Sağlık Çalışanlarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 95 - 100, 27.09.2018

Serpil Özden Zehra Gölbaşı

https://doi.org/10.30934/kusbed.420223

Cited By: 20

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı sağlık çalışanlarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesidir.

Yöntem: Çalışma, bir üniversite hastanesinde yapılmıştır. Çalışmanın evrenini kurumda görev yapan hekim ve hemşireler oluşturmuştur. Örnekleme alınacak hekim ve hemşire sayısı ağırlıklarına göre hesaplanmış ve 138 hekim, 133 hemşire basit rastgele örnekleme yöntemi ile araştırmaya alınmıştır. Araştırmanın verileri Sosyodemografik Özellikler Formu ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCRTÖ) kullanılarak toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında SPSS 16.0 programında değerlendirilmiştir.

Bulgular: Çalışmadan elde edilen bulgulara göre sağlık çalışanlarının %77’si toplumsal cinsiyet kavramına ilişkin bilgi sahibi olduğunu belirtmiştir. Sağlık çalışanlarının %87’si ülkemizde toplumsal cinsiyete dayalı bir eşitsizlik olduğunu ve %86,8’si bu durumdan daha çok kadınların olumsuz olarak etkilendiğini ifade etmiştir. Sağlık çalışanlarının TCRTÖ toplam puan ortalamasının 141,55±19,25 (min:107, max:180) olduğu bulunmuştur. TCRTÖ alt boyut puan ortalamaları incelendiğinde; eşitlikçi cinsiyet rolü için 35,32±4,57, kadın cinsiyet rolü için 28,52±5,16, evlilikte cinsiyet rolü için 35,83±3,61, erkek cinsiyet rolü için 24,32±4,10 ve geleneksel cinsiyet rolü için ise 28,56±6,31 olduğu bulunmuştur. Hemşirelerin TCRTÖ toplam puan ortalamasının hekimlerden, kadın sağlık çalışanlarının puan ortalamasının erkeklerden, 35 yaş ve üzeri sağlık çalışanlarının puan ortalamasının, 34 ve altı yaş grubundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca toplumsal cinsiyet kavramına ilişkin bilgi sahibi olduğunu belirten sağlık çalışanlarının TCRTÖ toplam puan ortalaması bilgisi olmayanlardan anlamlı düzeyde yüksektir (p<0,05).

Sonuç: Sonuç olarak bu çalışmada yer alan sağlık çalışanlarının genel olarak eşitlikçi toplumsal cinsiyet rol tutumlarına sahip oldukları bulunmuştur. Katılımcıların önemli bir kısmı toplumsal cinsiyet kavramı konusunda bilgi sahibidir. Hemşireler, kadınlar, 35 ve üzeri yaş grubunda olan sağlık çalışanları daha eşitlikçi bir toplumsal cinsiyet algısına sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet tutumu, sağlık çalışanları

Determination of Health Workers' Attitudes Towards Gender Roles

Öz

Objective: The aim of the study is to determine the attitudes of health professionals towards gender roles.

Methods: The study was performed at a university hospital. The universe of the study were physicians and nurses in the institution. The number of physicians and nurses to be sampled was calculated according to the weights and 138 physicians and 133 nurses were investigated by simple random sampling method. The data of the study were collected using the sociodemographic characteristics form and the Gender Roles Attitude Scale (GRAS). The data were evaluated in a computer programmed SPSS 16.0 program.

Results: According to the study, 77% of the health professionals have knowledge of the concept of gender. Eighty seven percent of the health professionals stated that there is a gender-based inequality in our country and 86.8% stated that women are negatively affected in this situation. It was found that the average score of the total score of health professionals was 141.55±19.25 (min: 107, max: 180). When the average of the subscale scores of GRAS are examined; 35.32±4.57 for the equality sex role, 28.52±5.16 for the female gender role, 35.83±3.61 for the gender role in marriage, 24.32±4.10 for the male gender role and 28.56±6.31 for the traditional gender role. It was found that the average score of the nurses' total score was higher than that of the physicians and that the average score of female health workers was higher than that of men, 35 years and above, and that of the health workers was statistically higher than 34 and 6 years age group. In addition, the average score of the GRAS score of the health professionals who indicated that they had knowledge about the concept of gender was significantly higher than those without knowledge (p<0.05).

Conclusion: Based on the results obtained from this study it was found that the participants had egalitarian gender role attitudes. A significant number of participants have knowledge of the concept of gender. Nurses, women, health workers with age groups of over 35 have a more egalitarian sense of gender.

Anahtar Kelimeler

Gender, gender roles, gender attitude, health care workers

Kaynakça

• Demirel S. Toplumsal cinsiyet. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. L. Taşkın (Ed). Ankara: Sistem Ofset Matb.; 2009.
• Sezgin D. Toplumsal cinsiyet perspektifinde sağlık ve tıbbileştirme. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2015; 18 (1): 153-186
• Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. C.Ü.Tıp Fakültesi Dergisi. 2003 Özel eki; 25(4):73-82.
• Akın A. Toplumsal cinsiyet (Gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni 2007; 26(2):1-9.
• Coşkun A, Özdilek R. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2012;9(3):30-39.
• Zorlu R. Toplumsal cinsiyet olgusunun farklı eğitim düzeyindeki hemşireler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2011, İstanbul.
• Özcan A. Toplumsal cinsiyet eğitiminin üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol tutumlarına etkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2012, Kayseri.
• Bekleviç Çelik A. Bir Üniversite Hastanesi Araştırma Görevlilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve Çalışma Yaşamında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Algısının Değerlendirilmesi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013, Zonguldak.
• Vefikuluçay DY, Zeyneloğlu S, Eroğlu K ve diğ. Kafkas üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. HÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007; 14(2):26-38.
• Atış F. Ebelik/ Hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010, Adana.
• Aydın M, Bekar EÖ, Gören ŞY ve diğ. Hemşirelik Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2016;16(1):223-242.
• Kurşun E. Samsun Halk Sağlığı Müdürlüğü’nde Çalışan Personelin Toplumsal Cinsiyet Rol Tutumlarının Belirlenmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016, Samsun.
• Zeyneloğlu S, Terzioğlu F. Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2011;40:409-420.
• Başar F. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın Sağlığına Etkisi, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 3:131-137.
• Bal MD. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış, KASHED. 2014;1(1):15-28.
• The Global Gender Gap Report 2017. Makale 29 Nisan 2017 tarihinde https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2017 adresinden indirildi.
• Kavas A (2018) Karşılaştırmalarla 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi -2018. Makale 29 Nisan 2017 tarihinde www.tepav.org.tr, adresinden indirildi.
• Seyitoğlu DÇ, Güneş G, Gökçe A. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Medicine Science. 2015; 5(1):102-16.
• Öngen B, Aytaç S. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları. 2013; 48:1-18.
• Vefikuluçay DY, Zeyneloğlu, S, Kocaöz S, ve diğ. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2009;6(1):775-792.
• Önder ÖR, Yalçın AS, Göktaş B. Sağlık kurumları yöneticiliği bölümü öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013; 2(1-2-3); 55-78.
• Zeyneloğlu S. Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2008, Ankara.