AŞKA DAİR BAZI TASAVVURLAR (XVI. YÜZYIL DİVANLARINDAKİ AŞK REDİFLİ GAZELLERDEN HAREKETLE)

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 28, 22.04.2016

Fatma Kola

https://doi.org/10.20322/lt.74112

Cited By: 4

Öz

Varlık âleminin temelini oluşturan aşk, şairlerce muhtelif teşbihlere konu olmuş ve birçok açıdan ele alınmıştır. Kimi zaman da doğrudan redif olarak kullanılmıştır. Sadece 16. yüzyılda 20 şairin divanında 41 adet aşk redifli gazel yer almaktadır.

Çalışmanın esasını oluşturan bu gazellerde aşk, gerek ilâhî gerekse beşerî boyutta ele alınmıştır. Bu çalışma ile aşk ve onunla ilgili benzetmeler, mecazlar saptanmaya çalışılmıştır.

Aşkla deniz, güneş, şarap, bela, sultan, köle, âlem, ah, ateş gibi onlarca kavram arasında ilgi kurulmuş ve böylece aşk tek bir mana boyutundan kurtarılmıştır.

 

 

 

Anahtar Sözcükler:

Aşk, mecaz, divan, 16. yüzyıl, klasik şiir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kavramlar: Aşk, mecaz, divan, 16. yüzyıl, klasik şiir

Kaynakça

• AK, Coşkun (2006). Muhibbî Divanı. Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları.
• AK, Coşkun (2001). Şair Padişahlar. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları,.
• AKÜN, Ö.Faruk. (1994). "Divan Edebiyatı maddesi". C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 389-427.
• ALTUNTAŞ, Halil. M, ŞAHİN. (2006). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• AY, Ümran. (2009). "Divan Şiirinde Güneşin Sevgili Tipine Yansıması Hakkında Bir Değerlendirme". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 2. İstanbul: 117-162.
• BARAK, Faruk. (1971). Âşık Çelebî Divanı. Lisans Bitirme Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• BATİSLAM, H. Dilek. (2005). "Divan Şiirinde Sabâ". C.26. İstanbul: Osmanlı Tarihi Araştırmaları. 1-20.
• BAYAK, Cemal, (1998). Sehabi Divanı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• CAN, Ertuğrul. (2005). Şuhudi Divançesi (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇALKA, M. Sait, (2008). "Nev’î Divânı’nda Mûsikî Terimleri". TurkishStudies. Ankara: 179-193.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet. (1979). Amrî Divânı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet. M. A. TANRIVERDİ. (1981). Hayretî Dîvan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet. (1997). Yahyâ Bey Dîvanı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası
• DOĞAN, M. Nur. (2008) "Divan Şiirinde Şarap Metaforları". İstanbul Üniversitesi. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. C.38. 63-98.
• DURKAYA, Hanife. (2010) "Fehîm-i Kadîm Divanı’nda Hayvanlar Üzerine Bir İnceleme". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C.3. S.15. 13-27.
• DURMAZ, Gülay (2005). "Divan Şiirinde Rind".U.Ü Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. C.6. S.8. 57-76.
• GÖÇGÜN, Önder. (2001). Ziya Paşa’nın Hayatı, Edebî Kişiliği, Bütün Şiirleri ve Eserlerinden Açıklamalı Seçmeler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• GÜFTA, Hüseyin. (2005). "Divan Şiirinde Eğitim-Öğretimle İlgili Unsurlar ve Aşk". Güneyde Kültür: Fikir ve Sanat Dergisi. 1-11.
• HARMANCI, M.Esat. (2010). Süheyli Divanı. İstanbul: Akçağ Yayınları.
• İPEK, Abdulmuttalip. (2008). Klâsik Türk Şiirinde Gül Redifli Kasideler. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İSEN, Mustafa. (1990). Usûlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAKÖSE, Saadet. (1994). Nev’i-Zade Atayi Divanı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARLITEPE, Mustafa. (2007). Kelami Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KAZAN, Şevkiye. (2010). TurkishStudies. Şeyhülislam Yahya Divanında “Aşk”ın Anlam Çerçevesi. s. 336-367.
• KESİK, Beyhan. Ş. BAKA (2015). Leylâ ile Mecnûn Hikâyesi. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• KILIÇ, Filiz. (2000). Şehzade Bayezid “Şâhî” Hayatı ve Divanı. Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KIRKKILIÇ, Ahmet. (1985). Sultan Üçüncü Murad (Muradî), Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KOÇİN, Abdulhakim. (2003). "Divân Şiirinde Şairlerin Aşka Yaklaşımları".Kastamonu Eğitim Dergisi. 395-422.
• KURNAZ, Cemal. (2010). "Vuslat Yolcuğu". TurkishStudies. C.5. S.3. 443-461.
• KÜÇÜK, Sabahattin. (1994). Bâkî Dîvânı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MUTLU, Betül. (2012). Divân Şiirinde Deniz İmgesi ve Şiir Öğretiminde Kullanılması. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• NACAR, Ayşe. (2011). Divan Edebiyatında Aşk Redifli Gazeller ve Şerhleri. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• NAZİK, Sıtkı. (2012). "Bâkî Dîvânı’nda Sevgilinin Otorite Sahibine Teşbihi". TurkishStudies. 1859-1883.
• PEZÜK, Zehra. (2012). "Ahmet Paşa Divanı’nda Ah Kavramı". Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. C.1. S.2. 142-151.
• SARAÇ, M. A. Yektâ. (2002). Emrî Divanı. İstanbul: Eren Yayınları.
• SEFERCİOĞLU, M. Nejat. (1990). "Yazı ve Yazı ile İlgili Unsurların Divan Şiirinde Kullanılışı". Yeni Defne. Mart-Aralık. 96-105.
• SOYSALDI, İhsan. (2015). Tasavvufta Aşk. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• TARLAN, A. Nihad. (1970). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• TARLAN, A. Nihad. (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• TEMİZKAN, Mehmet. (1986) Hayretî Dîvânı’nda Âşık. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TIĞLI, Fatih. (2006). Bursalı Rahmi Çelebi ve Divanı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TORUN, Ali. (1987). Vahib Ümmî Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ULUDAĞ, Süleyman. (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• YAMAN, Mehmet. (1990). Seyyid Nizamoğlu Hayatı, Eserleri, Divanı. İstanbul: Can Yayınları.
• YEĞİN, Abdullah. A. BADILLI. H. İSMAİL. İ.ÇALIM. (2006). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat. İstanbul: Sebat Yayınları.
• YEKBAŞ, Hakan. (2005). Hüdayi-i Kadim Divanı (Edisyon Kritik-Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YILMAZ, Mehmet (2013). Kültürümüzde Ayet ve Hadisler. İstanbul: Kesit Yayınları.
• ZAVOTÇU, Gencay. (2013). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü. İstanbul: Kesit Yayınları.