İmam Buhârî’nin el-Edebü’l-Müfred İsimli Eserindeki Metodu / منهج الإمام البخاري في الأدب المفرد

Yıl 2018, Sayı: 31, 239 - 279, 30.06.2018

Muhammed Saeed Almajd

Öz

Meşhur hadis
âlimlerinden İmam Buhârî, en büyük
muhaddislerden kabul edilmektedir. İslam kütüphanelerine kendisinden sonra gelen nesillerin faydalandığı zengin bir hazine
bırakmıştır.
İmam Buhârî’nin el-Edebü’l-Müfred isimli kitabı, Müslümanlar için bir
bakıma hadis ve ahlak kaynağı sayılmaktadır. Bu yönüyle bu eser İslâm ahlakı ve nebevî âdâp
konusunda İslâm âlimlerinin kendi yöntemini elde ettiği kıymetli bir eserdir.

Bu araştırma, söz konusu
kitabın önemini ve konusunu açıklama, eserin müellifine nispetinin doğruluğunun yanı sıra, İmam Buhârî’nin metin ve
isnad alanındaki yöntemini beyan etmeyi hedeflemektedir. Çalışmamızda müellifin, isnad
açısından ricâl ilmi, hadis tahammül ve eda yolları, senetler hakkında bir
takım tespitler yapma; metin açısından ise bâb başlıkları, muhteva değerlendirmesi, metinlerin tekrarı ve kısaltılması gibi konulardaki
yöntemini ele almaya gayret ettik.

Öte
yandan bu çalışma,
amellerin faziletleri hakkında İmam Buhârî’nin zayıf hadisle amel etme konusundaki görüşlerini
açıklamayı amaçlamaktadır. Zira bu mesele hakkında özellikle İmam Buhârî’ye sonraki
asırlarda büyük eleştiriler yöneltilmiştir.

Ayrıca
araştırmamız
genel olarak şer’i
ilimleri elde etmek isteyen, özellikle de hadis ilminde uzmanlaşmak isteyen kimseler
için muhaddislerin senet ve metne dair metodunu öğrenmenin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Buhârî, Hadis, Amellerin faziletleri, Edebül-Müfred, Zayıf hadis, Metod

The Methodology of Imām al-Bukhārī In al-Adab al-Mufrad

Öz

Imām al-Bukhārī is considered as one of the prominent ḥadīth scholars, and he enriched the Islamic library with a great number of
valuable books of prophetic ḥadīth. Prophetic manners and character are considered as
the pure source from which the entire Islamic nation derive their unchangeable
moral system and nations are valued by their own morality. This is why the book
of al-Bukhārī's book entiteled al-Ādāb al-mufrad can be considered as a reference in terms of ḥadīth and ethics for the entire Muslim nation.

This study aims to show the prominent status of this
book and the issues it tackles. It also proves the authenticity of its
authorship and shows Imām al-Bukhārī's methodology as regards the isnād (narration) and matn (text) of
prophetic ḥadīth. The isnād is dealt with from the perspective of narrators, varieties
of ascriptions, ways of reporting and reception of ḥadīth, and comments on and judgment of ascriptions. As for the matn is
studied from the viewpoint of division of topics, comments on texts, repetition
of texts, and summing up of texts.

The study also aims to show Imām al-Bukhārī's attitude as regards the use of weak ḥadīth in good manners – an issue of great controversy and misunderstanding in
modern times.

The study further seeks to show the importance of the
knowledge of the methodology of ḥadīth scholars for students of sharīʿa in general and for specialists of prophetic ḥadīth in particular.

Anahtar Kelimeler

Imām al-Bukhārī, ḥadīth, good manners, weak, methodology

Kaynakça

• Askalani, İbn Hacer. Takribü’t-Tehzib. Thk. Adil Mürşed, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
• Askalani, İbn Hacer. Tehzibül’Tehzib. Hindistan, y.y., 1907.
• Askalani, İbn Hacer. Fethu’l-Bârî. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, Beyrut: Daru’l-Marife, ts.
• Askalani, İbn Hacer. Hedyü’s-Sârî. Thk. Mahmud Fuad Abdülbaki, Beyrut: Daru’l-Marife, ts.
• Askalani, İbn Hacer. Lisânü’l-Mîzân. Thk. Abdülffettah Ebu Gud-de, Beyrut: Daru’l-Beşâir, 2002.
• Askalani, İbn Hacer. Tecrîdü’l-Esânîd. Beyrut: Daru’l-Marife, 1994.
• el-Buhâri, Muhammed b. İsmail. El-Edebu’l-Müfred. Thk. Mu-hammed Fuad Abdülbâkî, Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2001.
• el-Buhâri, Muhammed b. İsmail. El-Edebu’l-Müfred. Thk. Salih Ahmet eş-Şâmi, Şam: Daru’l-Kalem, 2002.
• el-Buhâri, Muhammed b. İsmail. El-Câmiu’s-Sahîh Riyad: Dâru’s-Selâm, 2000.
• el-Bukâi, Ali Nayef. Menâhicu-l-Muhaddisîn el-Hâssa ve’l-Âmme. Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2003.
• el-Ceylanî, Fadlullah. Fadlullah es-Samed fî Tavdîh’il-Edebi’l-Müfred. Hums: El-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• el-Hatib. Ahmed b. Ali. Târihu Bağdât. Beyrut: Daru-l-Kütübi-l-İlmiyye, 2003.
• el-Hatib, Muhammed Acac. Usûlü’l-Hadîs Ulûmühü ve Mustalahuh. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1967.
• el-Kasimî, Muhammed Cemaleddin. Kavâidü’t-Tahdîs. Thk. Mu-hammed Behcet Bîtâr, Kahira: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1961.
• el-Kettânî, Muhammed b. Cafer. Er-Risâletü’l-Müstetrafe. Thk. Es-Seyyid Muhammed el-Muntasır, Beyrut: Daru’l-Beşâir, 1986.
• el-Kevserî, Muhammed Zâhid. Makâlâtü’l-Kevserî. Nşr. Mu-hammed Râtip Hâkimî. Hums: y.y., ts.
• el-Leknevî, Abdülhay. Er-Ref’u ve’t-Tekmîl fî’l-Cerh ve’t-Ta’dil. Thk. Abdülfettâh Ebu Gudde, Halep: Mektebetü’l-Metbûâti’l-İslâmiyye, 2001.
• el-Leknevî, Abdülhay. Zaferu’l-Emânî bi Şerhi Muhtasari’s-Seyyid eş-Şerîf el-Cürcânî. Thk. Abdülfettâh Ebu Gudde, Halep: Mektebetü’l-Metbûâti’l-İslâmiyye, 1996.
• el-Mizzî, Cemaluddîn. Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâir’-Ricâl. Thk. Mecmüatün mine’l-Bâhisîn, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
• el-Ukaylî, Ebu Cafer. Ed-Duafâü’l-Kebîr. Thk. Abdülmu’tî, Kal’acî, Beyrut: el-Mektebetü’l- İlmiyye, 1994.
• en-Nevevî, Muhyiddîn. Tehzîbü’l-Esmâi ve’l-Lugat. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1993.
• es-Sahavî, Şemsüddin. El-Kavlü’l-Bedî. Thk. Muhammed Avvâme, Suudi Arabistan: Müesesetü’r-Reyyân, 2002.
• es-Sübüki, Taceddin. Tabakâtü’ş-Şafiîyyeti’l-Kübrâ. Thk. Mahmud et-Tanâhi, Kahira: Daru Hecer, 1993.
• es-Süyûtî, Celaleddin. Tedribü’r-Râvî. Thk. Bedî Seyyid el-Lahâ, Şam: Daru’l-Kelimi’t- Tayyip, 2006.
• et-Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Riyad: Daru’l selam, 2000.
• ez-Zehebî, Şemsüddin. El-Kâşif, Thk. Muhammed Avvâme. Cidde: Daru’l-Kıble, 1992.
• ez-Zehebî, Şemsüddin. El-Muğni fî’d-Duafa. Thk. Nureddin Itr, Ka-tar: Daru İhyai’t-Türâs, 1995.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin. El-Kâmûsü’l-Muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Hâcî Halîfe. Keşfüz-Zünûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• İbn Adî, Abdullah. El-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1985.
• İbn Ebi Hâtim, Abdurahman. el-Cerh ve’t-Ta’dîl. Beyrut: Tasvîru Dâri İhyait’-Türâs, 1953.
• İbn Cevzî, Ebu’l-Ferec. Ed-Duafâü ve’l-Metrûkîn. Thk. Abdullah el-Kâdî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
• İbn Hibbân, Ebu Hâtim. El-Mecrûhîn. Thk. Mahmud Zâyid, Halep: Dâru’l-Va’y, 1976.
• İbn Nedîm. El-Fihrist. Thk. Rıza Teceddüd, Beyrut: Dâru’l-marife, ts.
• Itr, Nureddin. El-İmam et-Tirmizî, ve’l-Müvâzenetü Beyne Cami’ihi ve Beyne’s-Sahihayn. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1970.
• Itr, Nureddin. Menâhicu-l-Muhaddisin el-Âmme. Şam: Dâru’l-Fikr, 2004.
• Itr, Nureddin. Menhcü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadis. Şam: Dâru’l-Fikr, 1997.
• Memduh, Mahmud Saîd. Et-Ta’rif bi Evhâmi Men Kasseme es-Sünen ilâ Sahih ve’d-Daîf. Dubâî: Dâru’l-Buhûs lid’Dirâseti’l-İslâmiyye, 2000.