İ 1987. Sedir Ormanlarının Yayılış Gösterdiği Alanlar ve Yakın Çevresinin Genel Ekolojik Özellikleri İle Sedir Tohum Rejyonlaması. OGM Yayını, Genel No: 663, Seri No: 61, Ankara, 167s.
• Atalay İ 1998. Karstik Sahaların Potansiyel ve Sorunları. 15. Türkiye Jeomorfoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri Özleri; 3-4, Ankara.
• Bakkaloğlu M 2003. Gümüşhane Orman İşletmesi Karanlık Dere Bölgesinde Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Sınıflandırılması ve Haritalanması Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Baver LD 1956. Soil Physics, John Wiley and Sons Inc., New York.
• Blumenthal MM 1941. Niğde-Adana Vilayetleri Dahilinde Torosların Jeolojisine Umumi Bakış, M.T. A. Ensl. Derleme Rap. Ankara. No. 6. , S. 49.
• Cangir C 1982. Kireçli Materyaller Üzerinde Oluşmuş Kahverengi, Kırmızımsı- Kahverengi, Terra Rossa, Rendzina ve Grumusol Toprakların Morfoloji ve Genesisleri, AÜ, Ziraat Fak, Toprak Bölümü, Ankara, 135s.
• Çepel N 1966. Orman Yetişme Ortamının Pratik Esasları ve Orman Yetişme Ortamı Haritacılığı, Kutulmuş Matbaası. İstanbul.
• Çepel N 1988. Toprak İlmi. İ.Ü. Yayın No: 3416. Orman Fak. Yayın No: 389. İstanbul.
• Çepel N 1995. Orman Ekolojisi 4. Baskı. İ. Ü. Yayın No: 3886. Orman Fakültesi Yayın No:433. İstanbul.
• Darbaş G, Gül M 2006. Alacık Formasyonuna (Kahramanmaraş Havzası) Ait Kömürlü Seviyelerin Paleontolojisi. KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi Kahramanmaraş, 9(2) . 71-81s.
• DMİ 1995. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Kahramanmaraş Meteoroloji İl Müdürlüğü, K.Maraş – Andırın Meteoroloji İstasyonu Verileri, 1975-2010.
• Dobson EL, Jensen JR, Ulaby GT 1996. Knowledge Based Land Cover Classification Using ERS1/JERS1 SAR Composites, IEEE Transaction on Geoscience and Remote Sensing, 34, 1.
• Eroskay O, Yılmaz Y, Gürpınar OT, Yalcın N, Gözübol AM 1978. Ceyhan-Berke Rezervuarmm Jeolojisi ve Mühendislik özellikleri: Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 21, 51-66.
• Gee GW, Hortage KH 1986. Particle- Size Analysis. Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Minerological Methods Secand Edition. Agronomy No: 9. 2. Edition P: 383- 441
• Gülçur F 1974. Toprağın Fiziksel ve Kimyasal Analiz Metodları. İ.Ü. Orman Fak. İstanbul, Yay. No:201.
• Günlü A 2003. Artvin-Genya Dağı Yetişme Ortamı Birimlerinin Ayrılması ve Haritalanması Üzerine Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Gürbüz M, Korkmaz H, Gündoğan R, Dığrak M 2003. Gavur Gölü Bataklığı Coğrafi Özellikleri ve Rehabilitasyon Planı, Kahramanmaraş Valiliği İl Çevre Müdürlüğü Yayınları, No:1, Kahramanmaraş, 137s.
• Irmak A 1966. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Orman Fakültesi Yayın No: 1187/104.
• Irmak A 1968. Toprak İlmi, İ.Ü. Yayın No: 1268, Orman Fakültesi Yayın No: 121 Becid Basımevi, İstanbul.
• Kantarcı MD 1987. Toprak İlmi. İ.Ü.Yayın No:3444, O.F.Yayın No:387, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, İstanbul.
• Kantarcı MD, Tolunay D 1998. İ.Ü. Orman Fakültesi Araştırma Ormanında Yetişme Ortamı Birimleri ile Ormanın Tür Bileşimi Arasındaki İlişkiler, Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu, 21-23 Eylül 1998, İ.Ü. Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı, İstanbul, 530-549.
• Kantarcı MD 1980. Belgrad Ormanı Toprak Tipleri ve Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Haritalanması Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Yayın No:2636, Orman Fakültesi Yayın No: 275, İstanbul.
• Kantarcı MD 2000. Toprak İlmi, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 4261, Orman Fak. Yayın No: 462, Çantay Matbaası, İstanbul.
• Karagöz MÖ 1989. Toprakların Su Ekonomisine İlişkin Bazı Fiziksel Özelliklerinin Laboratuarda Belirlenmesi Yöntemleri, İ.Ü. Orman Fak.Dergisi, İstanbul, 39, 2.
• Karatepe Y 2004. Eğirdir Havzası’nın Yetişme Ortamı Özellikleri ve Sınıflandırılması. Doktora Tezi (Danışman: Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı). Ü. Orman Fakültesi. İstanbul.
• Kozlu H 1982. İskenderun Baseni Jeolojisi ve Petrol Olanakları. TPAO Rapor, No:1921.
• Kozlu H 1987. Misis-Andırın Dolaylarının Stratigrafisi ve Yapısal Evrimi. Türkiye 7. Petrol Kong., Ankara, 104-116.
• Kozlu H 1997. Doğu Akdeniz Bölgesinde Yer Alan Neojen Basenlerinin (İskenderun, Misis-Andırın) Tektono-stratigrafi Birimleri ve Bunların Tektonik Gelişimi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (yayınlanmamış), 189s, Adana.
• Kozlu H, Metin S, Ayhan A, İnanç A, Altun İ, Keskin H, Konuk O, Karabalık N 1993. Saimbeyli-Andırın Arasının Jeolojisi, MTAYayımlanmamış Rapor No: 42851, Ankara.
• Kozlu H, Özer B, Sarıdaş B 1978. Kadirli-Andırın Civarının Jeolojisi ve Olanakları, TPAO Yayımlanmamış Rapor no:1257, Ankara.
• Loeppert RH, Suarez DL 1996. Carbonate and gypsum. In: Sparks, D.L. (ed.) Methods of soil analysis. Part 3, 3rd ed. Madison, WI: SSSA, ASA. pp. 437-474.
• MTA 2000. K.Maraş ili Sayısal Jeoloji Haritaları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Nelson DW, Sommers LE 1982. Organic Matter. Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2 . Edition P: 574- 579
• Özbek H, Kapur S, Dinç U 1976. Mineralogical Variations Between Two Miocene Dolomitic Limestones And The Overlying Weathered Materials Forming Terra Rossas In Adana-Southern Turkey. Ç.Ü. Ziraat Fak. Yıllığı 7(2):118-144.
• Özkan K 2003. Beyşehir Gölü Havzası’nın Yetişme Ortamı Özellikleri ve Sınıflandırılması. Doktora tezi (Basılmamış), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk M 2008. Andırın İlçe Merkezinin Ekonomik ve Beşeri Coğrafyası, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş.
• Özyuvacı N 1971. Topraklarda Erozyon Eğiliminin Tespitinde Kullanılan Bazı Önemli İndeksler. İ.Ü. Orman Fak. Dergisi. İstanbul, 21,1 s. 190-207.
• Pampal S 1984. Adana Havzası Kuzey Kesiminin Stratigrafisi. TJK Bülteni, Sayı.5.6l-74.
• Pekcan N 1999. Karst Jeomorfolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul,45s.
• Perinçek D, Kozlu H 1983. Stratigraphy and structuralrelations of the units in the Afsin-Elbistan-Dogansehir Region (Eastern Taurus): in Tekeli and Göncüoğlu, M. C, eds, Geology of the Taurus Belt, Ankara, 181-198.
• Rhoades JD 1986. Cation Exchange Capasity. Methods of Soil Analysis. Part II.
• Sağlıker H, Aka C, Darıcı D 2005, “Nutrient dynamics of Olea europaea L. growing up on soils derived from two different parent materials in the eastern Mediterranean region (Turkey)”, Turk. J. Botany 29: 255-262.
• Sayar Ö, Güney E 2006. Bitki coğrafyası. Ders Kitabı, Diyarbakır.
• Şimşek G 2000. Toprak Oluşumu ve Sınıflama Ders Notları. A.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No:146, Erzurum. 105s.
• Thornbury DW 1976. Principles of Geomorphology. Karst Topography. Department of Geology. Indıana Universty of NewYork. London. Sydney. Toronko.
• Tüzüner A 1990. Toprak ve Su Analiz Laboratuarları El Kitabı, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı – Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.