Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Örgün Eğitim Kurumlarında Ahlâk Eğitimi

Yıl 2015, Sayı: 25, 91 - 120, 01.06.2015

Esra Bozkurt

Öz

Çalışmada Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar

olan süreçle ilgili ahlâk eğitimi üzerine bir araştırma yapılmıştır.

Klasik Osmanlı döneminde ahlâk eğitimi önemli bir

yere sahiptir, ancak ders programlarında yer almamaktadır.

XVIII. yüzyılda başlayan yenileşme çabalarının Tanzimat’ la

birlikte hız kazanması ve Osmanlı’nın yaşadığı yenilgiler; beraberinde

modernleşme çalışmalarını getirmiş, kurtuluşun

eğitimle gerçekleşebileceğini düşünen Osmanlı, bu dönemde

Batı tarzı eğitim kurumları açmıştır. Toplum içerisinde ahlâkî

yozlaşma ortaya çıkınca, Tanzimat döneminde klasik Osmanlı

döneminden farklı olarak ahlâk eğitimine müfredatta ayrı bir

yer verilmiştir. Tanzimat’ta mayalandığını düşündüğümüz

Cumhuriyet döneminde ise her alanda olduğu gibi ahlâk eğitiminde

de Batı’nın etkisinin devam ettiği ve seküler değer

algısının hakim olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk, Osmanlı, Tanzimat, Cumhuriyet, Eğitim

Kaynakça

• AĞIRAKÇA PEHLİVAN, Gülsüm, Mekteplerde Ahlâk Eğitim ve Öğretimi, Çamlıca Yay., İstanbul, 2013.
• AKGÜNDÜZ, Murat, Osmanlı Medreseleri XIX. Asır, Beyan Yay.,İstanbul, 2012.
• AKSEKİ, Ahmet Hamdi, Ahlâk İlmi ve İslâm Ahlâkı, Sad. Ali Arslan Aydın, Yasin Yay., İstanbul, 2014.
• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi Yay., Bs. 23, Ankara, 2013.
• ----------,Türk Eğitiminde Başlıca Düzenleme ve Geliştirme Çabaları,ts.
• AYHAN, Halis, Türkiye’deki Eğitimi Gelişimine ve Din Eğitimi- ne Genel Bir Bakış,ts.
• BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı, Din ve Hayat, Çev. Abdullah Özbek, Esra Yay., İstanbul, 1996.
• BİLGE, Mustafa, İlk Osmanlı Medreseleri, Edebiyat Fakültesi Yay. İstanbul, 1984.
• CİHAN, Ahmet, Osmanlı’da Eğitim, 3F Yay., İstanbul, 2007.
• ÇAĞIRICI, Mustafa, “Ahlâk”, İslâm’ da İnanç, İbadet ve Gün- lük Yaşayış Ansiklopedisi, C.I, İFAV Yay., İstanbul, 1997.
• ÇOBAN, Mustafa, Osmanlı Çöküş Sürecinde Modernleşme ve Eğitime Etkileri, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversi- tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012.
• ---------, Kadın Eğitim Kurumu Olarak Dârulmuallimat, Kah- ramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakülte- si Dergisi, 2013.
• DOĞAN, Recai, EGE, Remziye, Din Eğitimi El Kitabı, Grafiker Yay. Ankara, 2013.
• ERDEM, Hüsameddin, Son Devir Osmanlı Düşüncesinde Ah- lâk, Değerler Eğitimi Merkezi Yay., İstanbul, 2006. FERİD, İlm-i 1339/1923. Vekaleti Yay., Ankara,
• FERİD, Mebadi-u Felsefe İlm-i Ahlâk, Vilayet Matbaa., Anka- ra, 1339-1341, Mukaddime.
• FORTNA, Benjamin C., “Son Dönem Osmanlı “Seküler” Devlet Okullarında İslâm Ahlâkı” Osmanlı Eğitim Mirası, Doğu Batı Yay., Ankara, 2013.
• GENÇCAN, Mehmet, Tanzimat Dönemi Ahlâk Öğretimi (1839- 1876), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2006.
• GURBETOĞLU, Ali, II.Meşrutiyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Ahlâk Eğitimi ve Ahlâki Değerler, Yüzüncü Yıl Üniversi- tesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Haziran 2007.
• KAYA, Umut, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’ da Ahlâk Eğitimi, Değerler Eğitimi Merkezi Yay., İstanbul, 2013.
• KAZICI, Ziya, Osmanlı’da Eğitim Öğretim, Bilge Yay.İstanbul, 2004.
• KILIÇ, Recep, Ahlâk’ın Dini Temeli, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., VII Bs., Ankara, 2012.
• KINALIZÂDE Ali Efendi, Ahlâk-ı Alâ’i, Kervan Kitapçılık Ofset A.ş Ofset, Tercüman Gazetesi, ts.
• KÖYLÜ, Mustafa, ALTAŞ, Nurullah, Din Eğitimi, 3. bs., Ensar Yay., İstanbul, 2014.
• KÜÇÜK, Hasan, İslâm ve Batı Felsefelerinde Sistematik Prob- lemler, Dersaadet Yay., İstanbul, 1980.
• ROUSSAU, J.J.,Emile, Çev. Mehmet Baştürk, Yavuz Kızılçim, Kilit Yay., Ankara, 2013.
• SEYDİ, Ali, Terbiye-i Ahlâkiye ve Medeniye, ArtinAsaduryan ve Mahdumları Matbaası, İstanbul, 1328/1912.
• Sümbül-Zade Vehbi, Tuhfe-i Vehbi, Haz. Ahmet Yenikale, Ukte Yay., Kahramanmaraş, 2012.
• TATAR, Burhanettin, “Ahlâk’ ın Kaynağı”, İslâm’a Giriş Ana Konularıyla Yaklaşımlar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara, 2006.
• TETİK, İlhan, II. Abdulhamit Dönemi Ahlâk Kitapları (Risale-i Ahlâk, İlm-iAhlâk ve Bergüzâr-ı Ahlâk) Üzerine Bir İnce- leme, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, 2009.
• TEVFİK, Hüseyin, Mi’yar-u Hüsn-ü Ahlâk, Maarif Matbaası, 1305/1889.
• TOLSTOY, Leo Nikolayeviç, Din Nedir?, Çev. Murat Çiftkaya, Kaknüs Yay., IV. Bs., İstanbul, 1998.
• www.tarihtarih.com., GELİŞLİ, Yücel, Osmanlı İlköğretim Kurumlarında Sıbyan Mektepleri (Kuruluşu, Gelişimi ve Dönüşümü) 28.02.2015
• www.yetenek.com.,1856-1879 Döneminde Osmanlı Milli Eği- tim Sisteminde Reform Çalışmalarının Yapısı ve Seyri., (25.01.2015)
• YAKUBOĞLU, Kenan, Osmanlı Medrese Eğitimi ve Felsefesi, Gökkubbe Yay., İstanbul, 2006.
• YAZIBAŞI, Muhammed Ali, Klasik Osmanlı Döneminden Cumhuriyet’e Osmanlı’ da Ahlâk Eğitim ve Öğretimi, İn- san ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 2014.